Ege Yenilebilir Enerji Üssü Oldu

Türkiye’nin dev şirketlerinin bir biri ardına gerçekleştirdikleri yatırımlarıyla Ege bir anda ülkenin yenilebilir enerji üssü haline geldi.

Peki Ege bir anda rüzgar ve jeotermal enerji santralleriyle nasıl donatıldı? Devler neden Ege’de peşi sıra bu santralleri kuruyor? Bu konunlarla ilgili merak edilenleri enerjinin rüzgar vadisindeki bir Denizlili isme, ABK Enerji Genel Müdürü Ayhan Ahmet Ekiz’e sorduk.

Tür­ki­ye’nin dev­le­ri Ege’de bir­bi­ri ar­dı­na ye­ni­le­bi­lir ener­ji ya­tı­rım­la­rı ku­ru­yor. Kı­yı­la­rın­da rüz­gar sant­ral­le­ri ve Ay­dın-De­niz­li ak­sın­da yo­ğun­la­şan je­oter­mal sant­ral­le­riy­le Ege, artık Tür­ki­ye’nin ye­ni­le­bi­lir ener­ji üssü ko­nu­mun­da.

Peki ener­ji sek­tö­rü­nün gözde trend­le­ri rüz­gar ve je­oter­mal ener­ji ya­tı­rı­mı yap­mak is­te­yen­le­ri hangi mev­zu­at­lar bek­li­yor? Ya­tı­rım­cı bu ya­tı­rım­la­rı kaç yılda amor­ti edi­yor? İs­te­yen kendi ener­ji­si­ni üre­te­bi­lir mi? Ege kı­yı­la­rı­nı kap­la­yan rüz­gar gül­le­ri elekt­rik ih­ti­ya­cı­mız açı­sın­dan ne an­la­ma ge­li­yor? Her biri yıl­lık ne kadar elekt­rik üre­ti­yor?… Tüm bu so­ru­la­rın ya­nıt­la­rı ve daha faz­la­sı­nı Söke ABK Ener­ji Üre­tim Aş Genel Mü­dü­rü Ayhan Ahmet Ekiz De­niz­li­ha­ber.​com’un özel rö­por­ta­jın­da açık­lı­yor.
İŞTE O RÖ­POR­TAJ

DE­NİZ­Lİ­HA­BER: Söke’deki rüz­gar sant­ra­li­niz hak­kın­da bilgi verir mi­si­niz?

Sant­ra­li­miz ABK Ener­ji Üre­tim A.Ş., Sö­ke-Di­dim yolu üze­rin­de, 30 MW ku­ru­lu güce sahip. Yıl­lık 100 mil­yon Kw-Sa­at üre­tim ka­pa­si­te­si­ne sahip sant­ral, 6 bin ko­nu­tun yıl­lık elekt­rik ih­ti­ya­cı­nı kar­şı­la­ya­bi­lecek elekt­rik üre­ti­yor.

Ya­tı­rı­mı­na 2010 or­ta­la­rın­da baş­la­nan sant­ral, 2012 ba­şın­da fa­ali­ye­te geçti. İs­pan­yol-GA­ME­SA tür­bin­le­ri­mi­zin her biri 2 MW ka­pa­si­te­li. Sant­ral­de tam 15 tür­bin var.
Sant­ral iş­let­me­miz­de 3 var­di­ya olmak üzere top­lam 20 per­so­nel ça­lı­şı­yor. Her bir tür­bi­nin kule uzun­lu­ğu 80 metre. Kanat çapı 47 metre. Bu tür­bin­le­rin her bi­ri­nin ağır­lı­ğı 320 ton.

DE­NİZ­Lİ­HA­BER: Tür­ki­ye Elekt­rik pi­ya­sa­sın­da son ge­liş­me­le­ri ve ge­le­ce­ği­ni de­ğer­len­di­rir mi­si­niz?

UY­GU­LA­MA ÇOK GEÇ KALDI
Tür­ki­ye’de Elekt­rik Pi­ya­sa­sı 2001 yı­lın­dan bu yana çok di­na­mik bir ya­pı­ya bü­rün­dü. 4628 sa­yı­lı Elekt­rik pi­ya­sa­sı ka­nu­nu, ileri se­vi­ye­de he­def­le­riy­le, bizim açı­mız­dan ta­ri­he geç­miş­tir. İn­gi­liz elekt­rik pi­ya­sa­sı örnek alı­na­rak oluş­tu­ru­lan bu ka­nun­la “re­ka­be­te da­ya­lı ser­best pi­ya­sa mo­de­li” amaç­lan­mış­tır ancak ar­dın­dan se­ne­ler geç­me­si­ne rağ­men or­ta­ya çıkan bir­çok sorun bu mo­de­lin is­te­ni­len şe­kil­de yer­leş­ti­ril­me­si­ni zor­laş­tır­mış ve ko­nu­lan he­def­ler­den bir­çok sap­ma­lar mey­da­na gel­miş­tir. St­ra­te­ji bel­ge­sin­de be­lir­ti­len he­def­le­re ma­ale­sef za­ma­nın­da ula­şa­ma­dık.

