Deniz Gökçe / Akşam
Ne çabuk unutuluyor ki 2000 -2014 arasında Batı dev kriz üretirken Dünyanın büyümesinin yüzde 30 kadarı Çin tarafından gerçekleştirilmişti. Bugün ise bazıları işi iyice abartıp Çin’e “Venezuela” muamelesi yapmaktalar. Kaldı ki bu tür suçlama her tür emtea için geçerli olabilir ama petrol fiyatının dalgalanmasında Çin’in katkısı tezi, pek geçerli değil. Aşağıdaki tabloda Çin’in çeşitli emtealar konusunda global talebin ne kadarını yarattığının istatistikleri var. Tabloda ne görüyoruz?
Petrolde Çin global talebin sadece yüzde 12 kadarını gündeme getiriyor. Halbuki kömürde global talebin yüzde 77 kadarını ,demirde yüzde 73 kadarını ve bakırda ve demir çelikte ise yüzde 45-46 kadarını Çin yaratıyor. Yani petrolde Çin talebi göreli olarak büyük değil. Dolayısı ile talebin artışı ve azalışı ve fiyatların da oynaklığı da, daha çok Çin dışındaki ülkelerin etkisi nedeni ile oluyor. Çin dünyanın ikinci büyük petrol talebi olan ülkesi aslında ama, yüzde 12 boyutundaki petrol talebi petrol piyasasını oynatma kolaylığı veren bir güç değil.Tabii petrol konusunda esas yakından incelenmesi gereken petrol arzının nereden ve nasıl kaynaklandığı.
Dikkatle bakılırsa son dönemde ABD’deki önüne geçilemez petrol arzı artışı (shale boom deniyor ) aslında fiyatları düşüren temel faktör. Daha ilginç olan da OPEC üyesi ülkelerin üretim düzeylerini azaltmamaya kararlı olmaları. Bu nedenle de ortalığa dökülen aşırı petrol arzı fiyatları aşağıya itiyor, yani artmasını engelliyor.
İlginçtir ki aslında son birkaç ayda Çin’in petrol talebi azalmak yerine artma sergilemişti. Gümrük istatistikleri incelendiğinde ve bir yıl evveli ile karşılaştırıldığı zaman temmuz 2015 ayında petrol ithalatı yüzde 22 artmıştı. Bu günde kabaca 7.25 milyon varil demek.
Bu artışın devam etmesi zor ama gene de Citi Research tarafından yapılan bir araştırma bu yıl Çin petrol talebinde yüzde 7 artış olması olasılığı yüksek diyor.
Ama petrol piyasasında kötümserlik hakim. Hatta denilebilir ki petrol piyasasında hava, 2008-2009 finansal krizindeki kötümser havadan daha da kötümser. Çünkü petrol piyasasında fiziki arz ve talep ile petrol fiyatlarının bağının kopmuş olduğu düşünülüyor. Çin’deki talep artışının da fiyatlar ucuzken stoklama niyeti ile gerçekleştiği konuşulmakta.
Çin’de diesel tüketimi azalıyor. Bu aslında sanayi üretiminde yavaşlama anlamına da gelebilir. Ama diesel azalırken, benzin ve jet yakıtının artması ülkenin, Çin’de önceliğin yatırımdan tüketime doğru değiştiğinin, hizmet sektörünün sanayi sektöründen daha hızlı büyüdüğünün göstergesi olarak düşünülmek zorunda.
Dünya geneli de oldukça şaşkın.
Devamı için tıklayınız.