Yorum: 3000 MW’lık RES Kapasitesi ve Başvurularının Değerlendirilmesi…

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun 12.12.2013 tarihli toplantısında; TEİAŞ Genel Müdürlüğü tarafından 2018 yılı sonuna kadar belirlenen 3.000 MW’lık kapasitenin tamamı için rüzgar enerjisine dayalı önlisans başvurularının alım tarihi 24,27,28,29,30 Nisan 2015 olarak belirlenmişti. Başvuru döneminin tamamlanmasından sonra yatırımcıların Önlisans kazanma hakkına sahip olabilmek için beklediği değerlendirmeler EPDK’nın duyurular bölümünde listelendi.

Kapasite belirlenirken ise izlenen yol ise şu şekilde: 2014 yılında yayımlanan 5 Yıllık Üretim Kapasite Projeksiyonuna göre 2020 yılı sistem puantının yaklaşık 60.680 MW olacağı öngörülmüştür. Puant talebin %25’i oranında bağlanabilir kapasite belirlenerek 2020 yılı sonu toplam RES bağlanabilir kapasitesi yaklaşık 15.000 MW olarak tespit edilmiştir. Mevcut durumda, kapasite tahsisi gerçekleştirilen işletmede, lisanslı ve olumlu görüş verilerek lisanslandırma süreci devam eden toplam yaklaşık 11.600 MW bulunmakta olup, 2013 yılında 3.000 MW bağlanabilir kapasite açıklanmıştır.

Yatırımcıların bu kapasiteye talebi yoğundu. Kapasite ayrılan RES’ler için toplamda 1096 başvuru yapılmış ve 3000 MW kapasite için 42273,65 MW’lık başvuru olmuştur, yani ayrılan her 1 MW’lık kapasite için 14 MW’lık başvuru yapılmıştır. Bu başvurularda dikkat çeken detaylar ise şöyledir:

1. En çok kapasitenin tahsis edildiği ilk 6 bölge (bu bölgeleri kapsayan iller Çanakkale, Karaman, Mersin, Balıkesir, Adana, Bursa, Antalya) yaklaşık olarak %33’lük kısmı olan 1000 MW kapasiteyi büyük oranda paylaşmıştır.

2. Güneş enerjisi yatırımlarının da gözbebeği olan Karaman’ın kapasite tahsis edilen ilk 3 il arasında yer alması yenilenebilir enerji sektörünün kalbinin bu bölgede atabileceğini gösteriyor.

3. Karadeniz Bölgesi’ne paylaştırılan kapasitede ilgi çekici noktayı göz önünde bulundurmak gerekir. Karadeniz Bölgesi’nin iç kısımlarında yer alan Samsun, Sinop, Kastamonu, Çorum Amasya’ya yoğun kapasite verilirken Doğu ve Batı Karadeniz bölgelerinde bu kapasite büyük düşüş göstermiştir.

4. Ocak 2015 TÜREB İstatistik Raporu’na göre mevcutta en çok kurulu gücün bulunduğu Balıkesir’e (818,25 MW) mevcut kurulu gücünün yaklaşık %20’sine tekabül eden ve en yüksek 3.kapasite olan 160 MW tahsis edilmiştir. Benzer şekilde kurulu gücün büyük bölümünü oluşturan İzmir’e (684,70 MW) sadece 50 MW, Manisa’ya (484,95 MW) 30 MW, Hatay’a (277 MW)’a 30 MW ayrılarak bu bölgelerdeki yeni yatırımların geleceğine yön verilmiştir. En çok kapasitenin tahsis edildiği Çanakkale’ye ise kurulu gücünün (179,05 MW) %145 kadar kapasite ayrılmıştır.

5. Tahsis edilen 3000 MW’ın 1380 MW’ının ayrıldığı bölgelerin daha önceden hiç yatırımın yapılmadığı bölgeler olması ise dikkat çekmektedir. Adana, Bursa, Antalya illeri 330 MW ile bu bölgelerin başını çekmektedirler. Geriye kalan 1620 MW ise daha önceden yatırımın gerçekleştiği bölgelere ayrılmıştır. Ocak 2015 itibariyle işletmedeki RES’lerin illere göre dağılımına bakıldığı zaman, daha önceden kurulu gücü olmayan 45 tane ile kapasite ayrılmışken, kurulu gücü bulunan 36 il için ayrılan kapasite çoğunluğu oluşturmaktadır.

6. Enerji yatırımları konusunda zayıf kalan Türkiye’nin en yüksek rakımlı illerinden olan Şırnak Hakkari’ye ise Siirt ile birlikte 30 MW ayrılarak olabildiğince RES yatırımlarının ülke geneline yaygınlaşması amaçlanmıştır.

7. Tahsis edilen 3000 MW’ın 81 il için homojen dağıtıldığı düşünülürse, her bir ile yaklaşık 37 MW’lık kurulu güç ayrıldığı hesaplanabilir. 26 tane il için bu ortalamanın üzerinde kapasite ayrılmışken, kalan 55 il için il başına ayrılan kapasite bu ortalamanın altında kalmıştır. Türkiye’nin farklı coğrafi bölgelerindeki rüzgar performansları göz önünde bulundurulursa homojen olmayan bu dağılım beklenen bir durumdur.