GE­Lİ­NEN NOKTA YİNE DE SE­VİN­Dİ­Rİ­Cİ
Ancak bütün bun­la­ra rağ­men Tür­ki­ye elekt­rik pi­ya­sa­sı doğru ve ye­rin­de bir karar ver­miş­tir. Sis­tem için­de­ki han­tal ve ve­rim­siz ya­pı­la­rın ayık­lan­ma­sı­nı ne­re­dey­se im­kan­sız kılan çap­raz süb­van­si­yon­la­rın yoğun ol­du­ğu sis­tem ve dikey bü­tün­le­şik yapı ta­ma­men terk edil­miş , ye­ri­ne mo­dern dün­ya­nın be­nim­se­di­ği üre­tim, ile­tim ve da­ğı­tı­mı bir­bi­rin­den ayı­ran elekt­ri­ği bir yan­dan kon­van­si­yo­nel bir meta ola­rak gören diğer yan­dan ken­di­ne has temel bazı özel­lik­le­ri­ni (de­po­la­na­ma­ma­sı, in­san­la­rın eli­nin elekt­rik anah­ta­rı­na çok kolay ula­şı­yor ol­ma­sı, talep ta­ra­fı­nın elekt­rik hiz­me­ti kar­şı­sın­da öde­ye­ce­ği mik­ta­rı anlık ola­rak kont­rol ede­mi­yor ol­ma­sı..​vb.) dik­ka­te alan ucuz ve ve­rim­li bir sis­tem oluş­tu­rul­muş­tur.

Bu nok­ta­da benim de üyesi ol­du­ğum Elekt­rik Mü­hen­dis­le­ri Odası’nın, pi­ya­sa­nın ser­best­leş­me­si ko­nu­sun­da­ki iti­raz­la­rı 90’lı yıl­la­rın or­ta­sın­dan bu yana devam et­mek­te­dir. Bu iti­raz­lar te­mel­de elekt­ri­ğin bir kamu hiz­me­ti ol­ma­sı nok­ta­sın­da odak­lan­mış­tır. Bunun yanı sıra EMO dikey bü­tün­le­şik ya­pı­nın elekt­rik sis­te­mi­mi­zi gü­nü­mü­ze ta­şı­yan çok büyük ya­tı­rım­la­ra imza atan kuv­vet­li ya­pı­sı­na, yeni ge­ti­ri­len an­la­yı­şın muk­te­dir ola­ma­ya­ca­ğı­nı sa­vun­mak­ta­dır. Dev­let­çi/te­kel­ci bir an­la­yı­şa sahip elekt­rik ida­re­si­nin yap­tı­ğı ya­tı­rım­lar de­va­sa­dır ancak bun­dan sonra ne bir Keban yap­ma­ya gerek var­dır ne de bunu ya­pa­bi­le­ce­ği­miz bir ortam kal­mış­tır. Yani te­kel­leş­miş yapı as­lın­da bu nok­ta­da gö­re­vi­ni bi­tir­miş­tir. Artık bun­dan sonra iş bu han­tal ve ve­rim­siz sis­tem­de ısrar etmek ye­ri­ne, ya­tı­rım­la­rın ta­ma­men ser­best­leş­miş pi­ya­sa­dan gelen arz/talep an­la­yı­şı­nı be­nim­se­miş bir pi­ya­sa­yı tam an­la­mıy­la kur­ma­ya kal­mış­tır. EMO’nun bir diğer al­tı­nı çiz­me­miz ge­re­ken eleş­ti­ri­si de üre­tim-ile­tim-da­ğı­tım ala­nın­da­ki ko­or­di­nas­yon ek­sik­li­ği­dir, bu benim de hak ver­di­ğim çö­zül­me­si ge­re­ken bir so­run­dur.

Asıl sorun şu ki Av­ru­pa ül­ke­le­rin ta­ma­men ser­best­leş­me sü­re­ci 2 ila 9 yıl ara­sın­da sür­müş­tür, ancak 11 yı­lı­nı bi­tir­mek üzere olan Tür­ki­ye elekt­rik pi­ya­sa­sı hala ser­best tü­ke­ti­ci li­mi­ti­ni sı­fı­ra çe­ke­me­miş, spot pi­ya­sa­sı­nı oluş­tu­ra­ma­mış­tır. Üre­tim an­la­mın­da ise Tem­muz 2012 sonu iti­ba­riy­le ku­ru­lu gü­cü­mü­zün sa­de­ce %56’sı özel sek­tör ta­ra­fın­dan sağ­lan­mak­ta­dır. Buna rağ­men son tek­no­lo­ji ve mo­dern ya­pıy­la do­na­tıl­mış özel sek­tör üre­tim sant­ral­le­ri, ve­rim­li ope­ras­yon­la­rı ve aktif ya­pı­la­rı ile ge­le­ce­ğe daha gü­ven­le bak­ma­mı­zı sağ­la­mış­tır.

