GAZPROM’un yılın ilk yarısındaki faaliyetlerini özetleyen GAZPROM Yönetim Kurulu Başkanı Alexey Miller, Türkiye’nin yakın gelecekte Almanya’yı sollayarak Rusya’dan gaz ithalatı yapan ülkeler listesinde ilk sıraya yerleşebileceğini söyledi.
GAZPROM açısından en hızlı büyüyen pazar Türk pazarı oldu. Türkiye geçen sene GAZPROM’dan gaz ithal eden ülkeler listesinde ikinci sıraya yerleşti ve bugün de “Almanya’nın tam arkasından geliyor” diyen Miller, en kısa zamanda Türkiye ile mevcut olan doğalgaz alım kontratların en üst seviyesi olan – yıllık 30 milyar metreküp gaz ihracatına ulaşabileceklerini açıkladı. 2012 yılında, toplam 43 milyar metreküp gaz ithal eden Türkiye, 27 milyar metreküp gazı Rusya’dan ithal etti.
Bununla birlikte, Türkiye’de “mavi yakıt” tüketiminde daha fazla büyüme bekleniyor. Örneğin, geçenlerde konu ile ilgili açıklama yapan OMV-Türkiye genel müdürü Korkut Öztürkmen, Türkiye’de doğalgaz tüketiminin 80 milyar metreküp olarak tahmin edildiğini, ancak kısa sürede 50 milyar metreküp seviyesine ulaşabileceğini söylemişti.
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK) Enerji güvenliği araştırma merkezi Başkanı Hasan Selim Özertem de bu görüşü destekliyor.
Ben önümüzdeki 5-6 sene içerisinde Türkiye’nin enerji talebinin artarak devam edeceği inancındayım. Ve bu çerçevede Türkiye’nin enerji tüketimine son 10 senede bakmış olduğumuzda ciddi oranda, yüzde yüzün üzerinde bir artış görüyoruz. Önümüzdeki 10 senede de en azından yarı hızla devam edersek bu ihtiyacın yaklaşık 55 ile 60 milyar m3 olması orta düzey beklentiler arasında. Bunu düşündüğümüzde Türkiye’nin enerji ihtiyacını belli kalemlerden, belli aktörler üzerinden karşılaması gerekiyor.
Bunun bir miktarını bugün biliyoruz ki Şah Deniz-2 havzası üzerinden karşılanması mümkün. Bunun dışında bakmış olduğumuzda bölgedeki enerji tedarikçilerinin başında Rusya geliyor. Ben Rusya’nın denklemin dışına itilmesi ihtimalinin olmadığı inancındayım. Önümüzdeki süreçte özellikle Türkiye gaz piyasasının liberalleşmesinin öngörüldüğünü dikkate aldığımızda Türkiye’nin Rusya ile olan enerji işbirliğinin güçlendirme ihtimalini de artırdığının inancındayım.
Çünkü her bir şirket 3 milyar m3, 5 milyar m3, 6 milyar m3 gibi daha düşük oranlarda getirdiği gazı ve daha farklı şartlarda anlaşma yaptığı gazı Türkiye pazarına satıyor. Ve bunu belki Gazprom ile ortaklık dahilinde yapıyor. O nedenle işin resmi önümüzdeki süreçte çok fazla değişecek. Artık Türkiye’de BOTAŞ’ın munhasiri olarak enerji ithalatını gerçekleştirdiği süreci yavaş yavaş geride bırakacağız. Ve bu özel şirketlerin Rusya ile önümüzdeki dönemde kuracakları ilişkiler bir yönüyle Gazprom’un Türkiye’deki çıkarlarını de belirleyecek.
Şu anda, GAZPROM ile Türk şirketleri arasında imzalanan yılda toplam 30 milyar metreküp doğalgaz alım kontratı bulunuyor. Bu kontratlardan 10 milyar metreküplük kısmı özel enerji şirketleri ile yapılan kontratlardır. Hasan Selim Özertem’e göre, şu anda alınmayan 3 milyar metreküp gazın da özel şirketlerince alınması en güçlü olanaklardandır.
Gazprom eğer piyasa şartları dahilinde avantajlı olmaya devam ederse sahip olunan altyapı, yani altyapıdan kasıt Batı Hattı, Mavi Akım gibi mevcut altyapı yatırımları düşünüldüğünde uzun vadeli anlaşmaların, yüksek hacimli anlaşmaların yapılması mümkün. Çünkü bu konuda bir altyapı var, bu konuda artık daha liberal bir piyasadan bahs ediyoruz ve bu konuda artık alınacak kararlarda siyasi iktidar baskısı altında olmayacak. Yani bu siyasi iktidarın tamamıyla dışında olan piyasa ekonomisi ile çalışan bir husus.
Mesela bugün İtalya’da Edisson şirketi nasıl Gazprom’dan enerji alıyor ve bunu iç piyasaya satıyorsa yarın belki Akfel firmasının daha fazla almış olduğu yada Bosphorus Gaz’ın daha fazla Rusya’dan gaz ithalat yapmış olduğu bir fotograf görebiliriz. Bunun dışında yine BOTAŞ’ın pozisyonu devam edecek ama BOTAŞ’ın toplam gaz ithalatındaki payının kademeli olarak azalarak yüzde 20’ye kadar düşmesi bekleniyor. O nedenle yeni anlaşmaların BOTAŞ üzerinden değil farklı şirketler üzerinden yapılması öngörülüyor.
Türkiye’de, çok yakın gelecekte Doğalgaz Piyasası Kanunu’nda değişikliklerin yapılması bekleniyor. Sözkonusu yasada öngörülen en önemli değişiklikler BOTAŞ’ın yapısı ile ilgili konulardır. Eğer bu değişiklikler kabül görürlerse BOTAŞ, iletim faaliyeti, LNG tesislerinin işletilmesi ile depolama faaliyetleri ve diğer faaliyetleri gerçekleştirmek üzere üç ayrı tüzel kişilik olarak yeniden yapılandırılacak. Böylece, BOTAŞ’ın piyasaya olan etkisi azaltarak pazar payının yüzde 20’ler seviyesine düşmesi planlanmaktadır.
Bununla birlikte, GAZPROM başkanı Miller’in Türkiye’ye doğalgaz arzında olası bir artışın meydana gelebileceği ile ilgili açıklamasını Haziran ayın sonlarında St. Petersburg’ta Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız ile yaptığı görüşmenin ardından yapması, sözkonusu görüşme sırasında Miller’in Türkiye gaz piyasasının serbestleştirilmesi hakkında bilgi aldığı ve tarafların doğal gaz ithalatının artırılması konusunda orada bir ön anlaşmaya vardıklarının ipuçlarını veriyor.
Kaynak: Enerji Enstitüsü