Ukrayna’nın zor durumdaki doğalgaz şirketi Naftogaz’ın, doğalgaz ödemelerinin bahara ertelenmesi için Rus Gazprom ile anlaşmaya vardığı bildirildi. Uzmanlar, iflasın eşiğindeki Ukrayna’nın halen Rus doğalgazına aşırı bağımlı halde olduğunu söylüyor. Naftogaz Başkanı Yevgeni Bakulin, Ekim-Aralık döneminde ithal ettikleri gazın borcu için ‘bölgedeki konu ve sorunların çözümü için zaman tanınmasını sağlayacak’ bir erteleme elde ettiklerini söyledi.
Bakulin, Naftogaz’ın 765 milyon dolarlık Ağustos borcunu yakın zamanda ödeyeceğini, ancak hükümetin işlerinin başkent Kiev’deki protestolar sebebiyle geciktiğini söyledi.
Bakulin, Ağustos borcunun daha önce 7 Aralık’ta ödenmesinin kararlaştırıldığına işaret etti ve Gazprom’dan mevcut şartları değerlendirmeye almasını istedi.
Gazprom Ekim ayında, Ukrayna’nın Ağustos borcunu ödemediği gerekçesiyle gelecekte yakıt için ön ödeme talep edebileceği uyarısında bulunmuştu. Ukrayna bunun üzerine yıl sonuna kadar Rusya’dan doğalgaz almayacağını duyurmuş
Ukrayna’nın Rus doğalgaz tekeli Gazprom’dan aldığı ödün, ülkede binlerce kişinin, devlet başkanının istifası talebiyle sokaklarda gösteri yaptığı bir döneme denk geliyor.
Ukrayna hükümetinin ülkeyi AB’ye yaklaştıracak bir anlaşma için hazırlıkları, anlaşmanın imzalanmasına bir hafta kala askıya alması üzerine ülkede kitlesel protestolar patlak vermişti.
Rusya aylar boyunca, Kasım sonunda imzalanması planlanan anlaşmaya Kiev’in imza atması halinde sınırlarını Ukrayna mallarına kapatacağına yönelik tehditler savurmuştu.
Moskova aynı zamanda Ukrayna’ya, Belarus ve Kazakistan ile arasındaki Gümrük Birliği’ne katılması halinde daha ucuz fiyattan doğalgaz satma teklifinde bulunmuştu. Rusya, Belarus’a Ukrayna’dan yaklaşık yüzde 40 daha düşük fiyattan, bin metreküp başına 170 dolardan doğalgaz satıyor.
Rusya tarafı ise ticari ambargolar ve doğalgazı Ukrayna üzerinde baskı kurmak için kullandığını şiddetle reddediyor, yalnızca kendi ekonomisini korumak için bazı önlemler aldığını savunuyor.
Basında, Ukrayna’nın AB enerji politikalarının AB dışındaki ülkelerde de benimsenmesi için kurulan Enerji Topluluğu’ndan çıkacağı iddiaları yer aldı. İddiaya göre Gazprom, Ukrayna doğalgaz ulaştırma sistemini satın almak için Ukrayna’nın bu örgütten çıkmasını şart koşuyor.
İddialarla ilgili sorusunu yanıtlayan bir Komisyon sözcüsü, yalnızca basında yer alan haberleri gördüklerini söyledi.
Ukrayna doğalgaz ulaştırma sisteminin bir an önce modernleşme ve yatırıma ihtiyacı bulunuyor. Brüksel, bu konunun çözülmesi için AB, Ukrayna ve Rusya arasında üçlü bir konsorsiyum önermişti. Rusya ise konsorsiyuma AB’nin katılmasını istemiyor.
Ukrayna’da enerji alanındaki son gelişmelerle ilgili olarak Gorşenin Enstitüsü Başkan Yardımcısı Oleksii Leşçenko’nun görüşlerine başvuruldu.
Leşçenko’ya göre Rusya, Ukrayna’nın doğalgaz ulaştırma altyapısını ele geçirmekten vazgeçmiyor. Leşçenko, 29 Kasım’da Gazprom CEO’su Aleksey Miller’in konsorsiyum görüşmelerinin devam etmesi için Ukrayna’nın mevzuatını değiştirmesi ve boru hatlarının özelleştirilmesine izin vermesi gerektiğini söylediğini hatırlattı. Gazprom aynı zamanda Ukrayna’nın iç pazarına ve doğalgaz üretimine erişim sağlamak istiyor.
Leşçenko, ‘Ukrayna hükümetinin gündeminde daha acil konular var ve yılı bitirebilmek için mali uçurumu kapatmaya çalışıyor’ dedi.
Leşçenko’ya göre Rusya, Ukrayna’da alışverişe çıkmış durumda. Basına sızan bilgilere göre Kiev yönetimi, bazı askeri-endüstriyel kompleksler de dahil olmak üzere stratejik varlıklarını satma kararı aldı.
Ukrayna Başbakan Yardımcısı Yuri Boyko, 2 Aralık’ta Rus mevkidaşı Dimitri Rogozin’i Nikolayev, Dnepropetrovsk ve Kiev’deki stratejik varlıkları göstermek için gezdirdi.
Leşçenko, Ukrayna’nın Enerji Topluluğu üyeliğinin ise Rusya açısından ülkenin doğalgaz boru hatlarını ele geçirmek için caydırıcı olmadığı görüşünde. Leşçenko, ‘Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç, beş Avrupa ülkesinin Güney Akım’ın inşası için imza atmış olması sebebiyle Ukrayna’nın [Enerji Topluluğu] üyeliğinin anlamını yitirdiğini söylüyor. Ancak Enerji Topluluğu’ndan ayrılmak Ukrayna’yı pek çok yükümlülüğünden de kurtaracak ve Rusya’nın saldırılarına daha açık hale getirecek’ dedi.
Ukrayna liderleri, başta AB üyeleri Bulgaristan, Macaristan, Slovenya ve İtalya’nın Güney Akım’a kapıyı açması olmak üzere AB’nin enerji politikalarından rahatsız. Gazprom destekli Güney Akım, Rus doğalgazını Ukrayna’yı by-pass ederek Batı Balkanlara taşımayı hedefliyor.
‘Ukrayna, Rus doğalgazı olmadan talebi karşılayacak doğalgaz kaynağı bulabilmiş değil. Ülke halen tükettiği gazın yüzde 60′ını -yılda yaklaşık 32 milyar metreküp- Rusya’dan ithal ediyor’ diyen Leşçenko, Batı Avrupa’nın Ukrayna’ya tersten doğalgaz göndermesinin de çok önemli olmadığı görüşünde. Buna göre ters akışlar yılda 2-5 milyar metreküp, iç üretim ise 21 milyar metreküp düzeyinde.
Leşçenko, ‘Bir LNG terminali ancak 3 ile 5 yıl arasında hayata geçecek ve kaya gazı üretimi de halen uzun vadeli bir perspektif. Bu sebeple en az 5-10 yıl boyunca Ukrayna büyük ölçüde Rus doğalgazına bağımlı olacak’ dedi.
Kaynak: Enerji Enstitüsü