8. Başvuru yapılan 42273,65 MW, Türkiye kurulu gücünün Haziran ayı itibarı belirlenen değeri olan 71603,7 MW’ın neredeyse %60’ına tekabül etmektedir.

9. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı’nın yaptığı bilgilendirme de Türkiye için yer seviyesinden 50 metre yükseklikte, 7,5 m/s üzeri rüzgar hızlarına sahip bölgeler içerisinde kilometrekareye 5 MW gücünde RES kurulabileceği kabul edilmektedir. Bu bilgiler ışığında, orta-ölçekli sayısal hava tahmin modeli ve mikro-ölçekli rüzgar akış modeli kullanılarak üretilen rüzgar kaynak bilgilerinin verildiği Rüzgar Enerjisi Potansiyel Atlası (REPA) hazırlanmıştır. Yapılan bu çalışmaların ardından Türkiye’nin rüzgar enerjisi potansiyeli 48000 MW olarak belirlenmiştir. Bu durumda yapılan başvuruların toplam kurulu gücü Türkiye rüzgar enerjisi potansiyelinin neredeyse %90’ına denk gelmektedir.

10. Yüksek Planlama Kurulu’nun 18/5/2009 tarih ve 2009/11 sayılı Kararı ile yayınlanan Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesinde, rüzgar enerjisine dayalı kurulu gücün en az 20000 MW olması hedeflenmiştir. Bu durumda yapılan başvuru gücü hedefin iki katından fazladır.

11. Yapılan başvuru sayıları göz önünde bulundurulduğu zaman en çok başvuru, 115 başvuru ile en çok kapasitenin ayrıldığı Çanakkale’ye yapılmış. Aynı şekilde başvuru sayısı kadar başvuru gücünde de liderliği Çanakkale (5488,7 MW) kaptırmamış görünüyor. Başvuru sayısı bakımından ikinciliği mevcut durumda en çok kurulu gücü bulunduran Balıkesir (102 Başvuru, toplam 4669,15 MW), üçüncülüğü Karaman-Mersin (80 başvuru 5050 MW) üstlenmiştir. Başvuru gücü bakımından ikinciliği Karaman-Mersin (80 başvuru 5050 MW), üçüncülüğü Balıkesir (102 Başvuru, toplam 4669,15 MW) üstlenmiştir.

12. Başvuru başına en çok kurulu güç talebinde ise birinciliği Karaman-Mersin(63 MW/Başvuru), ikinciliği Erzurum, Van, Bingöl-Tunceli (50 MW/Başvuru), üçüncülüğü ise 48 MW/Başvuru ile Çanakkale almıştır.

13. Mevcut kurulu güçte liderliği üstlenen İzmir, Balıkesir, Manisa illeri sırasıyla tahsis edilen kapasitenin yaklaşık 32, 29 ve 26 katı gücünde başvuru alarak ilk üçü üstlenmiştir. Marmara bölgesindeki Edirne, Tekirdağ Kırklareli ise ortalama kapasitenin 22 katı gücünde başvuru alarak bu bölgedeki RES’lere olan talebin homojen dağıldığı bölgedir. Bu oranlamanın yapıldığı bölgeler ve iller dikkate alındığında yoğunluğun Marmara, Ege, Akdeniz kıyılarında olduğu görülmektedir.

14. Kapasite ayrılmasına rağmen başvuru almayan tek bölge Siirt-Hakkari-Şırnaktır. Bingöl ve Tunceli için ayrılan kapasitenin tamamı için ise bir başvuru yapılmıştır.

15. Artvin-Rize-Trabzon, Erzurum ve Van’da ise yatırımcıların yaptığı başvuruların tamamı tahsis edilen tüm kapasite için olmuştur. Başvuru başına güç miktarları dikkate alındığında kapasiteye en çok kısmi başvuru Çanakkale için yapılmış görünüyor.

Yapılan 1096 başvurunun 1018 tanesi değerlendirmeye alınmış, 1018 başvurunun toplam kurulu gücü de 39801,883 MW olarak hesaplanmıştır. Önümüzdeki dönem için TEİAŞ’ın 07.05.2015 tarihinde yayınladığı yeni 2000 MW için ise toplam tahsis edilen kapasiteden 1.157 MW kısmın henüz üretim lisansını almamış, 780 MW kısmın ise Bağlantı Anlaşması için henüz başvuru yapmış olmamasıgöz önünde bulundurulmuştur.

C. Can Tutaşı

Kaynaklar:

http://tureb.com.tr/attachments/article/488/5-KAZIM%20SENOCAK.pdf

http://www.epdk.gov.tr/index.php/elektrik-piyasasi/mevzuat?id=38

http://www.tenva.org/turkiyenin-kurulu-gucu-71-6037-mwa-yukseldi/

http://lisans.epdk.org.tr/epvys-web/faces/pages/lisans/elektrikUretimOnLisans/elektrikUretimOnLisansOzetSorgula.xhtml?lisansDurumu=7