İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, “Türkiye’ye yapılacak doğalgaz indirimi ile ilgili bakanların bu gece oturup görüşmeleri ve çok hızlı bir şekilde sonuca varabilmeleri için görüşmeleriedevam etmeleri kararını aldık” dedi.
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve Cumhurbaşkanı Ruhani, Türkiye-İran 1. Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi (YDSK) Toplantısı’na başkanlık etti.
İki ülkenin stratejik, ekonomik hedeflere ulaşma, özel sektörün yatırımları, kültürel, bilimsel, bölgesel ve uluslararası konularda istişarelere devam etme konusunda kararlı olduğunu vurgulayan Ruhani, “Biz, bugün ilişki kapasitemizi enerji alanında gaz, petrol ve elektrik alanında geliştirmeye karar verdik. Tabii ki bazı pürüzler vardır bu alanlarda. İki ülkenin enerji bakanlarının görüşmeleri lazım” ifadesini kullandı.
Ruhani, “Gazın fiyatı çeşitli parametrelere bağlıdır ve kendine özel bir formülü vardır. İki ülkenin gaz fiyatıyla ilgili diğer açılardan haberdar olmaksızın karar vermesi o kadar da kolay değil” dedi.
Faturaları, Pahalı İran Gazı Şişiriyor
Bin metreküp doğalgaz için Türkiye İran’a yaklaşık 490 dolar gibi rekor bir ödeme yapıyor. İran doğalgazı Rus gazına göre 55, Azeri gazına göre ise 155 dolar daha pahalı. İran’dan fahiş fiyatla alındığı için doğalgaz iç pazarda ucuzlamıyor.
Öte yandan, Türkiye’nin 17 yıl önce imzaladığı anlaşma bitiyor. Önümüzdeki yıl hem fiyatlarda ayarlama yapılacak hem de Azerbaycan’dan çok daha ucuza gaz alınacak.
İran’la geçmiş hükümetler döneminde yapılan anlaşmalar sebebiyle, ‘mecburiyetten’ dolayı gerçekleşen pahalı doğalgaz alımı önümüzdeki sene sona erecek. Böylece İran’dan pahalı gaz alınarak halkın mağdur edildiği yönündeki iddialar da sona erecek. Türkiye’nin en pahalı gazı İran’dan aldığı bir gerçek, ancak bunun sebebi 1996 yılında imzalanan ‘al ya da öde’ anlaşmasından kaynaklanıyor. Türkiye, doğalgaz ithalatını İran, Rusya ve Azerbaycan’dan yaparken, en pahalı gazı 490 dolarla İran’dan alıyor. Yılda 10 milyar metreküp doğalgaz sevkiyatıyla ilgili 8 Ağustos 1996′da imzalanan anlaşmayla İran’dan 2001 yılından bu yana 65 milyar metreküp doğalgaz alındı. Anlaşma kapsamında, al ya da öde yükümlülüğü gereğince İran’dan 2008-2009 yıllarında alınamayan yaklaşık 5 milyar metreküp miktarında doğalgazın müteakip yıllarda alınması neticesinde 2013 yılı sonu itibari ile toplam 4 milyar metreküpün telafisi yapıldı. 2014 yılında da kalan miktar alınarak İran’a karşı al ya da öde yükümlülüğü telafisi tamamlanacak.Uzmanlar, söz konusu 5 milyar metreküp doğalgazın bedelinin İran’a ödendiğini belirterek, ne kadar ucuz olsa da bir başka ülkeden doğalgaz alınmasının akıllıca olmayacağını vurguluyor. Anlaşmayla, 2014 yılı içinde İran’dan 1 milyar metreküplük doğalgaz alımı daha yapılarak al ya da öde yükümlülüğü tamamlanacak. Türkiye böylece 2014 yılı itibariyle İran gazı yerine çok uygun koşullarda aldığı Azerbaycan gazına geçecek. BOTAŞ, 2007, 2008 ve 2009 yıllarında Azerbaycan’dan 45 dolar fiyattan doğal gaz alımı yaparken, aynı fiyat anlaşma sonlanacağı 2021 yılına kadar geçerli olacak.
Kaynak: Enerji Enstitüsü