Bu yazımda elektrik faturanızın yüksek gelmesi durumunda elektrik kullanıcılarının ( tüketicilerin ) yaşadığı sorunlar ve bu durumdaki haklarından bahsedeceğim.Yüksek gelen faturanıza itiraz süreci ve yapabileceklerinizi aktarırken mevzuattaki açıklardan bahsedeceğim.
Elektrik şirketlerinin özelleşmesinden midir tüketicinin bilinçlenmesinden midir bilinmez son dönemlerde yüksek gelen elektrik faturaları sıklıkla şikâyet konusu olmaktadır. Bu konuda elektrik kullanıcıları da haklarını bilmediğinden ve konuyu gerektiği gibi takip etmediklerinden mağduriyetler yaşanmaktadır. Karşılaştığımız bu sorunlar sebebi ile işletmeleri ve vatandaşları hakları konusunda bilgilendirmek istedik.
Fatura itirazları iki çeşitli olmaktadır. Serbest tüketicilerde ve görevli tedarik şirketlerinde fatura itirazlarında farklı uygulamalar bulunmaktadır. Bu sebeple ikisini ayrı şekilde anlatacağız.
Görevli Tedarik Şirketinden ( eski adı TEDAŞ ) Elektrik Alanlarda İtiraz
Öncelikle fatura itirazlarında zaman aşımının bir yıl olduğunu unutmamak gerekir. Bu süreyi aşan durumlarda itiraz hakkınız olmayacağını bilmeniz gerekir. Ancak tüketime konu olan hatanın sizden saklanmamış olması gerekir. Eğer hata sizden gizlenmişse zaman aşımı olmaz.İtiraza konu olan elektrik faturanız ile bir önceki ayki faturanızın % 30’dan fazla olması durumunda elektrik abonesi bir önceki tüketim bedeli kadarını son ödeme tarihine kadar ödeyebilir. Yani Ocak faturanız 50.000 TL olsun Şubat faturanız 80.000 TL gelsin ve sizde buna itiraz edin. Bu durumda Ocak ayında ödediğiniz tutar olan 50.000 TL’yi ödeyerek geri kalan kısma itiraz edebilirsiniz. Böyle bir durumda görevli tedarik şirketi ( eski adı TEDAŞ ) elektriğinizi kesemez. Yaptığınız bu itiraz elektrik şirketi tarafından en geç on iş günü içinde sonuçlandırılır. Ancak başvurunuza rağmen herhangi bir hata bulunmaz ise sizden gecikme ücreti tahsil edeceklerdir.
İtirazınıza rağmen hatalı fatura iptal edilmez ise konuyu EPDK’ya taşıyabilirsiniz. EPDK’ya yaptığınız bu başvuruya istinaden haklı olduğunuz ortaya çıkarsa işler sizin lehinize değişir.Elektrik Dağıtımı Ve Perakende Satışına İlişkin Hizmet Kalitesi Yönetmeliği’ne göre elektrik abonelerinin elektrik şirketlerine karşı tazminat hakları bulunmaktadır. Buna göre “Görevli Tedarik Şirketi Ticari Kalite Tablosu” Ticari Kalite Kod No “4” de Hatalı bildirim itirazının haklı bulunması halinde, itiraza konu tüketim bedeline dair fazla olarak tahsil edilen bedelin 2 katı ve bir ay sonrasından itibaren yasal faiz alabilirsiniz. Eğer elektrik şirketi bu bedeli size ödemek istemez ise hiç tartışmaya girmeyin. Konuyu açıklayan bir şikâyet başvurusu ile tekrar EPDK’ya başvurun. Tazminatınızı alabileceğinize emin olabilirsiniz.
Hal böyleyken bakalım elektrik sektöründe serbest tüketicilerin durumu nasıl?
