Kategori : ELEKTRİK ENERJİSİ, ENERJİ GÜNDEMİ, GÜNEŞ ENERJİSİ, RÜZGAR ENERJİSİ & RES - Tarih : 02 Mayıs 2014
Lisansız Elektrik Üretim Derneği Başkanı Yalçın Kıroğlu, Türkiye’de 2 binin üzerinde kişi, kurum veya kuruluşun kendi elektriğini üretmek ve fazlasını da devlete satmak üzere şebekelere başvuruda bulunduğunu söyledi. Kıroğlu, 2 bini aşkın başvurudan 1100′ünün olumlu sonuçlandığını, kalan başvurularda değerlendirme sürecinin devam ettiğini ifade etti. Olumlu sonuçlanan başvuruların toplam 600 megavata ulaştığını anlatan Kıroğlu, “Bu kapasitenin çok önemli bir bölümü güneş ve rüzgar enerjisinden oluşuyor” dedi.
Lisanssız elektrik üretiminde 2014 sonu itibarıyla devreye girecek gücün 300 megavatı bulmasını beklediklerini anlatan Kıroğlu, “Böylece Türkiye yılsonu itibarıyla mevcut jeotermal kapasitesi kadar bir gücü daha elektrik sistemine eklemiş olacak” diye konuştu.
Örnek 1: Müstakil bir mesken çatısında güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi kurulması
Lisanssız elektrik üretimine ilişkin ilgili mevzuat kapsamında üretim tesisi kurmak isteyen bir gerçek veya tüzel kişi 150 m2′lik meskenin çatısının, yaklaşık 105 m2′sinin güneşe baktığını tespit ederek, çatının bu bölümüne güneş enerjisine dayalı üretim tesisi kurmaya karar vermiştir. 1 kW gücünde bir üretim tesisi için 7 m2′lik bir alan gerektiği varsayımı ile evinin çatısına fotovoltaik güneş paneli kullanılarak 1
5 kW kurulu gücünde, güneş enerjisi tesisi kurulabileceği sonucuna ulaşılmıştır.
Söz konusu üretim tesisinin kurulup işletmeye alındığını varsayalım. Üretim tesisinin günde 7 saat ışınım aldığı kabulüyle tesiste günde; 7 x 15 kW= 105 kWh elektrik enerjisi üretilebileceği sonucuna ulaşılır. Meskenin günde 10 kWh elektrik enerjisi tükettiği varsayılırsa, o gün için sisteme; 105 – 10 = 95 kWh ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi verilecektir. Bir sonraki gün havanın bulutlu olduğu ve ışınımın az olduğu varsayımıyla; güneşin ışınım süresinin 4 saat olduğu kabul edilirse o gün tesiste; 4 x 15 = 60 kWh elektrik enerjisi üretilir. Gün içinde meskenin elektrik tüketiminin arttığını ve o gün toplam 15 kWh elektrik enerji tüketildiğini düşünelim. Bu durumda sisteme o gün; 60 – 15 = 45 kWh ihtiyaç fazlası enerji verilmiş olur. Buna göre her iki gün için de; güneş enerjisine dayalı elektrik üretimi için kWh başına ödenen 13,3 ABD Dolar Cent destek bedeli ödemesi üzerinden destekleme tutarını hesaplayalım:
1 inci gün: 95 kWh x 0,133 ABD$/kWh x 1,99 TL/ABD$ = 25,24 TL
2 nci gün: 45 kWh x 0,133 ABD$/kWh x 1,99 TL/ABD$ = 11,91 TL
Her iki bedelden Dağıtım Sistem Kullanım Bedeli (DSKB) ve diğer bedeller ayrıca ödenerek her iki durumun da bir ay için onbeşer gün devam ettiğini düşünelim. Bu durumda aylık toplam;
(15 x 95) + (15 x 45 ) = 2.100 kWh enerji ve
2.100 x 0,133 x 1,99 = 555,81 TL
Ayrıca DSKB olarak 2.100 kWh x 1,26 Krş/kWh[1] = 26,46 TL dağıtım şirketine ödenir.
