“Akaryakıt ÖTV Nedeniyle Akdeniz Çanağı’ndan Pahalı…”

HASEN Uzmanı Ertem’in araştırmasına göre, akaryakıt, Türkiye’de Akdeniz Çanağı’na göre ortalama yüzde 30 daha pahalı satılıyor- Akdeniz Çanağı’ndaki ülkelerde akaryakıt fiyatları üzerindeki KDV etkisi hemen hemen aynıyken, Türkiye’de ÖTV’nin ağırlığı, fiyatlar üzerinde artış yaratan en önemli unsur olarak gösteriliyor.

Akaryakıt, Türkiye’de Akdeniz Çanağı’na göre ortalama yüzde 30 daha pahalı satılıyor. Ancak Akdeniz Çanağı’ndaki ülkelerle Türkiye’de akaryakıt fiyatları üzerindeki KDV etkisi hemen hemen aynıyken, Türkiye’de ÖTV’nin ağırlığı, fiyatlar üzerinde artış yaratan en önemli unsur olarak dikkati çekiyor.

Hazar Strateji Enstitüsü (HASEN) Ekonomi ve Kalkınma Araştırmaları Merkezi Uzmanı Cemil Ertem tarafından gerçekleştirilen araştırmada Akdeniz çanağındaki ülkelerde akaryakıt fiyat, marj ve vergi oranları karşılaştırıldı.

Akaryakıt fiyatlarında baz alınan Akdeniz Çanağı ile Türkiye karşılaştırıldığında, Türkiye’de akaryakıt yaklaşık yüzde 30 oranında pahalı satılıyor. Ham petrolün Akdeniz Çanağı’ndaki ülkelerde ortalama fiyatı 0,50 avro olarak hesaplandığında, benzinde rafineri, bayi, dağıtım gibi marjlar yüzde 0, 22-0,32 avro arasında değişiyor. Motorinde ise yüzde 0,27-0,30 avro arasında marj bulunuyor. Türkiye’de benzindeki marj seviyesi ise 0,18 avro olarak görülüyor. Akdeniz Çanağı’ndaki ülkelerde benzin fiyatlarındaki KDV miktarı, 0,25-0,32 avro arasındayken, ÖTV 0,42-0,67 avro arasında bulunuyor. Türkiye’de ise benzin fiyatlarına 0,27 avro KDV, 0,91 avro ÖTV ekleniyor. Buna göre benzin fiyatlarında KDV etkisi Türkiye ile Akdeniz çanağındaki ülkelerle hemen hemen aynıyken, ÖTV’nin, Türkiye’de akaryakıt fiyatları üzerinde artış yaratan en önemli unsur olduğunun altı çiziliyor. Bu durum LPG ve motorin fiyatlarında da benzer şekilde ortaya çıkıyor.

EPDK 2 ay tavan fiyat uygulayabilir

Petrol piyasasına ilişkin mevzuata göre, akaryakıt fiyatlarının en yakın uluslararası piyasa olan İspanya, İtalya, Yunanistan ve Fransa’nın başı çektiği “Akdeniz Çanağı” ülkelerinin fiyat ortalamasına göre belirlenmesi gerekirken, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), Türkiye’de satılan benzin, motorin ve LPG fiyatlarının Akdeniz Çanağı ortalamasının çok üzerinde seyrettiğini tespit etti. Bunun üzerine EPDK, akaryakıt dağıtım firmalarına yazı göndererek “fiyatların en yakın erişilebilir uluslararası piyasanın fiyatlarına çekilmezse tavan fiyat uygulamasına geçileceğini” bildirdi. Yazı üzerine mevcut bayi, dağıtıcı ve maliyetlerden oluşan paylarında indirime gidilmesi durumunda zarar edeceklerini açıklayan sektörün ana belirleyicisi konumundaki şirketlerin satış fiyatları, birbirine çok yakın seyrediyor. 2009 yılı Haziran ayı içerisinde de aynı şekilde fiyatların yüksek olması nedeniyle tavan fiyat uygulamasına giden EPDK’nın ilgili mevzuat gereği iki aylık süre boyunca tavan fiyat uygulama imkanı bulunuyor.

Benzin fiyatlarına ilişkin ayrıntılar avro olarak şöyle:

Ülke Ham petrol Marjlar ÖTV KDV hariç KDV Perakende

Fransa 0,50 0,32 0,60 1,43 0,28 1,71

İspanya 0,50 0,29 0,42 1,22 0,25 1,47

İtalya 0,50 0,27 0,72 1,50 0,31 1,82

Yunanistan 0,50 0,22 0,67 1,40 0,32 1,72

AB ortalaması 1,25 1,52

Türkiye 0,55 0,18 0,91 1,65 0,29 1,95

Kaynak: Enerji Enstitüsü