Türkiye’nin Avrupa kıtası elektrik sistemine kalıcı olarak bağlanacak. Türkiye, Avrupa kıtası ile Bulgaristan ve Yunanistan üzerinden kısmi olarak senktronize durumda, alınan kararla birlikte, Türkiye artık kalıcı olarak bağlanacak ve bağlantı için uzun dönemli anlaşmayı 2014 yılının sonunda imzalayacak. Yetkililer, sürecin tamamlanması için sadece bazı evrak ve imza işletmlerin kaldığını belirtti. ENTSO-E, 9 ve 24 Nisan 2014 tarihlerinde yapılan toplantılarda ENTSO-E Kıta Avrupası Bölgesel Grubu, Türkiye ve Arnavutluk elektrik iletim sistemlerinin Avrupa Kıtası elektrik sistemi ile kalıcı bağlantısına karar vermişti.
Söz konusu başlangıç kararını takiben, senkron paralel bağlantı sürecini tamamlamak için bir dizi aşama yerine getirilecek:
TEİAŞ ve OST, Çok Taraflı Anlaşmaya benzer
Bunu takiben, TEİAŞ ve OST teknik uzmanları ENTSO-E RG CSE ve RG CE alt grup toplantılarına ve TEİAŞ ve OST’den bir teknik uzman ise ENTSO-E Kıtasal Avrupa Bölgesel Grubu Plenary toplantılarına katılmaları için davet edilecekler.
OST ve TEİAŞ ile imzalanmış olan ve sırasıyla Mayıs 2014 ve Eylül 2014’de sona erecek olan mevcut Bağlantı Anlaşmalarının LTA yürürlüğe girinceye kadar uzatılmaları gerekecek.
TARİHÇE
Türkiye İletim Sistemi İşleticisi TEİAŞ 2000 yılında UCTE/CE ile senkron bağlantı için başvuruda bulundu. 18 Eylül 2010 tarihinde fizibilite çalışmalarını takiben, Türkiye elektrik iletim sistemi Avrupa Kıtası senkron bölgesi ile deneme paralel işletmesi biçiminde ENTSO-E sistemine bağlandı. Türkiye elektrik sisteminin bu süreci takip etmesi ve TEİAŞ’ın İşletme Elkitabı Standartları ile uyumlu olmasına yardımcı olması amacı ile ENTSO-E “Türkiye Bağlantısı” Proje Grubu oluşturuldu.
2013 yılında RGCE, TEİAŞ ve OST’den İşletme Elkitabı işletme standartları ile ilgili olarak öz değerlendirmelerini yapmasını talep etti. Değerlendirme sonuçları, TEİAŞ ve OST’nin uyum göstermedikleri hususların kritik olmadığını göstermiş ve bunun sonucunda nihai karar verilebildi.
ENTSO-E
50’li yılların başında 7 üye ile Avrupa Elektrik İletim Koordinasyon Birliği (UCTE) adı altında senkron paralel işletilmeye başlanan, UCTE, Avrupa Birliği’nin 3. Enerji Paketi kapsamında 2009 yılında uygulamaya koyduğu Elektrik Direktifi ile günümüzde üye sayısı 34 ülkeden 41 İletim Sistemi İşleticisine ulaşan, Avrupa Elektrik İletim Sistemi İşleticileri Ağı (ENTSO-E) çatısı altında toplanmış olup, dünya üzerinde enerji talebinin en yüksek olduğu bölgelerden birisidir. Enerji temininde birbirlerine ve dışa bağımlı olan ENTSO-E ülkelerinin enerji politikalarını şekillendiren temel unsurlar; daha fazla şebeke senkronizasyonu ile geçerli tek tip piyasa modeli oluşturmak ve bu sayede enerjide arz güvenliğini artırmak, enerjinin üretim, iletim, dağıtım ve kullanım verimliliğini en üst düzeye çıkarmak, çevre sorunlarını en aza indirmek ve şebekelerin enerji çeşitliliğini fırsata dönüştürmek olarak benimsenmiştir.
1950’li yıllarda yedek kapasite – enerji paylaşımı ve önemli arızalarda karşılıklı yardımlaşma şeklinde başlayan uluslararası enterkoneksiyonlar çeşitli ülkelerdeki farklı birincil kaynak tedariki ve farklı teknoloji kullanımı sonucu oluşan farklı üretim maliyetlerinden yararlanmak üzere geliştirilmiş ve enterkoneksiyon altyapı yatırımları 1970’li yılların sonlarından başlayarak artmıştır. 1980-1990 döneminde orta ve uzun dönemli sözleşmelerle yapılan enerji alışverişleri genellikle düşey oluşumlu (üretim-iletim-dağıtım) devlet şirketleri arasında olmuştur. Ancak çok yakın geçmişte, ulusal elektrik pazarlarının liberalleşmesini takiben, enterkoneksiyon hatları uluslararası ticareti özendirerek bölgesel ve daha sonra kıtasal pazarların oluşturulması amacıyla kullanılmaya başlanılmıştır. 2000 yılı sonrasında kısa ve orta vadeli kontratlarla yapılan elektrik enerjisi ticareti liberalleşmenin getirdiği kurallar ve pazar fırsatları ile geliştirilmeye çalışılmaktadır.
Kaynak: Enerji Enstitüsü