Dünyayı morötesi ışınlardan koruyan ozon tabakasında 1980’lerde keşfedilen delikler yavaş yavaş düzelmeye başladı.
İnsanlar ozon tabakasına nasıl zarar verdi?
CFC’ler ozonu yok etmeye başladı. CFC, sprey kutularında (deodorant, sprey boya vs.) buzdolaplarında, köpük yalıtımlarda ve klimalarda kullanılan malzemelerde yer alıyor. 1985’te Güney Kutbu’nun üzerinde, ozon tabakasının büyük bir kısmının yok olduğu keşfedildi. 1990’ların sonunda üst ozon tabakasının yaklaşık yüzde 10’u yok oldu. Ancak 2000’den bu yana her 10 yılda bir yüzde 3 oranında tamir edildiği kaydedildi.
Nasıl düzelttik?
Montreal Protokolü adı verilen bir küresel anlaşma ile 180 ülke ozon tabakasına zarar veren CFC malzemelerinin işletmeler tarafından kullanılmasını yasakladı.
Her şey düzeldi mi?
Tabiki de Hayır. Colorado Üniversitesi’nden Brian Toon “Henüz tamamen başarıya ulaştığımızı söyleyemeyiz. Sadece düzelmenin başladığı bir noktadayız.” diyerek ozon tabakasında hala düzelmeyen noktalara işaret ediyor. Ayrıca hala klor içeren kimyasalların salınıyor olması ozon tabakasının iyileşmesini yavaşlatıyor. Bu kimyasallar genellikle Çin’de teftiş edilmeyen PVC ve boya çıkarıcı üreten şirketler tarafından salgılanıyor.
Yine de çoğu uzman bugüne kadar yaşanan gelişmeleri önemli bir adım olarak görüyor. NASA Goddard Uzay Uçuşu Merkezi’nden Dünya Bilimcisi Paul Newman “Bu oldukça iyi bir haber. Ozona zarar veren maddelerin salınımı artsaydı çok büyük etkilere maruz kalabilirdik. Bunu durdurmuş olduk.” ifadelerini kullanıyor.
Hatice Kübra Güney – Elektrik Elektronik Mühendisliği – kubra.guney@enerjigazetesi.ist