Irak’ın 118 milyar dolarlık 2013 bütçesi geçtiğimiz perşembe günü kabul edildi. Ayakkabının bile fırlatıldığı bütçe görüşmelerinden çıkan sonuçtan tatmin olmayan Kürt Yönetimi’nin, bundan sonrası için kendi rotasını çizme eğilimi, Türkiye’nin rolünü iyice hayati hale getirdi.
Bölgede faaliyet gösteren bir petrol şirketi yetkilisi, “Kimse zaten Kuzey Irak Kürt Yönetimi’nin istediği miktarın ödeneceğine inanmıyordu. Piyasalarda da bütçe görüşmeleri tamamlandıktan sonra önemli bir hareket olmadı” dese de, önümüzdeki dönemde Irak’ı hareketli günler bekliyor. Kürt Yönetimi’nin beklentilerini karşılamayan yeni bütçenin Erbil-Bağdat arasında yeni bir krize neden olabileceği söylenirken, Türkiye’nin pozisyonunun önem kazandığı vurgulanıyor.
Beşte biri konuldu
Kuzey Irak’taki Bölgesel Kürt Yönetimi (KRG), bölgede faaliyet gösteren petrol şirketlerinin giderlerinin karşılanması için 3.5 milyar dolar istiyordu. Ancak yeni bütçe, uluslararası petrol şirketlerine ödenmek üzere sadece 644 milyon dolar ayırıyor. Bu da KRG’nin istediği miktarın beşte birinden daha azına karşılık geliyor. Öte yandan, Bağdat, Kürt Bölgesi’nde iş yapan müteahhitlere herhangi bir ödeme yapmadan önce, boru hattından yapılan ihracatın yeniden başlaması şartını koşuyor. Hatırlanacağı üzere, Bağdat kontrolündeki Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı’ndan yapılan ihracat geçtiğimiz aralık ayında durdurulmuş, petrol kamyonlarla Türkiye’ye sevk edilmeye başlanmıştı.
Bağımsız ekonomi
Irak bütçe görüşmeleri, Kuzey Irak’tan petrol ihracatı ve ödemeler nedeniyle aylardır devam ediyordu. Bağdat ve Erbil orta yol bulma çabasıyla birkaç kez bir araya gelmelerine karşın, görüş farkı ağır bastı. KRG’nin istediği miktarın bütçeye konulmamasının, Erbil-Bağdat ilişkilerini daha kötü noktaya sürükleyebileceği ifade ediliyor. Irak basınında yer alan haberlere göre, KRG Başkanı Mesud Barzani’nin partisinden bir milletvekili, “Kürt Bölgesi artık ekonomik bağımsızlığını yürütme hakkına sahip. Kendi ekonomimizi yönetebiliriz” dedi.
Anahtar Türkiye’de
Bölgedeki uluslararası bir petrol şirketinin temsilcisi, “Türkiye’nin pozisyonu çok önemli olmaya başlıyor. Türkiye, Kürt petrol v
Ayakkabı fırlatıldı
Kürt yetkililerin, istedikleri olmayınca bütçe oylamasını boykot etmesine karşın, 325 üyeli parlamentoda 168 oyla yeterli çoğunluk sağlandı. Yabancı basında yer alan haberlerde, Kürt milletvekilleri ve onları destekleyen Irakiye koalisyonu yetkililerine karşı, Başbakan Nuri El Maliki ve destekçileri arasında gerginlik yaşandığını yazdı. Bazı meclis üyelerinin, basın bölümünde boykot için toplandığını, bu sırada Maliki’yi destekleyen üyelerden Alia Nasif Jasim’in, Ikrakiye Koalisyonu Meclis Grubu lideri milletvekili Salman Cumeyli’ye ayakkabılarını fırlattığı da belirtildi.
‘Kovayla mı taşıyacak’ hesabı yanlış çıktı
The Independent gazetesinde, Erbil’den Patrick Cockburn imzasıyla yayımlanan yazıda, 2007’de dönemin Petrol Bakanı Hüseyin Şehristani’nin “Petrol şirketleri Kuzey Irak’ta petrol bulsa da, bunu ihraç edemezler. Kovalarla mı taşıyacaklar” dediği aktarılıyor. İşte bu hesabın radikal şekilde değiştiği vurgulanan yazıda, şunlar kaydediliyor: “KRG ve Türkiye arasında yeni boru hattı yapılıyor ve bu Kürtlerin ham petrol ihracatına imkan tanıyarak, Bağdat’ın izni olmadan para kazanmalarının önünü açar. Bu da beş milyon Irak Kürdüne, onyıllarca süren savaş, etnik temizlik ve soykırımın ardından ilk defa ekonomik ve siyaseten bağımsız bir devlet verir. Öte yandan Türkiye, Bağdat’a karşı gelmek ve Irak’ın bölünmesinin kendi çıkarlarına uymadığına karar da verebilir. Türkiye’ye boru hattı bittiğinde, Kürtler ve komşuları tarafından mühim kararlar alınması gerekecek.”
76 dolardan iç pazara
Ödeme yapılmamasını boykot ederek, Bağdat kontrolündeki boru hattından petrol ihracatına ara veren uluslararası petrol şirketlerinden bir yetkili, “Sıkıntı yok. Üretilen petrolü 76 dolardan iç pazara satıyoruz. Zaten petrolün piyasalarda fiyatı 100 dolar. Nakliyesi, taşıma maliyeti derken, aynı hesaba geliyor” dedi. Irak bütçesinde KRG’nin günde 250 bin varil petrol ihracatı yapması öngörülüyor.
Kaynak: Enerji Enstitüsü