Türkiye, Amerikan Yeşil Bina Konseyi (USGBC) olarak ikincisini yaptığımız ve 150 ülkeyi kapsayan ‘Top 10 Countries for LEED Green Building’ araştırmasına göre, yeşil bina sertifikaları sıralamasında dünya 9.su oldu.
2015 yılı itibariyle yaptığımız değerlendirme de, Türkiye’nin toplam 2,95 milyon metrekarelik sınıflandırılmış bin
USGBC ile aynı global network’de olan Çevre Dostu yeşil Binalar Konseyi ( ÇEDBİK)’i kurduğumuz 2007 yılından bu yana, yeşil bina sayısında kaydedilen artış sürdürülebilir bir gelecek için umut verici olsa da 7 yılda 477 rakamı okyanusta bir damla…..USGBC rakamlarında belirtilen sertifikalandırılmış yaklaşık 2,95 milyon metrekare bina bulunmakta. Toplamda LEED sertifikası alan ya da almayı hedefleyen 23,74 milyon metrekare alanın neredeyse hepsi ÇEDBİK üyeleri tarafından tasarlandı ve yapıldı. Projelerde yer alan 7 danışmanlık firması da ÇEDBİK üyeleri. Türkiye’de kurulan ve ÇEDBİK üyesi ilk 3 yeşil danışmanlık firması projelerin %80’ni tamamlayan firmalar. Diğer %20 ise, yine ÇEDBİK üyesi 4 firma arasında paylaşılmış. Türkiye’de ve dünyada popüleritesi her geçen gün artan LEED sertifikasını veren ABD’de ki USGBC hali hazırda Türkiye’den üye olan ve mimarlık, inşaat, yapı malzemeleri sanayi ve perakende sektörlerinin yanısıra başka profesyonel hizmetleri de kapsayan 21 kuruluş bulunuyor.
BREEAM ve LEED akredite profesyonelleri ise farklı sorumluluklarla yeşil bina projelerinde çalışıyorlar. Ülkemizde LEED sınavlarını geçerek akreditasyon alan yetkin profesyonel sayısı 119. Ancak bu profesyönellerin yetkili değil, yetkin profesyöneller olduklarının altını çizelim. BREEAM’de ise tam tersi. Türkiye’de ÇEDBİK-BRE GLOBAL anlaşması kapsamında BREEAM değerlemeci eğitimleri alarak ve 25 soruluk sınavı geçerek BREEAM Uluslararası değerlemeci olan 30 BREEAM International Assessor ve 3 BREEAM AP bulunuyor. BREEAM AP’ler özellikle veri merkezleri gibi projelerde, tasarım danışmanlığı yapmak için kullanılıyorlar. BREEAM Uluslararası değerlemeciler ise BREEAM raporlaması yapan ve projenin değerlendirmesini kendisi tamamlayan yetkili değerlemeciler ve tamamladıkları raporu BRE-GLOBAL’a Kalite Kontrolüne yolluyorlar. Ancak bu değerlemecilerin lisansı bir firmaya kayıtlı olmak zorunda. BRE-GLOBAL bu firmanında 1 milyon poundluk mesleki sorumluluk sigortası olmasını şart koşuyor. BREEAM değerlemeciler, LEED AP’ler gibi proje verilerini toparlayıp USGBC’ye “review” yani gözden geçirme için yollamak gibi daha yönetimsel bir iş değil daha teknik bir iş yapıyorlar. Bu nedenle aslında her hangi bir LEED almak isteyen proje, LEED AP kullanmanın getirdiği 1 puan avantajı kullanmadan, süreci proje yönetimini baştan doğru oturtarak LEED projeleri yapabilir.
Her iki sertifikada enerji simülasyonu ve işletmeye alma gibi konularda birbirlerinin farklı ülke versiyonları olan ama aynı yola çıkan standartları kullanıyor. Hem BREEAM’de hem LEED’de enerji simülasyonu ASHRAE’nin güncel standardı olan 90.1 enerji standardında ki Appendix G’ye göre yapılıyor.
ÇEDBİK , USGBC (ABD), BRE-GLOBAL (İngiliz) ve DGNB (Alman) sistemlerinin bu ülkelerdeki sorumlu kurumlarıyla Türkiye’de tek anlaşması olan yetkin sivil toplum örgütü olarak, bu 3 sistemin karması bir ulusal yeşil bina sistemini 8 üniversite, 17 STK ve 160’a yakın üye firma temsilcisi ile 2012’de oluşturmuştur. Bu sistem’de aynı LEED ve BREEAM gibi uluslararası güncel standartlara atıfta bulunmaktadır. Her ülkenin yerel sisteminde enerji verimliliği kriterleri enerji simülasyonu yapılarak alınırken, buna paralel, enerji kimlik belgesi alanında kendi ülkesindeki Ulusal Yazılım Metodolojisine (UYM) atıf da bulunurken, ülkemizde maalesef BEP-TR ile gelinen durum ortadadır. Bu nedenle BREEAM’de enerji simülasyonu yapılmadan, checklist 7 ile enerji puanları alınabilecekken, Türkiye’de BEP-TR’nin henüz olması gereken verimlilikte çalışmadığından dolayı, ASHRAE 90.1 Appendix G’ye dayalı bir enerji simülasyonu yapmak, tasarıma daha faydası olan çıktılar sağlayacaktır.
Bu nedenle yeşil bina sertikası alan veya sertifika almadan yapılacak ve yeşil olmayı hedefleyen tüm proler de başarının sırrı, sertifikaların ülke menşeyleri veya kullandıkları standartlar değil, işverenin bu konuda ayıracağı bütçe ve işveren yetkilisinin projeye eğilimi, projenin başından sonuna işverenin aynı vizyonda ve tutarlılıkta kalması ve en önemlisi de projelerin bir proje yönetimi firması tarafından yönetilmesidir. Günün sonunda yeşil bina yapmak tasarımcının ve müteahhitin maarifetidir.
LEED AP ne proje yöneticisidir ne de vaktinde yeşil tasarlanmadan inşaat başlanmış bir tasarımı sihirli değnekle yeşil yapacak kişidir. Sektör de her LEED AP alan kişiye uzman olarak bakılması ve PM olmayan projelerde LEED AP veya BREEAM değerlemeci olarak alınan kişi ve firmalara proje süreçlerini yönetme görevi hele hele sözleşmelerde böyle bir yükümlülük olmadan verilmesi, proje süreçlerinde sancılı dönemlere yol açacaktır.
Yeşil danışmanlık firmalarının sürekli sayı ve dolayısıyla sürümden karlılık artırmaya yönelik tutumları yeşil bina danışmanlığını ülkemizde ISO sertifikası ve bina denetim işlerine benzeyen bir yola sokmaya adaydır. Bu nedenle başta özel sektör ve kamu işverenleri olmak üzere, yeşil bina sertifikaları konusunda yatırım yapacak tüm grupların önce kendilerini yeşil sertifikaları ve standartlar konusunda eğitmelerini tavsiye ediyoruz.
Hazırlayan: Dr. Duygu Erten*, P.E., LEED Faculty, BREEAM AP, DGNB Auditor
USGBC Yönetim Kurulu Üyesi, WGBC Yeşil Bina Sertifikalarında Sosyo-Ekonomik Kriterler Komitesi Üyesi, LEED International Roundtable Üyesi, LEED teknik komite üyesi, HQE Danışma Kurulu Üyesi, ÇEDBİK Kurucu Başkan Yardımcısı, WGBC Danışma Komite üyesi
Yayıncı: Enerji Gazetesi