Çanakkale’deki Yenilenebilir Enerji Faaliyetlerinin Teşvik Edilmesi & Yatırım Potansiyelinin Arttırılması
Ahmet ÖVEN Makine Bakım Müh.
ENDA Holding – Tuzla Jeotermal Enerji A.Ş. Tuzla Mevkii Ayvacık /ÇANAKKALE
Yıldız Teknik Üniversitesi; Makine Fakültesi Makine Dinamiği ABD (Y.Lisans Öğr.)
E-mail: ahmet.oven@tuzlajes.com.tr
Çağrı
Çanakkale Bölgesindeki ‘’Yenilebilir Enerji Kaynakları’’na istinaden yatırım potansiyelinin oluşturulması ve ilgili yatırımların teşvik edilmesi için bu makalemi kaleme almakta, bölgenin ‘’Enerji Merkezi’’ olması için değerli desteklerinizi rica etmekteyim.
Yenilenebilir Enerji Kaynakları
Rüzgar Enerjisi; Güneşten dünyamıza saatte 100 milyar MW enerji ulaşır. Güneşten dünyaya ulaşan ısı enerjisi ; yerçekimi ve elektromanyetik kuvvetler tarafından kullanılır. Tüm fosil esaslı tükenen ve tükenmeyen enerji türlerinin kaynağı güneştir. Güneşten gelen enerjinin yaklaşık %2 ‘lik kısmı rüzgar enerjisine, önemli bir bölümü de bitkiler tarafından biyokütle enerjisine dönüştürülür.
Ülkemizde Devlet Meteoroloji İşleri(DMİ) kayıtlarına göre rüzgar santrali kurma çalışmalarında baz alınabilecek, yıllık ortalama rüzgar hızı 3 m/s’nin üstünde olan Çanakkale ve ege bölgesini belirten yerler Tablo 1’de gösterilmiştir.
Yukardaki tabloda gösterildiği gibi bölge ve Türkiye sıralamasında Çanakkale vilayeti Rüzgar santrallerinin kurulabileceği bir enerji potansiyeline sahiptir.[1]
Güneş Enerjisi;Güneşin çekirdeğinde yer alan füzyon süreci ile açığa çıkan ışınım enerjisidir. Dünya dışından diğer bir deyişle hava kürenin dışında, güneş ışınlarına dik bir metrekare alana bir saniyede gelen güneş enerjisi,1357J değerindedir. Bu sayı güneş sabiti olarak bilinir. Güneşten dünyaya 1.7 x 1011 MW ısıl güç gelir.
Ülkemiz gibi Akdeniz kuşağında yer alan ülkeler için en önemli doğal enerji kaynağı güneş enerjisidir. Ülkemiz güneş kuşağı adı verilen ve güneş enerjisi bakımından zengin bir bölgede yer almasına karşın, güneş enerjisinden yeteri kadar faydalanılamıyor. Ülkemizde ortalama yıllık güneşlenme süresi 2640 saat,yıllık güneş enerjisi ışınım şiddeti 1311 kWh/m2 olarak belirlenmiştir. Tükiye’de bölgelere göre güneş enerjisi potansiyelinin dağılımı Tablo 2 ve Resim 1’de gösterilmiş ve alt metinlerde açıklamalar yapılmıştır.
Bölgelerimize göre güneş enerjisi potansiyelinin yıllık ortalama dağılımı incelenirse;
Yukardaki resimde ‘’Çanakkale Bölgesi’’ 2.Bölgede yer almakta ve metrekare başına 4400-4800 kcal değerleri arasında bir enerji potansiyeline sahip olduğu ifade edilmiştir.
