2020 yılı ortalama elektrik tedarik maliyeti kiloWattsaat başına 39,9 Kuruş olurken, evler için uygulanan ulusal tarife fiyatının bu rakamın altında kaldı. 2020 yılında toplam elektrik tüketiminin yüzde 48’i elektrik tedarikçisini değiştirmiş serbest tüketiciler tarafından gerçekleştirilirken, en yüksek serbest tüketici elektrik tüketimi ise yüzde 55 ile Ekim 2020’de oldu.
EnCazip.com tarafından derlenen bilgiler, 2020 yılı elektrik piyasası hakkında çarpıcı veriler ortaya koyulurken 2020 yılı serbest elektrik tüketici sayısında artışa sahne olurken, elektrik tedarik maliyetleri açısından da hareketli bir dönem olarak kayda geçti.
2020 yılında toplam serbest tüketici sayısı ocak ayında 372.320 iken % 273 artışla aralık ayında 1.015.837’ye ulaştı. Serbest tüketici sayısının en yüksek olduğu iller 190.504 ile İstanbul, 65.455 ile İzmir, 61.304 ile Ankara, 56.162 ile Bursa, 54.474 ile Antalya, 33.379 ile Balıkesir olurken sayının en düşük olduğu iller 1137 Tunceli, 1228 ile Düzce, 1511 ile Çankırı ve 1577 ile Bolu olarak belirlendi. 2020 yılında toplam elektrik tüketiminin yüzde 48’i elektrik tedarikçisini değiştirmiş serbest tüketiciler tarafından meydana gelirken en yüksek serbest tüketici elektrik tüketimi ise % 55 ile ekim ayında oldu.
2020 yılında serbest tüketici yoğunluğunun en yüksek olduğu il ise tüm tüketicilerin % 5,41’i ile Iğdır oldu. Iğdır ilini tüketicilerinin % 4,61’i serbest tüketici olan Tekirdağ ve % 4,53 serbest tüketici ile Kars takip ederken yoğunluğun en düşük iller % 0,61 ile Düzce, % 0,62 ile Kayseri, % 0,76 ile Sakarya, % 0,8 ile Kocaeli ve % 0,83 ile Bolu olarak saptandı.
İş yeri fiyatlarında tarihi rekor
Haneler için aktif enerji birim fiyatı Ocak 2020’de 0,3438 TL iken rakam Ocak 2021’de 0,3976 TL’ye yükseldi. Böylece, 2020 yılında aktif enerji birim fiyatı yaklaşık yüzde 16 artış gösterdi. Yine haneler için vergiler dahil elektrik birim fiyatı 0,7102’den 0,7961’e çıkarak tüketicilere etki eden elektrik fiyat değişikliği yüzde 12,1’e ulaştı. İş yerleri için ise tüketicilere etki eden elektrik fiyatları 0,9445’ten 1,0587’ye ulaşarak, yüzde 12,1 artışla tarihte ilk defa kiloWattsaat başına 1 TL’yi aştı. Derlenen verilerine göre, elektrik tedarikçisi değiştiren tüketiciler için ortalama fiyat 0,90 TL olurken tedarikçi değiştiren iş yeri kullanıcıları ortalamada % 20,91 tasarruf elde etti.
Elektrik tedarik maliyeti arttı
2020 yılının elektrik tedarik maliyetlerine yani piyasa takas fiyatına ilişkin bilgileri de derledi. Buna göre, elektrik tedarik maliyetlerinin aritmetik ortalaması 2019 yılına göre yüzde 7,07 artışla 0,27872 TL/kWh’e çıktı. Maliyetlerin en yüksek olduğu gün 0,44035 TL/kWh ile 6 Ekim Çarşamba, en düşük olduğu gün 0,02654 TL/kWh ile 12 Nisan Pazar günü olarak belirlendi. En yüksek saatlik piyasa takas fiyatı ise 17 Eylül Perşembe günü saat 16.00 ve 17.00’da 0,98200 TL/kWh’e tekabül etti, yıl içerisinde 34 saatte piyasa takas fiyatı ise 0 TL/kWh olarak ortaya çıktı.
Diğer yandan, bir önceki yıla göre Gün Öncesi Piyasasında % 19,22 artışla 181,36 teraWattsaat, Gün İçi Piyasasında % 26 artışla 6,88 TWh işlem gerçekleşti Yıllık piyasa miktarının % 56,6’sını İkili Anlaşmalar, yüzde 40,2’sini Gün Öncesi Piyasası, yüzde 1,6’sını Dengeleme Güç Piyasası, yüzde 1,5’ini ise Gün İçi Piyasası oluşturdu. Yıllık piyasanın yüzde 40’lık bölümünün Gün Öncesi Piyasada oluşması, elektrik maliyetlerinin bu piyasa fiyatlarının tüketici üzerindeki etkisini gösterdi.
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM)’den yararlanan santrallerin kurulu gücü ise bir önceki yıla göre 564 MW artarak 21.614 MW’ye çıktı. Toplam Yenilenebilir Enerji Kaynağı (YEK) bedeli 38,62 milyar TL, birim çekiş miktarı başına düşen 2020 yılı YEKDEM birim maliyeti aritmetik ortalaması da 0,12060 TL/kWh haline geldi. YEKDEM’in toplam maliyetinin toplam tüketilen elektrik enerjisinin maliyetine ekleniyor olması nedeniyle ortaya çıkan 38,62 milyar TL’lik bu tutar, dolaylı olarak tüketicilere yansıtılıyor. Böylece 0,27872 TL/kWh elektrik tedarik maliyeti ile 0,12060 TL/kW YEKDEM birim maliyetinin toplamı, yani tüketicilere etki eden gerçek elektrik tedarik maliyeti, 0,39932 TL/kWh oldu.
2020 yılı verilerini değerlendiren encazip.com kurucusu Çağada Kırım, “Elektrik tedarik maliyetleri 2020 ortalaması kiloWattsaat başına 0,3992 TL olurken, yapılan son düzenlemeye rağmen 0,3976 ile ulusal tarife fiyatları bu rakamın altında kaldı, özetle elektrik piyasasında zararına satışlar yapılmış oldu. Tedarikçilerin profil maliyetleri de göz önünde bulundurulduğunda, ev tüketicileri için elektrik fiyatları maliyetleri karşılamıyor. Bu fark dolaylı olarak kamu santrallerinden karşılanmış olsa da bunun sürdürülebilir olduğunu düşünmüyoruz. Veriler, 2021 yılında evler için aktif enerji birim fiyatlarının yaklaşık % 25 artış göstermesi gerekliliği ortaya koyuyor. Bununla birlikte, elektrik dağıtım bedelinin ocak ayında % 16 zamlandığını göz önünde bulundurursak, 2021 yılında tüketicilere etki edecek elektrik fiyatlarının yaklaşık % 15- 20 seviyelerinde artış göstereceğini tahmin ediyoruz.” açıklamasında bulundu.