Bu yazımızda elektrik sektöründe şu aralar çok popüler konu olan sabit fiyattan anlaşma ya da toplumun bildiği adıyla “Zamlanmayan Elektrik” hakkındaki görüş ve önerilerimizi belirteceğiz.
Türkiye’de çeşitli enerji hizmeti sunan çok sayıda lisans sahibi enerji şirketleri bulunmaktadır. Bu şirketlerin amacı size enerji satmak ve bu hizmet karşılığında
Özel bir enerji tedarik şirketiyle hiç bir sözleşme imzalamamış bulunmanız durumunda muhtemelen perakende satış şirketinden ( eski deyişle TEDAŞ’tan) elektrik kullanmaktasınız ve büyük bir olasılıkla yüksek ücret ödemekte ve indirimlerden yararlanamamaktasınız. Eğer halen elektrik dağıtım şirketindeyseniz sizin de indirimli elektrik alma zamanınız gelmiş.
Dediniz ki “Bende bir özel elektrik şirketi ile anlaşmak istiyorum” Bakalım piyasada neler var?
En meşhuru ve vurucu olanı Zamlanmayan Elektrik’tir. Size derler ki “Elektriği bizden aldığınız sürece artık bir daha faturanıza zam gelmeyecek” Ne yazık ki bu ifade yanıltıcı ve aldatıcıdır. Bunu ben değil “Tüketici Mevzuatı” söylemektedir. Yazının devamında bu konuda detay gireceğim. Öncelikle hemen her yazımda yaptığım gibi ilk önce indirimli elektrik konusunu açıklamak istiyorum. Bunun sebebi ilk defa konudan haberdar olan birisinin bu yazıyı okumasından sonra bir anlam çıkartabilmesidir.
Elektrikte telaffuz edilen indirimler Aktif Enerji’ye yapılan indirimlerdir. İlk önce faturanızın ne şekilde meydana geldiğini bilmeniz gerekiyor.
Aktif Enerji ne demektir? Tükettiğiniz asıl enerji demektir.
Bunun dışında kalan bedeller Nakil Bileşenleri (Kayıp Kaçak, Perakende hizmet Bedeli, Sayaç okuma, Dağıtım Bedeli, İletim Bedellerine nakil bileşenleri denir.) Fonlar ( Enerji Fonu % 1, TRT Payı % 2, ETV %1 ya da % 5) ve son olarak da KDV eklenerek faturanız meydana gelir.
Size sunulan indirimler faturanızın altına net yapılan indirimler değildir. Tekrar etmek gerekirse % 10 indirimli bir anlaşma yaptığınızda 100 TL ödeyen bir elektrik abonesinin faturası 90 TL’ye düşmez. Yapılan indirim EPDK tarafından belirlenen elektrik birim fiyatına ( Perakende Satış Fiyatı ) yapılan indirimdir.
Peki; Zamlanmayan Elektrik’te neler oluyor?
Bu elektriği satan toptan satış şirketleri sadece aktif enerjiyi satarlar. Bunun haricinde bir de müdahil olabildikleri Perakende Satış Hizmet ( PSH) Bedelidir. Size zamlanmayan elektrik dediği zaman aktif enerjiye zam yapmayacağım demektedir. Çünkü bildiğim kadarı ile faturayı sabitleyen şirket henüz yoktur. Aktif enerjiye zam gelmemesi sizi ne kadar etkiler hemen anlatayım. Bunu Ekim tarifesinde gelen zam üzerinden yapalım. Ekim 2014 yılında Ticarethane ve Mesken tarifesine % 9 zam gelmiştir. Bu tanımlamada çok sıkıntılıdır. Çünkü zam konusunu değerlendirirken Aktif Enerjiye gelen zam konuşulacağı gibi fatura altına gelen zam da konuşulabilmektedir. Biz doğrusundan gidelim. Ekim 2014 yılında Ticarethane ve Mesken tarifesine Aktif Enerjiye aslında % 5 zam gelmiştir. Peki, % 9 diyorlardı. Nereye gitti geri kalan % 4?