DE­NİZ­Lİ­HA­BER: Bu bağ­lam­da ye­ni­le­ne­bi­lir ener­ji kay­nak­la­rı­nın şu anki ye­ri­ni ve ge­le­ce­ği­ni nasıl gö­rü­yor­su­nuz?

Bil­di­ği­niz gibi böl­ge­miz­de özel­lik­le je­oter­mal ve rüz­gâr ener­ji­si ön plana çık­mış­tır. Je­oter­mal ener­ji­den elekt­rik üre­ti­mi yapan sant­ral­le­rin hemen hemen hepsi De­niz­li-Ay­dın ara­sın­da Men­de­res gra­be­ni üze­rin­de yer al­mak­ta­dır. Rüz­gâr ener­ji­si sant­ral­le­ri­nin ise yine kıyı Ege bo­yun­ca sı­ra­lan­dı­ğı­nı, bir­ço­ğu­nun da in­şa­atı­na baş­lan­dı­ğı­nı söy­le­ye­bi­li­riz. Bu ya­tı­rım­lar bölge halkı için en başta doğal gü­zel­lik­le­riy­le dik­kat çeken Ege böl­ge­si için büyük fır­sat­lar oluş­tur­mak­ta, böl­ge­mi­zi daha da kıy­met­li hala ge­tir­mek­te­dir.

YE­Nİ­LE­Bİ­LİR SANT­RAL­LER Lİ­SANS­SIZ KU­RU­LA­Bİ­Lİ­YOR
Öte yan­dan li­sans­sız ener­ji üre­ti­mi­ne izin veren yö­net­me­li­ğin ya­yım­lan­ma­sıy­la ye­ni­le­ne­bi­lir ener­ji­ye olan il­gi­nin bir kat daha art­tı­ğı­nı söy­le­ye­bi­li­riz. Bu yö­net­me­lik­le artık is­te­yen her va­tan­daş her­han­gi bir kı­sıt­la­ma ol­ma­dan böl­ge­miz­de bolca bu­lu­nan ye­ni­le­ne­bi­lir ener­ji kay­nak­la­rı­nı kul­la­na­rak elekt­rik üre­te­bi­le­cek­tir.

BÜYÜK FIR­SAT­LAR SU­NU­YOR
Henüz çok yeni olan bu ko­nu­nun özel­lik­le böl­ge­miz­de­ki sa­na­yi ku­ru­luş­la­rı­nın il­gi­si­ni çe­ke­ce­ği­ni dü­şü­nü­yo­rum. Sa­na­yi­ci­ler rüz­gâr ve güneş ener­ji­si­ni kul­la­na­rak kendi ener­ji­le­ri­ni üret­me daha da önem­li­si ih­ti­yaç­la­rın­dan fazla elekt­rik ener­ji­si­ni des­tek­le­me me­ka­niz­ma­sı kap­sa­mın­da dev­le­te sa­ta­bil­me ay­rı­ca­lı­ğı­na sahip ola­cak­lar­dır. Elekt­rik kul­la­nı­cı­la­rı için büyük fır­sat­lar sunan yö­net­me­lik­le yeni bir dö­ne­me gi­ril­miş Dünya li­te­ra­tü­rün­de da­ğı­tık üre­tim ola­rak ad­lan­dı­rı­lan sü­re­cin ül­ke­miz­de önü açıl­mış­tır.

İH­Tİ­YA­CI­NI­ZI TÜ­KE­TİN FAZ­LA­SI­NI SATIN
Ya­tı­rım­cı­lar 6-8 yıl gibi bir sü­re­de ken­di­ni amor­ti etme ka­bi­li­ye­ti bu­lu­nan mikro rüz­gâr ve güneş sant­ral­le­ri ku­ra­rak, 30 yıl­lık elekt­rik ener­ji­si ih­ti­yaç­la­rı­nı ga­ran­ti al­tı­na ala­cak üs­te­lik %70’lere varan oran­da dışa ba­ğım­lı olan elekt­rik pi­ya­sa­sın­da­ki dal­ga­lan­ma­lar­dan ve yük­sek fiyat bas­kı­sın­dan et­ki­len­me­den bunu ya­pa­bi­le­cek­ler­dir. Bu ya­tı­rım­lar ti­ca­ri kay­nak ol­ma­nın dı­şın­da, milli bir hiz­met ni­te­li­ği de ta­şı­mak­ta­dır. Bu kap­sam­da bütün ta­raf­lar için çok yeni olan bu ko­nu­da­ki im­ti­yaz­lar ve ay­rı­ca­lık­lar­dan ya­ra­lan­mak is­te­yen ya­tı­rım­cı­la­rın pro­fes­yo­nel des­tek al­ma­sı ge­rek­mek­te­dir, ni­ha­ye­tin­de bu süreç ta­ma­men tek­nik alt­ya­pı ge­rek­ti­ren bir mü­hen­dis­lik ça­lış­ma­sı­dır.

Kaynak: Denizli Haber