Bu durumda ilgili kişi sistem kullanım bedeli hariç olmak üzere;
555,81 – 26,46 = 529,35 TL gelir elde eder.
Bu kişinin ayın birinci 15 günü boyunca günlük 10 kWh ve ikinci 15 günü boyunca günlük 15 kWh elektrik enerjisi tükettiği de hesaba katılmalıdır. Bu hesap sonucunda meskende aylık; (15 x 10) + (15 x 15) olmak üzere aylık toplam 375 kWh elektrik enerjisi tüketildiği sonucuna ulaşılır. Bu kişi üretim tesisi kurmamış olsaydı meskende tüketilen elektrik enerjisini ilgili tedarik şirketinden temin edecekti. Buna göre söz konusu meskenin elektrik enerjisi faturası için aylık; 375 kWh x 36 Krş/kWh[2] = 135 TL elektrik enerji ödeme yapılmış olacaktı. Sonuç olarak ilgili kişinin;
– İlgili tesisisin yatırım ve işletme maliyetleri ihmal edilmek kaydıyla,
– 529,35 TL destek ödemesi alacağı,
– 135 TL tutarında elektrik faturasını da ödemeyeceği göz önünde bulundurulursa aylık toplam;
529,35 + 135 = 664,35 TL tutarında kazanç elde edeceği sonucuna ulaşılır.
Örnek 2: Apartman çatısında güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi kurulması
Lisanssız elektrik üretimine ilişkin ilgili mevzuat çerçevesinde tüketim bileştirme uygulaması kapsamında aralarından bir kişiyi yetkilendirerek güneş enerjisine dayalı elektrik enerjisi üretim tesisi kurmak isteyen apartman sakinlerinin olduğunu varsayalım. Apartmanın toplam 600 m2 çatı alanına sahip olduğu, fakat güneşe bakan yönünün 300 m2 olduğu ve dolaylı aydınlanan yerlerle birlikte 350 m2 çatı alanının fotovoltaik (PV) panel uygulamasına uygun olduğunu varsayalım. 1 kW kurulu gücünde PV için 7 m2 alan gerektiği düşünülerek, söz konusu çatıda toplam 50 kW kurulu gücünde PV’ye dayalı elektrik üretim tesisi kurulabileceği sonucuna ulaşılır.
İlgili üretim tesisinin kurulup işletmeye alındığını varsayalım. Üretim tesisinin bir gün içinde 7 saat elektrik üretebildiğini varsayarsak bir gün içinde tesiste; 7 x 50 kW = 350 kWh elektrik enerjisi üretilebileceği sonucuna ulaşılır. Bir gün içinde bir dairede 10 kWh elektrik enerji tükettiği düşünülürse; 16 dairelik bir apartmanda bir günde 160 kWh elektrik enerji tüketilir. Bu durumda; 350 kWh üretim, 160 kWh tüketim ile sisteme günde; 350 – 160 = 190 kWh ihtiyaç fazlası elektrik enerji verilmiş olacaktır. Bir sonraki gün havanın bulutlu, ışınımın az olduğu varsayımıyla üretim tesisinde 4 saat üretim yapılabildiği kabulüyle tesiste günlük; 4 x 50= 200 kWh elektrik enerjisi üretilecektir. Gün içinde elektrik tüketiminin arttığını ve daire başına günlük 15 kWh elektrik enerjisi tüketildiğini varsayarsak günlük toplam; 16 x 15 = 240 kWh elektrik enerjisi tüketilir. Bu durumda; 200 – 240=- 40 kWh, yani sistemden 40 kWh elektrik enerjisi çekilmiş olacaktır. Bu iki durumun her ikisinin de ayda onbeşer gün devam ettiğini düşünelim. Güneş enerjisi için ödenen 13,3 ABD Dolar Cent destek bedelini ve görevli tedarik şirketinden mesken için temin edilen elektrik enerji fiyatının 36 Krş/kWh[3] olduğunu dikkate alarak hesap yapalım:
1 inci gün: 190 kWh x 0,133 ABD$/kWh x 1,99 TL/ABD$ = 50,28 TL destek ödemesi
2 nci gün: – 40 kWh x 36 Krş/kWh = 14,40 TL mesken enerji bedeli
Her iki durumunda 15′er gün sürdüğünü düşünelim.