Hemen açıklayayım. Kayıp Kaçak bedelin % 40 Perakende Satış Hizmet Bedeline % 39 zam gelmiştir. Bunun fatura altına yansıması ise % 4 olmuştur. Bunu günümüze uyarlayarak daha sade dile getireyim.
Ocak 2014 tarihinde ( PSH Dâhil ) % 11,08’e denk gelen bir indirimle sabit fiyat (0,185kr) anlaşması yaptınız. Her aynı tüketimde bulunmanız mümkün değil ama hesap kolay olsun diye her ay 1.000 KWh tüketim yaptığınız düşünelim. Ticarethane tarifesinde 1.000 KWh aylık tüketim Tek Zamanlı tarife üzerinden kullanıldığında 341 TL’dir. Şimdi sizin bir sene boyunca aktif enerji birim fiyatınız da 0,185 TL’dir. Şimdi analizi yapalım.
Sabit birim fiyat üzerinden anlaşma yapıldığında size sabit indirime göre dezavantajlı fiyatlar bulacaksınızdır. Öngörülemeyen piyasa koşulları sebebi ile tedarikçiler çok iyi teklifler veremez. Ancak tarifeye endeksli indirimler daha yüksek olacaktır. Yukarıda görüldüğü gibi sabit indirimli teklifler de zamlardan etkilenmeyeceğinizi düşünürken 12 ay aynı tüketimi yapsanız ve sabit fiyatlı elektrik de alsanız görebileceğiniz gibi ödediğiniz rakam aynı olmayacaktır.
Aşağıda ise sabit bir indiriminiz olduğu takdirdeki avantajınızı gösterecektir. Eğer iyi bir oran ile anlaşma yaptığınızda ( sabit indirim oranları sabit fiyata göre daha yüksek olacaktır) 2014 yılı için avantajlı olacaksınızdır. Oysaki herkes sabit fiyatın daha iyi olduğunu düşünmüştür. Aktif Enerji birim fiyatı haricindeki kalemler ile o kadar çok oynanıyor ki gizli zamlar asıl bu kısımlarda yapılmaktadır.
Yukarıdaki örneklerden de anlayabileceğiniz gibi iyi bir indirim oranı her zaman “Sabit Fiyat”tan her zaman iyi olacaktır. Sabit fiyattan siz değil tedarikçiler para kazanır.
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu’na göre “Ticari Reklamlar”ın Reklam Kurulunca belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, doğru ve dürüst olmaları esastır. Tüketiciyi aldatıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar edici, can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürücü, kamu sağlığını bozucu, hastaları, yaşlıları, çocukları ve engellileri istismar edici ticari reklam yapılamaz.
Neredeyse her elektrik şirketinde bir “Zamlanmayan Elektrik (!)” tarifesi vardır. Bu konuda da çok sayıda reklam yapılmaktadır. Ancak yukarıdaki hesaplamaları sade bir vatandaş yapamaz. Bu sebeple de tüketicinin tecrübe ve bilgi noksanlığından faydalanılmaktadır. Tüketicilerin bu konuda uyanık olmaları esastır. Ancak bu yazıyı okuyacak kaç tüketici olacağı meçhuldür.
Reklamlar; tarafsız bir iletişim değil, aksine satıcı tarafından bilinçli olarak tüketiciler üzerinde yeni bir alışkanlık geliştirmek, mevcut alışkanlıkları değiştirmek amacıyla kurulan bir etkileşim sürecidir. Reklam metinlerinde tüketiciye ve tüketicinin satın alma tercihlerine yönelik mesajlar hâkimdir. Bu sebeple yapılan haberlerde tüketicinin mağduriyetine yol açacak her türlü konudan uzak durulmalıdır.
Tüketici Güvenliği Derneği Enerji Komisyonu olarak bundan sonra yapılan hatalı reklamlar ve haberler tespit edilerek reklam kuruluna bildirilecektir. Mevzuata aykırı olan reklamlar bu kurul tarafından ‘reklamı durdurma’ ve ‘idari para cezası’na varan yaptırımlar uygulanabilir.
Bülent Çebin
Tüketici Güvenliği Derneği Enerji Komisyonu Başkanı
Kaynak: Enerji Enstitüsü