İklim alanında çalışan sivil toplum örgütleri, Afşin ve Elbistan’daki mevcut termik santrallerin çevreye ve halk sağlığına verdiği zararlara dikkat çekerek yeni santral projesinin iptal edilmesini talep ediyor.
Kahramanmaraş, 40 yıldır kömürün gölgesinde yaşıyor. Hâlihazırda Afşin-Elbistan A ve B Santrallerinin toplamda 8 ünitesi bulunuyor ve bu santraller 2795 MW kapasiteye sahip. Ancak mevcut termik santrallerin çevreye ve halk sağlığına verdiği büyük zararlar ortadayken, bölgedeki enerji yatırımları hız kesmeden devam ediyor.
Afşin-Elbistan A Termik Santrali’ne, toplam 688 MW kapasitede 2 ünite daha eklenmesi planlanıyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, yeni bir termik santral büyüklüğünde olan ek üniteler için 27 Aralık 2024’te “Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Olumlu Kararı” verdi.
İklim alanında çalışan sivil toplum kuruluşları, bölgenin yeni bir kömürlü termik santrali daha kaldıramayacağını belirterek santrallerin insan sağlığına ve ekosisteme verdiği zararları şu şekilde sıraladı:
– Afşin-Elbistan A Termik Santrali’nin emisyon verileri, yönetmelik sınırlarının sekiz kata kadar aşıldığını gösteriyor. Karbonmonoksit (CO), Kükürt Dioksit (SO₂), Azot Oksitler (NOx) ve Toz (PM10) değerlerini içeren bu emisyonlar, kalp ve solunum yolu problemlerinden kansere kadar pek çok hastalığa neden oluyor. Ek üniteler var olan kirliliğe ek hava kirliliği anlamına gelecek.
– Sağlık Bakanlığı’na bağlı Elbistan Sağlık Grup Başkanlığı’nın kayıtları, Afşin Elbistan A Santrali’nin açılışını takiben bölgedeki kanser vakalarının sekiz kat arttığını ortaya koyuyor.
– İki santralin sağlık etkilerinin incelendiği modelleme çalışmasına göre, bu santraller kuruluşlarından 2020 yılına kadar 17.500 erken ölüme neden oldu.Eklenmesi planlanan iki ünitenin de tüm baca gazı filtreleri eksiksiz yapılsa bile 2268 erken ölüme yol açacağı öngörülüyor. Sağlık etkilerinin toplam ekonomik maliyeti ise 88,4 milyar TL.
– Santralin genişletilmesi, hem bölge halkını susuz bırakacak hem de içme, kullanma ve sulama sularını tehlikeye atacak. Çevresel Etki Değerlendirme Raporuna göre ek üniteler Afşin ilçesinin bir yılda tükettiği suyun sekiz katı su tüketecek.
– Bölgede yapılan akademik çalışmalar; santrale yakın topraklarda arsenik, kadmiyum, kurşun, çinko, mangan ve molibden gibi ağır metallerde ve iz elementlerde önemli artışlar olduğunu gösteriyor. Halk sağlığını tehdit eden bu durum tarımsal verimin düşmesine neden olarak geçim kaynaklarının da azalmasına yol açıyor.
– Kömür tüketimi iklim değişikliğinin başlıca nedenlerinden olduğundan, yeni kömürlü termik santral kurmak Türkiye’nin 2053 net sıfır karbon hedefi ile de çelişiyor. Sağlıklı ve güvenli bir yaşam için yeni kömürlü termik santral projeleri iptal edilmeli.
Afşin ve Elbistan’dan Çağrı: Artık Yeter!
Elbistan Hayatı ve Doğayı Koruma Platformu’ndan Mehmet Dalkanat şöyle konuştu:
”Santralin çevresinde yaşayan insanların üzerine yağan küller ve gazlar maalesef bölgede sağlıklı insan bırakmadı. Üstelik ne göçmen kuşlar geliyor buraya ne 5 bin yıllık asmalar üzüm veriyor. Doğanın bize armağan ettiği birinci sınıf tarım alanlarına sahip güzelim Elbistan Ovası’nın büyük bölümünü 40 yılda çöle çevirdik. Artık yeter, Afşin Elbistan bir santrali daha kaldıramaz. Üstelik artık elektrik üretimi için kömüre mahkum değiliz, enerjide bağımsızlığımızı sağlayacak, ucuz ve temiz seçeneklerimiz var. Yeni kömür santralinin yatırım maliyeti 37 milyar lira olarak hesaplanmış. Bu kaynağı kömür santrali yerine güneş santrali için kullansak bölgede 688 bin hanenin yıllık elektrik ihtiyacı karşılanabilir. Bizim yeni kömürlü termik santrallere değil, deprem sonrası toparlanmaya afete dirençli kurulacak yeni kentimizde insanca yaşamaya ihtiyacımız var.”
İmzacı Kurumlar:
350 Türkiye
Avrupa İklim Eylem Ağı
Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği
Fosil Yakıtların Ötesi
Greenpeace Türkiye
Mekanda Adalet Derneği
Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği
TEMA Vakfı
Temiz Hava Hakkı Platformu
Türetim Ekonomisi Derneği
Yeşil Düşünce Derneği
YUVA