Çin’in “Yapay Güneş” diye anılan Experimental Advanced Superconducting Tokamak (EAST) füzyon reaktörü, tam 1.000 saniye boyunca plazmayı sabit tutarak dünyada bir ilki başardı. Nükleer füzyon enerjisi için bu müthiş başarı, hepimizin hayali olan temiz enerjiye biraz daha yaklaşmamızı sağladı. Şu anda PilenPak Ambalaj’da Proje, Yardımcı İşletmeler ve Enerji Müdürü olarak çalışan Elektrik Elektronik Mühendisi Burak Yaka, bu gelişmeyi bizim için yorumladı.
Uluslararası alanda dikkat çeken bir isim Burak Yaka. White Page International’ın Power Leaders 2024 listesinde ilk 200’e girmiş, The Executive Lens’in “2025’te Takip Edilecek 5 İş Lideri”, The Inc Magazine’in “2025’in 10 İlham Verici Lideri” ve The Entrepreneur Insights’ın “2025’in En Umut Veren 10 Lideri” listelerinde boy göstermiş. Ama o, bu parlak unvanların ötesinde, enerji dünyasındaki bu dev adımı içtenlikle anlatıyor.
“Plazma Kontrolü Bambaşka Bir Seviyede”
“EAST, 100 milyon derecede plazmayı 1.000 saniye sabit tuttu. Düşünün, daha önce en fazla 403 saniye başarılmıştı,” diyor Yaka, sesinde hem şaşkınlık hem gurur var. “Bu işin sırrı, plazmayı anbean izleyip dengeleyen akıllı sistemler. Verimlilik %25 arttı. Yani, füzyon enerjisini gerçekten hayata geçirebilmek için kocaman bir adım attık.”
Rakamlar Ne Anlatıyor?
Deneyde EAST, 1.5 gigawatt enerji potansiyeli gösterdi. Yaka bunu şöyle açıyor: “Tam kapasiteye ulaşsa, bir füzyon santrali yılda 8.760 gigawatt-saat elektrik üretebilir. Bu, 1 milyon evin ışığını yakar, üstelik karbon izi bırakmadan. İnanılmaz bir şey bu!” Çinli bilim insanlarının “füzyon artık uzak değil” sözüne katıldığını söylüyor ve ekliyor: “Dünyanın dört bir yanındaki ekiplerin bu işe omuz vermesiyle çok daha hızlı yol alacağız.”
“Fosil Yakıtların Sonu Göründü”
Yaka’ya göre bu gelişme, enerji dünyasını baştan yazabilir. “Füzyon, fosil yakıtlara veda etmemizi sağlayabilir,” diyor kendinden emin bir şekilde. “10 yıl içinde küresel enerjinin %10’u buradan gelebilir. Hem temiz, hem tükenmez, hem de güvenli bir kaynak. Daha ne isteyelim?”
Dünya Bu Başarıyı Konuşuyor
EAST’in rekoru, ABD’den Avrupa’ya herkesi harekete geçirdi. “Çin bu hamleyle temiz enerji yarışında öne geçti,” diye yorumluyor Yaka. “Ama asıl güzel olan, bu teknolojinin hepimize ilham vermesi. Plazma kontrolünde bu noktaya gelmek, başka ülkelerdeki çalışmaları da ateşleyecek.”
Hefei’den esen bu rüzgâr, enerji dünyasında umut dolu bir sayfa açtı. Bakalım, temiz enerji devrimi için hangi kapılar aralanacak?