1 nci gün durumu: 190 x 15 = 2.850 kWh
2.850 kWh x 0,133 ABD$/kWh x 1,99 TL/ABD$ = 754,31 TL (alacak)
2.850kWh x 1,26 Krş/kWh = 35,91 TL DSKB ödemesi, bu durumda net olarak;
754,31-35,91 = 718,40 TL gelir elde edilir.
2 nci gün durumu: 40 x 15 = 600 kWh x 36 Krş/kWh = 216 TL (borç)
Bu durumda kişinin 718,40 TL destek bedeli ödemesi ve 216 TL abonelik enerji bedeli borcu olduğu görülecek ve takas yapılacak ve kişinin 718,40 – 216 = 502-40 TL aylık destek bedeli alacağı bulunur.
Ancak bu kişilerin kendi üretimlerinden kullandıkları enerji bedelini de hesaplamak gerekecektir. Buna göre; 15 x 160=2.400 kWh üretimden elektrik tüketimi yapıldığı bulunacaktır. Üretim yapılmıyor olsaydı, bu enerji için kWh başına 36 Krş enerji bedeli ödeneceği varsayımıyla; 2.400 kWh x 36 Krş = 864 TL tutarında elektrik faturası ödemesi yapılacaktı.
Sonuç olarak bu kişilerin;
– Yatırım ve işletme maliyetleri ihmal edilmek kaydıyla,
– 502,40 TL destek ödemesi alacağı, 864 TL tutarında elektrik faturası ödemeyecekleri dikkate alınırsa aylık toplam;
502,40+864= 1.366,40 TL gelir elde edilecektir.
sonucuna ulaşılır.
Örnek 3: Mesken bahçesinde küçük ölçekli rüzgar enerjisi tesisi kurulması
Lisanssız elektrik üretimine ilişkin ilgili mevzuattan yararlanmak isteyen bir kişi meskeninin bahçesine 250 kW kurulu gücünde bir rüzgar türbini kurmuş olsun. Söz konusu üretim tesisinin %30 kapasite faktörü ile çalıştığını varsayalım. Bu durumda üretim tesisinde bir saatte; 250 x 0,30 =75 kWh elektrik enerjisi üretilir. Bu tesisin o gün 8 saat çalıştığını varsayalım, o halde üretim tesisi günde; 75 x 8 = 600 kWh enerji üretir. Bu gün içinde meskende toplam 10 kWh elektrik enerjisi tüketildiği kabul edilirse, üretim tesisinden sisteme günde; 600 – 10= 590 kWh sisteme ihtiyaç fazlası enerji verilmiş olur. Takip eden gün rüzgar hızı ve esme süresine bağlı olarak aynı üretim tesisinin %20 kapasite faktörü ile çalıştığı düşünülürse, be durumda saatte; 250 x 0,20 = 50 kWh elektrik enerjisi üretilir. Üretimin aynı şekilde 4 saat devam ettiği düşünülürse bu durumda günde; 50 x 4 = 200 kWh elektrik enerjisi üretilir. Bu gün içinde de meskende toplam 15 kWh elektrik enerji tüketilmiş olsun. Bu halde günlük; 200 – 15 = 185 kWh ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi sisteme verilmiş olur.
1 inci gün: 250 x 0,30 x 8 = 600 – 10 = 590 kWh ihtiyaç fazlası enerji
2 nci gün: 250 x 0,20 x 4 = 200 – 15 = 185 kWh ihtiyaç fazlası enerji
Destek bedelinin 7,3 ABD Dolar Cent olduğu dikkate alındığında;
1 inci günün durumu: 590 kWh x 0,073 ABD$/kWh x 1,99 TL/ABD$ = 85,70 TL
2 nci günün durumu: 185 kWh x 0,073 ABD$/kWh x 1,99 TL/ABD$ = 26,87 TL
Bu durumda sisteme aylık;
(15 x 590 ) + (15 x 185 ) = 11.625 kWh
11.625 x 0,073 x 1,99 = 1.688,76 TL tutarında elektrik enerjisi verilmiş olur.
