Kategori : ENERJİ GÜNDEMİ, ENERJİ VERİMLİLİĞİ - Tarih : 12 Şubat 2013
Genel olarak sanayide enerji yönetiminin uygulanması; enerji muhasebesini ve enerji tüketimlerinin sürekli ölçülmesini gerektirmektedir. Ancak ölçülebilen değerler hakkında çalışmalar yapılabilir. Bir sanayi kuruluşundaki spesifik enerji değeri aynı iş kolundaki ülke içindeki ve dünyadaki değerler ile karşılaştırılmalıdır. Yeni yapılacak yatırımlarda enerjiyi verimli kullanan ve spesifik enerji değerleri düşük prosesler tercih edilmelidir.
Sanayide, başarılı bir enerji yönetim sistemi oluşturmak için göz önüne alınacak uygulamalar şöyle özetlenebilir:
-Kazan, fırın, kompresör ve üretim ekipmanlarının veriminin arttırılması, basınçlı havanın, kondensatın verimli kullanılması;
-Elektrik motoru ve sürücüleri, soğutma sistemleri, hadde tezgâhları gibi enerji tüketen ekipmanların verimli kullanımının sağlanması ve tüketimlerinin switchler ve vanalarla kontrol altında tutulması;
-Fan ve pompaların frekans kontrolu ile işletilmesi, doğal havalandırma ve aydınlatma önlemleri alınması;
-Yüksek güç tüketilen noktaların sürekli otomatik ve entegre sistemlerle kontrol altında tutulması;
-Enerjinin en ekonomik yoldan kullanılması, yük yönetimi yapılarak yükün kaydırılmasına çalışılması;
-Yüksek verimli kojenerasyon ile enerji üretiminde verimliliğin sağlaması;
Sanayi tesisindeki üretim makinelerinin bakımlı vaziyette tutularak verimli çalışmalarının sağlanması. tesislerdeki tüm ekipmanların en verimli stand-by modları olacak şekilde ayarlanması.
Bütün bu önemli uygulamalar, sanayide enerjinin verimli kullanımı için vazgeçilmezdir. Bu uygulamaların gerçekleştirilmesi için aşağıdaki hususlar önem taşır;
- Sanayi tesislerinde enerji verimliği fırsatları tespit edilmelidir. Bu amaçla aylık, yıllık enerji ve su tüketimlerinin tespiti önem taşır.
- Enerji verimliliği uygulama planı yapılmalıdır.
- Enerjinin verimli kullanımı için yapılacak yatırımların detaylı fizibilite çalışmalarının yapılması ve projelerin geri ödeme süresi tespit edilmelidir.
- Ekonomik yapılabilirliği olan projeler için tasarım çalışmaları yapılmalıdır.
- Proje uygulaması ve gerekli yatırım yapılmalıdır.
- Yapılan enerji verimlilik yatırımının sonuçları takip edilmeli ve yapılan enerji tasarrufları tespit edilmelidir.
- Başarılı olan uygulamaların yaygınlaşması, benzer kuruluşlarda uygulamasının yapılabilmesi için bilgi paylaşım ortamı sağlanmalıdır.
Enerji yönetim programlarının ilk adımı tesisin ön enerji etütlerinin yapılmasıdır. Ön etütten sonra detaylı çalışmalar yapılabilir. Bir sanayi kuruluşunda yapılacak ayrıntılı enerji verimliliği etüt çalışmaları önem taşır. Bu çalışmalar ilgili tesisin süreçlerini iyi bilen kişilere veya kuruluşlara yaptırılmalıdır. Aksi durumda etüt çalışmaları yönetimleri yanlış yönlendirilebilir.
Sanayi kuruluşlarındaki bazı enerji verimlilik uygulamaları hiç yatırım yapmadan sadece bazı alışkanlıkların değiştirilmesiyle de sağlanabilir. Bunlar tesisin süreçlerine ve teknolojisine bağlı olarak % 3–10 arasında tasarruf sağlayabilir. Daha uzun vadeli ve bazı yatırımlarla gerçekleşecek enerji tasarruf uygulamaları da vardır. Bu yatırımların geri dönme süresi 6 ay ile 2 yıl arasında değişebilir. Dünya’da yatırımın geri dönüşünün 4–5 yıl olduğu durumlarda da uygulama gerçekleştirilebilmektedir. Fakat ülkemizde henüz bu aşamaya gelinememiştir.
Sanayi Kuruluşlarında Enerji Tasarruf Potansiyeli
|
Enerji Tasarrufu Oranı % |
Geri Ödeme Süreleri |
|||
|
Seviye 1 0-1 yıl |
Seviye 2 1-5 yıl |
Seviye 3 5 yıldan fazla |
Toplam
|
|
| A Kategorisiİlgili sektörde teknolojisi ispatlanmış uygulamalar |
4 |
2 |
3 |
9 |
| B KategorisiDiğer benzer sektörlerdeteknolojisi ispatlanmış uygulamalar |
3 |
2 |
1 |
6 |
| C KategorisiAraştırma ve geliştirmeproje uygulamaları |
2 |
5 |
7 |
14 |
| Toplam |
9 |
9 |
11 |
29 |
Türkiye şartlarında genelde hemen uygulanabilecek durum; A ve B kategorileri Seviye 1 yani geri ödemesi 1 yıla kadar olan uygulamalardır. Bunlara örnek olarak yalıtım, motor hız kontrolü gibi kendini ispatlamış teknolojilerdir. Bu durumda % 7 lik enerji tasarrufu sağlanır. Fakat büyük ve orta ölçekli ve ihracat potansiyeli olan işletmelerde A ve B kategorileri Seviye 1 ve Seviye 2 beraberce düşünülürse % 11 lik enerji tasarrufu elde edilebilir. Bu da küçümsenmeyecek bir değerdir. Örnek olarak baca gazlarının ve proses sularının taşıdığı atık enerjinin geri kazanılmasıdır.
Bu günkü enerji fiyatları ile % 50 elektrik ,% 50 doğalgaz enerjisi tüketimi olan bir sanayi kuruluşunda 1000 TEP /yıl enerji tasarrufu yapıldığında yaklaşık 1 500 000 YTL/yıl tasarruf edilmesi mümkündür.
Eğer AR-GE Mühendislik grubu olan bir sanayi kuruluşu uzun vadeli geri ödeme süreli enerji verimlilik uygulamalarını da gerçekleştirirse, bu çalışmalar sonucunda % 29 luk toplam bir tasarruf yapma imkanı vardır. Bu uygulamalar için ülkemizde güzel örnekler vardır.
Enerji verimlilik çalışmaları, dışarıdan katılacak bir enerji verimlilik danışmanı ile birlikte, fabrikada çalışan ve fabrikanın büyüklüğüne bağlı olarak 1 ile 3 kişilik tecrübeli mühendislerin beraber çalışması ile yapılabilir. AB ülkelerinde en verimli ve başarılı sonuçlar böyle elde edilmiştir.
Yazan: Süleyman ELDEM / Makine Yüksek Mühendisi
Yayıncı: Enerji Gazetesi