İlgili tablolar ve verilerden yola çıkılarak Çanakkale Bölgesi, Akdeniz ve G.Doğu Anadolu Bölgesinden sonra güneşten faydalanılabilecek bir enerji statüsüne haiz bir coğrafi yapıya sahip olduğu anlaşılmaktadır.[1]
Hidroelektrik
Hidroelektrik santraller,suyun enerjisiden faydalanarak elektrik üreten yapılardır. Hidroelektrik santrallerde, akış halindeki suyun konum(potansiyel) enerjisi,elektriğe dönüştürülür.Bir barajla oluşturulan doğal veya yapay bir gölden gönderilen su,elektrik üreten alternatöre bağlı bir türbinin çarklarını döndürür.[1]
Aşağıdaki tabloda Çanakkale vilayetinde yer alan kurulu enerji santrallerine ilişkin genel bir bilgi yer almakta ve HES’in gücü de belirtilmektedir.
Jeotermal
Yer kabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş olan ısının oluşturduğu, sıcaklığı sürekli olarak 20 °C’den fazla ve çevresindeki normal yer altı ve yer üstü sulara oranla daha fazla erimiş mineral, çeşitli tuzlar ve gazlar içerebilen, elektrik üretiminde, ısıtma ve soğutmada, çeşitli sanayi tesislerinde enerji hammaddesi olarak kullanılan, kimyasal madde üretimine elverişli olabilen ayrıca sağlık ve turizm amacıyla da yararlanılabilen, basınç altındaki sıcak su ve buhar(akışkan) ile sürekli yüzeye taşınan ısı enerjisi olarak tanımlanır.
Yer kabuğunun derinliklerinde bulunan ısı kaynağı, henüz soğumasını tamamlamamış bir magma kütlesi veya genç bir volkanizma ile ilgilidir.Yüzeyden kırık ve çatlaklar aracılığıyla ile süzülen meteorik kökenli sular, değişik derinliklerde yer alan ve geçirimsiz örtü kayalarla kontrol edilmiş olan gözenekli veya ikincil geçirimli rezervuar kayalarda birikir.
Biriken sular ısı kaynağı tarafından ısıtılır ve mineral içeriği bakımından zenginleşir.Yer kabuğunun derinliklerinde ısınan sular ,kırık ve çatlak sistemlerinin oluşturduğu yollarla yeryüzüne ulaştıklarında ,sıcak su kaynakları olarak belirginleşir .Jeotermal enerji yerin derinliklerinden gelen,yenilenebilir ve temiz bir enerji kaynağıdır.[1]
Çanakkale Tuzla Mevkii Jeotermal Enerji Potansiyeli ve Yatırımları
ENDA Holding bünyesinde Ayvacık/Tuzla Köyünde kurulan ‘’Tuzla Jeotermal Enerji A.Ş.’’ 2010’dan beri jeotermal kaynaktan elektrik enerjisi üretmekte ve saatte 6.5 MW’lık üretim hacmine sahiptir.
Yerli ve yabancı yatırımcıların ilgisini çeken bölgede şu anda ENDA Holding’in bir işletmesi bulunmakta ve bazı firmalar sondaj çalışmalarına devam etmektedirler.
Tuzla Mevkii’nde Jeotermal Enerji Sisteminin yanı sıra sağlık ve turizm için kaplıcalar bulunmaktadır. Aynı zamanda mineral esaslı su zenginliklerine de sahiptir.
Çanakkale’deki Jeotermal kaynakların belirtildiği bölgeleri aşağıdaki resim üzerinde görmektesiniz.
Faylara bağlı gelişen çatlaklardan gelen jeotermal akışkanlar,hidrotermal alterasyon için gerekli zemini hazırlamışlardır.[7]
Tuzla mevkii, coğrafi yapı itibariyle yer-altı ve yer-üstü kaynaklar bakımından zengin bir potansiyele sahip, uzun vadeli yatırımların yapılacağı yenilebilir enerji kaynaklarının verimli bir şekilde kullanılabileceği verimli kaynakların olduğu bir bölgedir.
Sıcaklık derecesi yüksek elektrik üretimine uygun başlıca jeotermal alanlar: Denizli-Kızıldere, Aydın-Germencik, Çanakkale-Tuzla,İzmir-Seferihisar, Nemrut-Zilan-Süphan-Tendürek ve Nevşehir-Acıgöl alanlarıdır.