Eğer özel bir enerji şirketi ile çalışmıyorsanız EPDK tarafından çıkarılan yönetmeliklere göre haklarınız var. Ancak bu haklarınızı da size kırmızı halı ile vermiyorlar. Mücadele etmeniz ve zaman ayırmanız gerekiyor. Ancak serbest tüketici iseniz durum çok farklı bir hal alıyor. Sözleşmeye yazmak kaydı ile mevcut tedarikçiniz size her şeyi yapabilir. Bu durumda siz haklarınızı EPDK üzerinden değil mahkeme üzerinden aramanız gerekiyor. Dolayısı ile imzaladığınız sözleşmelere çok dikkat etmelisiniz. EPDK serbest tüketici anlaşmalarına piyasaya müdahale olur diye karışmıyor. Çok düşünceli olduklarını kabul etmek gerek. Aslında bana göre EPDK olabildiğince tartışmalı konulardan uzak duruyor. Böyle durumları kuruma götürerek yetkilileri sıkıntılı durumlara sokmamanız bekleniyor. Aslında çok iyi ve kaliteli insanlar var. İşinin ehli ve eğitimli yetkililer bulunuyor ama nedense ticari anlaşmazlıklarda taraf olmaktan kaçınıyorlar. Ben bunun sebebini sermayen şirketlerinin çarpıcı gücünebağlıyorum. Sıradan bir tüketicinin arkasında kimse yokken devasa sermayeye sahip elektrik şirketlerinin patronları istediği makamla istediği görüşmeyi yapabiliyor. Biz Enerji Tüketicileri Derneği olarak Sayın Bakanımızdan randevu dahi alamadık. Elektrik şirketlerinin zulmü varsa tüketicinin Allah’ı var.
Serbest tüketici olarak da elektrik faturanız bir önceki faturanızdan % 30 fazla ise aynı şekilde itiraz edebilirsiniz. Ancak hatalı tüketime rağmen tazminat hakkını size vermezler. Neden mi? Çünkü o mevzuat görevi elektrik tedarik şirketleri ve elektrik dağıtım şirketleri için geçerlidir. Toptan satış yapıyorsanız sözleşmede yazan ile sorumlusunuz. Sözleme de yazmayan durumlarda ise EPDK mevzuatı bazı durumlarda geçerli bazı durumlarda geçerli değil. “Bu nasıl iş?” demeyin. Onu ben çok önce dedim zaten ancak pek de bir şey olmadı.
Özellikle Tahmini Tüketim Metodolojisi çıktığından beri Toptan Satış Şirketleri ile aboneler birbirine düşmüş durumda. Hepsi değil tabikî ama rahatsız edici sayıda olduğunu söyleyebilirim. Faturanın fazla gelmesi aboneyi mevcut tedarikçisine karşı tavır almasına sebep olduğu gibi durumun hatalı olduğu ortaya çıksa bile suç Toptan Satış Şirketine kalıyor. Oysaki sayaç ile hiçbir alakası yok. Elektrik dağıtım şirketinin istemeden (!) yaptığı hatanın sorumlusu biranda Toptan Satış Şirketi oluverir. Abonenin tedarikçisine olan güveni sarsılmıştır. Ancak asıl bomba hatalı tutarın iadesikonusuna gelince yaşanır. Meşhur GDDK ile işte o zaman tanışırsınız. Açılımı geriye dönük düzeltme kalemidir. GDDK’lar üç ayda bir yapılır. Masum bir elektrik dağıtım şirketinin personelinin yaptığı hata sebebi ile siz binlerce liranızı bağlarsınız. Başkasının yaptığı hatanın bedelini niye ben ödüyorum diye soracak olabilirsiniz. Bunun cevabını ben bilmiyorum. Bilen olduğunu da sanmıyorum.
6098 Sayılı Borçlar Kanunu’nun 114. Maddesine göre “Borçlu, genel olarak her türlü kusurundan sorumludur.” denilmektedir.Yapılan hataların bedelini serbest tüketicilerin ödemesini ben anlamakta zorlanıyorum. Serbest tüketici olarak diğer mevzuata tabi olmayan abone Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği’ne tabi olup fazla ödediği tutarı üç ay sonra alıyor. Bunu kabullenmek kolay değil.
Devletimizden, sadece teoriden bahseden, pratik uygulamaları kapsamayan, lisans sahibi şirketlerin ve tüketicilerin ihtiyaçlarını karşılamayan, sıkıcı, monolog, ülke şartlarını göz önünde bulundurmayan düzenlemeler yerine; özgün, sadece teorik değil aynı zamanda pratik uygulamalara da yönelik, ihtiyaçlara cevap verebilen, ülke gerçeğini göz ardı etmeyen, değişimlerin gözlemlenebildiği ve ihtiyaca yönelik düzenlemeler bekliyoruz.
Kaynak: Enerji Enstitüsü