Üretici; 11.625 kWh x 1,27 kr/kWh = 147,60 TL DSKB ödeyeceği göz önünde bulundurulursa, 1.688 – 147,60 =1.541,16 TL net destek ödemesi alır.
Söz konusu meskende günlük; ayda 15 gün süresince 10 kWh, ayda 15 gün süresince 15 kWh elektrik enerjisi tüketildiği dikkate alınırsa, bu durumda ilgili meskende aylık; (15 x 10) + (15 x 15 ) = 375 kWh elektrik enerjisi tüketilmiş olur. İlgili kişi söz konusu üretim tesisini kurmamış olsaydı, elektrik enerjisi ihtiyacını bölgesinde faaliyet gösteren tedarik şirketinden temin edecekti. Buna göre 375 x 36 Krş[4] 135 TL elektrik enerjisi bedeli ödemesi gerekecekti. Sonuç olarak bu kişinin üretim tesisine ilişkin;
– Yatırım ve işletme maliyetleri ihmal edilmek kaydıyla;
– 1.541,16 TL destek ödemesi alacağı,
– 135,00 TL tutarında elektrik faturası ödemeyeceği, dikkate alınarak aylık; 1.541,16 + 135,00 = 1.676,16 TL gelir elde etmiş olacaktır.
sonucuna ulaşılabilir.
Örnek 4: Fabrika bahçesinde rüzgar enerjisi tesisi kurulması
Bir fabrika sahibinin fabrikasının bahçesine, lisanssız elektrik enerjisi üretimine ilişkin ilgili mevzuat kapsamında 500 kW kurulu gücünde bir rüzgar türbini kurmuş olsun. Söz konusu üretim tesisinin kapasite kullanım oraınnın %30 olduğu varsayımı ile söz konusu üretim tesisinde saatte; 500 x 0,30 =150 kWh elektrik enerjisi üretilir. Bu tesisin rüzgar durumuna bağlı olarak o gün toplam 8 saat çalıştığı varsayımı ile günlük toplam; 150 x 8 = 1.200 kWh elektrik enerji üretilir. Bu gün içinde fabrikada 3.000 kWh elektrik tüketilirse kabul edilirse, bu durumda 1.200 – 3.000= – 1.800 kWh sistemden enerji çekmiş olur. Takip eden gün üretim tesisinin rüzgar durumuna bağlı olarak %20 kapasite kullanım faktörü ile çalıştığı varsayımıyla üretim tesisinde o gün bir saatte; 500 x 0,20 = 100 kWh elektrik enerjisi üretilir. Söz konusu üretimin 4 saat sürdüğü varsayımıyla o gün toplam; 100 x 4 = 400 kWh elektrik enerjisi üretilmiş olur. Bu gün içinde de fabrikada 3.000 kWh enerji tüketilmiş olsun. Bu durumda 400 – 3.000 = – 2.600 kWh elektrik enerjisi sitemden çekilmiş olur.
1 inci gün: 500 x %30 x 8 = 1.200 – 3.000 = -1.800 kWh sistemden çekilen enerji.
2 nci gün: 500 x %20 x 4 = 400 – 3.000 = – 2.600 kWh sistemden çekilen enerji.
İhtiyaç fazlası üretim olmadığı için (rüzgar enerjisi için destek bedeli 7,3 ABD Dolar Cent) sanayi/fabrika abonelik bedelinin 28,34 krş/kWh[5] olduğu dikkate alınarak, ilgilinin faturası ve ne kadar tasarruf ettiğini hesaplayabiliriz. Önce faturasını sonra tasarruf miktarını hesaplayalım.
Buna göre;
1 inci gün durumu: 1.800 kWh x 28,34 Krş = 510,12 (15 gün sürdüğünü düşünelim) 400,32 x 15 = 6004,8 TL
2 nci gün durumu: 2.600 kWh x 28,34 Krş = 578,24 TL (15 gün sürdüğünü düşünelim) 578,24x 15 = 8.673,6TL
Her iki bedel toplanarak, tesis kurulmamış olması halinde aylık ödenmesi gereken toplam elektrik enerji bedeli; 6.004,8+ 8.673,6 = 14.678,4 TL olarak bulunur.