Ülkemizde dünya standartlarına uygun olarak;
– Yüksek sıcaklıklı(>150 °C )
– Orta sıcaklıklı (150-70 °C ) ve
– Düşük sıcaklıklı (<70 °C )
olmak üzere birçok jeotermal kaynak bulunmaktadır.[1]
Yukarıda Tuzla mevkiindeki jeotermal sahanın resmi mevcut olup, soğuma evresini tamamlamamış magma faaliyetleri sonucunda yerden sıcak suyun etkisiyle buhar çıkmaktadır.
Çanakkale Tuzla Mevkii Jeotermal Enerji ile Bina Isıtma Proje Fikri
Tuzla Mevkiinde Jeotermal enerjiyi oluşturan yerin derinliklerinden gelen sıcak su ile elektrik enerjisi üretilmekte ve birçok yerli ve yabancı firmada sondaj faaliyetlerine devam etmektedirler.
Sıcak suyun yapısı gereği hem elektrik eldesine imkan vermekte hem de bina ısıtma sistemlerinin oluşturulması için uygun özelliklere haiz olması neticesinde Türkiye’de bazı ilklerin gerçekleştirilmesi adına bu konuda iyi projeler üretilip, yatırımlar yapılabilir.
TEŞEKKÜR
Bu makaleyi yazmamda teşvik olan ENDA Holding-Tuzla Jeotermal Enerji A.Ş. çalışanlarına ve ilgili yöneticilerine teşekkür ederim.
SONUÇ
Bu makalede yenilenebilir enerji kaynakları hakkında ön bir bilgi verilmiş akabinde Çanakkale yöresindeki yenilenebilir enerji kaynaklarına ilişkin veriler tablolarla ifade edilerek, içerik desteklenmiştir.
Özellikle Çanakkale Ayvacık Tuzla mevkiindeki Jeotermal Enerji Sahası hakkında bilgiler verilerek, yatırımcıları teşvik etme babında bilgiler sunulmuştur.
KAYNAKLAR
- ÖZTÜRK.H.,2013. ’’Yenilebilir Enerji Kaynakları’’,Birsen Yayınevi.
- ’’Türkiye Güneşlenme Haritası’’, http://www.asmaz.com.tr/tr/index.asp?ID=31
- ’’Hidroelektrik Santral’’, http://www.toplumdusmani.net/modules/wordbook/entry.php?entryID=6659/hidroelektrik-santrali-nedir+hidroelektrik-santrali-ne-demek
- ’’Çanakkale Elektrik Santrali Tipleri’’, http://www.enerjiatlasi.com/sehir/canakkale/
- ’’Geothermi Energie’’, http://www.sein.de/gesellschaft/nachhaltigkeit/2009/geothermie-eine-loesung-fuer-das-energieproblem-der-welt.html
- ’’Jeotermal Enerji’’, http://www.eie.gov.tr/yenilenebilir/jeo_enerji_nedir.aspx
- GEVREK.İ.,ŞENER.M.,ERCAN.T. 1985, ’’Çanakkale-Tuzla Jeotermal Alanının Hidrotermal Alterasyon Etüdü ve Volkanik Kayaçların Petrolojisi’’, http://www.mta.gov.tr/v2.0/daire-baskanliklari/bdt/kutuphane/mtadergi/103-104_4.pdf
- ’’Jeotermal Kaynaklar ve Uygulama Haritası ’’http://www.mta.gov.tr/v2.0/daire-baskanliklari/enerji/images/siteharitalar/3.jpg
- ’’Çanakkale Tuzla Jeotermal Enerji Sahası’’, http://www.youtube.com/watch?v=kxAKpNPfIR8&feature=em-upload_owner
- ’’Jeotermal Enerji Bina Isıtma’’, http://www.elektrikport.com/haber-roportaj/yer-altndan-gelen-enerji-jeotermal/2856#ad-image-0
Yayıncı: Enerji Gazetesi