14 Mart 2013’te kabul edilen Elektrik Piyasası Kanunu ile yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı lisanssız elektrik üretimi kurulumları için 500 kW olan üst sınır 1 MW’a yükseltilmişti. Bu gelişmeden sonra enerji yatırımcılarının GES’lere olan ilgisinin kurulu güce etkisi küçümsenemeyecek kadar artmaya başladı.
GES Yatırımcısının ithal ürünlerle yatırım yapacağı zaman göz önünde bulundurduğu ilk konulardan biri döviz kurlarıdır.
Üst sınırın 1 MW’a yükselişinin ardından yatırım kararı alan yatırımcı için Euro / Türk Lirası: 2,3651’dir
Üst sınırın 1 MW’a yükselişinin ardından yatırım kararı alan yatırımcı için ABD Doları / Türk Lirası: 1,8117’dir.
15.01.2013 tarihi itibariyle yatırımcının göz önünde bulunduracağı Euro / Türk Lirası: 3,3158’dir.
15.01.2013 tarihi itibariyle yatırımcının göz önünde bulunduracağı ABD Doları / Türk Lirası: 3,0416’dır.
Bu süre zarfında kurlardaki değişimi aşağıdaki gibi grafikle gösterilebilir.
2013’te yapılan bir habere göre o dönemde yatırım maliyeti 1 MW’lık bir santral için yaklaşık olarak 1.500.000 Dolar’dır.
O dönemin çapraz kuru göz önünde bulundurularak yatırımın bedeli yaklaşık olarak 1.150.000 Euro’dur.Yatırımcının 1.500.000 Dolarının bugünkü değeri 4.562.400 Türk Lirası, yatırımın o dönemki eşdeğeri 1.150.000 Euro’nun bugünkü TL karşılığı 3.813.170 Türk Lirası’dır.
Lisanssız elektrik üretimi yapan 1 MW’lık santralin ürettiği elektriğin getirisi bilindiği üzere Dolar cinsinden hesaplanmaktadır. Herhangi bir yerli katkı payı almadığı takdirde bu değer 13,3 cent $ / kWh’tir.
1 MW’lık bir santralin yıllık ürettiği enerji ise yaklaşık olarak 1.500.000 kWh kabul edilebilir.
Mevsimsel fark gözetmeksizin 1.500.000 kWh’in bir yılda üretildiği göz önünde bulundurulduğunda, günlük yaklaşık 4100 kWh elektrik üretilir.
Günlük üretilen 4.100 kWh’lik elektriğin 15.03.2013’teki değeri 988 Türk Lirası iken, 15.01.2016’da bu değer 1.660 Türk Lirası’na yükselmiştir. Bu süre zarfında günlük üretilen elektriğin o günün kuruyla hesaplanarak getirisi ortalama günlük 1.265 Türk Lirasıdır. 15.03.2013’ten 15.01.2016’ya kadar her gün o güne özgü kur ile üretim hesabı yapılırsa bu santralin getirisi 1.312.220 Türk Lirası olacaktır. Bu durumda 15.03.2013’ten 15.01.2016’ya kadar elde edilen gelirle birlikte yatırımın neredeyse %49’unun geri dönüşü sağlanmıştır. Yani 34 ayda santralin neredeyse yarısının geri dönüşü sağlanmıştır.
ABD Doları / Türk Lirası: 3,0416 olarak kaldığı varsayımıyla, santralin geri kalanının geri dönüşü 847 gündür. Yani toplamda geri dönüş 1884 gün olarak hesaplanmaktadır. Bu da yaklaşık 5,2 senedir.
Yatırımcının yatırım yaptığı dönemde ABD Doları / Türk Lirası: 1,8117 olarak kaldığı düşünülseydi, yatırımın geri dönüş süresi yaklaşık olarak 2750 gün olacaktı, buda 7,5 seneye tekabül eder. Varsayımlar ve örnek değerler göz önünde bulundurulduğunda 7,5 senelik yatırım süresi kur sabit kaldığı takdirde bugün yapılacak yatırımlar için de geçerli sayılacaktır.
Yatırımın gerçekleşen geri dönüşleri hesaplandığında dikkate edilmesi gereken konuda yatırımınızın hangi para biriminde gerçekleştiğidir. Yatırımını Euro cinsinden yapıp, getirisi dolar olan bir yatırımda aşağıdaki paritenin önemi büyüktür. Çünkü grafiğin geneline bakıldığında 2014’ün ikinci çeyreğinin dışında genellikle bu parite ya sabit kalmış ya da düşüş göstermiştir. Bu da direk olarak yatırımın geri dönüşünü etkilemektedir. Türk Lirası karşısında iki para birimi de değer kazanmasına rağmen Dolar’ın daha çok artış göstermesi bu konuda dikkat edilmesi gereken bir konudur.
Sonuç olarak yatırımcının kur farkından etkilenmesini en aza indirgemek için temelde herkesin bildiği iki konu vardır. Bunlardan ilki, bileşenlerin yerli üretiminde kurdan etkilenme en aza indirilebileceğidir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir husus şu ki yerli üreticinin üretim sırasında kullandığı malzemelerin de yerli firmalardan sağlanması veya bu yönde yatırımların desteklenmesidir. Yerli panel üretiminin çözüm olmasını destekleyen ikinci husus ise YEKDEM kapsamında gerçekleştirilen alım garantisinin 13.3 Cent (Dolar) / kWh değerinden 20 Cent (Dolar) / kWh değerine yükseltilmesidir. YEKDEM kapsamında, üretim tesislerinde yerli malzemelerin kullanılacağı sistemlere daha yüksek birim fiyattan alım garantisinin sağlanması üretici için büyük fırsattır. Bu ve buna benzer bir çok husus GES yatırımlarının geri dönüş sürelerini direk olarak etkilemektedir.
Yazan: C. Can Tutaşı