Tasarruf miktarını hesaplamak istersek;
1 inci gün durumu: 1.200 kWh x 28,34 Krş = 340,08 TL
15 gün sürdüğü varsayımıyla; 340,08 x 15 = 5.101,20 TL
2 nci gün durumu: 400 kWh x 28,34 Krş = 113,36 TL
15 gün sürdüğü varsayımıyla; 113,36 x 15 = 1.700,40 TL
5.101,20 + 1.700,40 = 6.801,60 TL tutarında elektrik enerjisi faturası ödemesi gerekirdi.
Örnek 5: Çiftlik bahçesinde biyogaz tesisi kurulması
Lisanssız elektrik üretimine ilişkin ilgili mevzuattan yararlanmak isteyen ve hayvancılıkla uğraşan bir çiftlik sahibi çiftliğinin bahçesine 400 kW kurulu gücünde biyogaz tesisi kurmuş olsun.
Söz konusu tesisin %80 kapasite ile çalıştığı varsayımı altında saatte 400 x 0,80 = 320 kWh elektrik enerjisi üretir. Bu tesisin o gün içinde 20 saat çalıştığını varsayalım. Böylece söz konusu üretim tesisinde bir gün içinde 400 x %80 x 20 = 6.400 kWh elektrik enerjisi üretilir. Çiftlikte bir gün içinde 1.000 kWh elektrik enerjisi tüketildiğini varsayalım. Bu durumda; 6.400 – 1.000 = 5.400 kWh ihtiyaç fazlası üretim, sisteme verilmiş olacaktır. Bu durumun bir ay devam ettiğini varsayarsak aylık olarak; 30 x 5.400 = 162.000 kWh elektrik üretimi yapılmış ve ihtiyaç fazlası üretim olarak sisteme verilmiş olacaktır.
Biyogaz enerjisi için destek ödemesi bedeli kWh başına 13,3 ABD Dolar Cent olduğuna göre;
162.000 kWh x 0,133 ABD$/kWh x 1,96 TL/ABD$ =42.230,16 TL destek bedeli elde edilir.
162.000 kWh x 1,26 Krş/kWh = 2.041,2 TL DSKB ödeneceği dikkate alınır ise,
42.230,16 – -20141,2 = 40.188,96 TL aylık fatura bedeli bulunur.
Sisteme vermeyip kendisinin üretip tükettiği miktarı ve değerini bulalım;
30 x 1.000 = 30.000 kWh enerji. Bunu 36,39 Krş[6] bedelle sistemden alsaydı 30.000 x 36,39 Krş = 10,917 TL tutarında fatura ödenecektir.
Dolayısıyla 42.230,16 + 10.917 = 53.147,16TL
Üretilen elektrik enerjisi tüketilmeyip sisteme verilmiş olsaydı alınacak destek ödemesi;
30.000 kWh x 0,1333 ABD$/kWh x 1,99 TL/ABD$ = 7.958,01 TL,
30.000 kWh x 1,26 Krş/kWh = 378 TL dağıtım sistem kullanım bedeli ödemesi gerekir. Sonuç olarak; 7958,01 – 378 = 7.580,01 TL aylık destek bedeli alınır.
[1] 01/10/2013 tarihli Tarife Uygulama Tablosundan 4 nolu bağlantı için belirlenen Dağıtım Sistem Kulanım Bedeli (DSKB)
[2] Bu bedel yaklaşık olup, Ekim 2013 Dönemi Fonsuz Tarifeler Tablosundan mesken abonesi için fon ve vergiler eklenmiş nihai enerji bedeli olarak alınmıştır.
[3] Bkz. 2 nolu dipnot.
[4] Bkz. 2 nolu dipnot.
[5] Bu bedel yaklaşık olup, 01/10/2013 tarihli Tarife Uygulama Tablosundan 4 nolu bağlantı; sanayi OG, çift terimli tek zamanlı aboneler için belirlenen fon ve vergiler eklenmiş nihai enerji bedeli olarak alınmıştır.
[6] Bu bedel yaklaşık olup, Ekim 2013 Dönemi Fonsuz Tarifeler Tablosundan ticarethane abonesi için fon ve vergiler eklenmiş nihai enerji bedeli olarak alınmıştır.
Kimler lisanssız elektrik üretim tesisi kurabilir?
Elektrik abonesi olan herkes (her gerçek veya tüzel kişi) lisanssız elektrik üretim tesisi kurabilir. Bu kişilerin kendi uhdelerinde en az bir tüketim tesisi, yani aboneliği bulunması gerekir. Aboneliği olmayan kişiler, lisanssız elektrik üretim tesisi kuramaz. Gerçek ya da tüzel kişi olmayan aboneler (apartman yönetimi gibi) lisanssız elektrik üretim tesisi kuramaz.
Lisanssız elektrik üretim tesisi kurmak için nereye başvuru yapmak gerekir?
Lisanssız elektrik üretim tesisi hidrolik kaynaklara dayalı olarak kurulmak isteniyorsa tesisin kurulacağı yer il özel idaresine, diğer kaynaklar kullanılacaksa tesisin kurulacağı yer dağıtım şirketine yapılacaktır.
Lisanssız elektrik üretim tesisi kurmak için yapılan başvurularda hangi belgeler sunulur?
Bu konu Tebliğ”in 8 inci maddesinde açıklanmıştır. Hidrolik kaynaklara dayalı başvuru yapacak kişiler birinci fıkrada (8.1) belirlenen belgelerle dördüncü fıkrada (8.4) atıf yapılan yönetmelikte öngörülecek belgeleri, diğer kaynaklara dayalı başvuru yapacak kişiler ikinci fıkrada (8.2) belirlenen belgeleri temin ederek başvuru yapacaktır.
Belediye lisanssız tesis inşaatına izin vermiyor. Ne yapmalıyım?
Belediye sınırları içinde kalan bir alanda lisanssız elektrik enerjisi tesisi kurmak üzere ilgili dağıtım şirketinden uygun bağlantı görüşü alan veya il özel idaresinden su kullanım hakkı izin belgesini alan kişilerin gerekli izin için başvurduğu belediyelerin gerekli mevzuatı uygulayarak başvuru sahibinin başvurusunu yine söz konusu mevzuatta tanımlanan sürede olumlu ya da olumsuz sonuçlandırması gerekmektedir. Lisanssız elektrik üretim tesisleri için ilgili mevzuatta öngörülen gereklilikleri sağlamaktan bağışıklık/imtiyaz öngörülmemiştir. Belediyelerin de vatandaşların 4628 ve 5346 sayılı Kanunlardan kaynaklardan lisanssız elektrik üretim tesisi kurmak hakkını mevzuata aykırı biçimde engellememeleri gerekmektedir.
Lisanssız elektrik üretim tesisi kurulmasında devlet tarafından sağlanan teşvikler hakkında bilgi verir misiniz?
Lisanssız elektrik üretim tesisleri Yönetmelik ve Tebliğ kapsamına göre kurulmakta ve bu tesisleri kuran kişiler bu tesislerde kendi ihtiyaçları için elektrik üretmeye yetkili kılınmıştır. Bu kişilerden mikro kojenerasyon tesisi kuran gerçek kişiler ile kojenerasyon tesisi kuran gerçek ve tüzel kişiler elektriği sadece kendi ihtiyaçları için üretebilecektir. Mikro kojenerasyon tesisi kuran kişilerle yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı tesis kuran gerçek ve tüzel kişilerin ihtiyaçlarından fazla ürettikleri elektrik 10 yıl süreyle perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketi vasıtasıyla YEK Destekleme Mekanizması kapsamında değerlendirilir. Bu çerçevede, yenilenebilir enerji kaynakları için YEK Kanununa ekli I sayılı Cetvelde kaynak bazında öngörülen fiyat, mikro kojenerasyon tesisi kuran tüzel kişiler için aynı cetveldeki en düşük fiyat uygulanır.
Rüzgar ve güneşe dayalı lisanssız elektrik üretim tesisleri için ölçüm zorunluluğu var mıdır?
Hayır, yoktur.
Diğer soru ve cevaplar için Tıklayınız>>
Kaynak: Memurlar
