Kategori : ENERJİ GÜNDEMİ - Tarih : 06 Şubat 2024
EDİS Deprem Erken Uyarı Sistemi binalara ve iş yerlerine kurulmaya başlandı, kısa bir süre sonra cep telefonu üzerinden de hizmete sunulacak.
2022 yılından bu yana kurulduğu bölgedeki tüm depremlerde tam başarı sağladı.
Yıldız Teknik Üniversitesi Teknoparkı’nda geliştirilen EDİS Deprem Erken Uyarı Sistemi, Türkiye’nin deprem gerçeğine karşı devrim niteliğinde bir çözüm sunuyor. Yapay zeka tabanlı bu sistem, depremi 
yerinde (fay hattı üzerinde) tespit ederek depremden etkilenebilecek bölgelere, deprem sarsıntıları ulaşmadan bir uyarı gönderiyor. Entegre otonom bir sistem olan EDİS, depremin merkez üssüne bağlı olarak saniyeler hatta dakikalara varan sürelerde kullanıcılara uyarı göndererek can ve mal kayıplarını önlüyor. Şu anda Marmara Bölgesi’nde binlerce kişi ve kurum tarafından aktif olarak kullanılmaya başlanan sistem çok kısa süre içinde cep telefonları üzerinden de vatandaşların bireysel kullanımına sunulacak.
6 Şubat 2023’te meydana gelen ve 11 ili etkileyen Kahramanmaraş merkezli deprem ve artçı sarsıntılar, Türkiye’nin deprem gerçeğini bir kez daha gözler önüne serdi. Depremin yıkıcı etkisi ile 50 binin üzerinde can kaybı yaşandı, on binlerce kişi yaralandı ve yüz binlerce yıkıldı veya hasar aldı.
Bununla birlikte Marmara Bölgesi’nde en az 7.5 büyüklüğünde bir depremin her an olma ihtimali olduğu konusunda bilim adamları sık sık uyarı yapıyor. Olası bir Marmara depreminden ise 34 milyon kişinin etkilenmesi bekleniyor.
Dünyadaki örneklerinden çok daha iyi
Deprem erken uyarı sistemleri uzun zamandır dünyanın gündeminde. Türkiye ise dünya muadillerinin de ilerisinde olan bir deprem erken uyarı sistemi geliştirmeyi başardı. Alanında uzman üç firmanın, bilgi birikimlerini ve tecrübelerini birleştirerek geliştirdiği ve Yıldız Teknik Üniversitesi Teknopark’ında çalışmalarını sürdüren EDİS Türkiye, depremi yerinde tespit ederek, depremden etkilenebilecek bölgelere erken uyarı gönderiyor.
Deprem anına hazırlık
Yapay zeka tabanlı EDIS, mülkiyeti kendisine ait olan, fay hatlarına yerleştirilmiş yüksek teknoloji deprem istasyonları ile depremi yerinde tespit ederek depremden etkilenebilecek bölgelere erken uyarı gönderen ve tedbir almanızı sağlayan entegre otonom bir sistem.
Ne kadar sürede erken uyarıyor?
EDIS’in erken uyarı süresi, bulunduğunuz bölgeye ve depremin derinliğine ve büyüklüğüne bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Ancak, EDIS, depremin yıkıcı sarsıntısı (S dalgası) size ulaşmadan önce bir uyarı gönderir. Her bölgenin jeolojik yapısı ve deprem riski farklı olduğu için, uyarı süreleri coğrafi konumdan etkilenebilir. Örneğin, deprem merkezine daha yakın olan bölgeler, uyarıyı daha erken alabilirken, daha uzak bölgeler için süre biraz daha uzun olabilir. Bununla birlikte depremin merkezine uzaklığına göre saniyeler hatta bazı bölgelerde dakikalara kadar çıkabiliyor. Sistemi kullanmak için gerekli olan tek şey ise internet bağlantısı.
Sistem Marmara Bölgesi’nde kullanılabilir hale geldi
6 Şubat’ta meydana gelen ve 11 ili etkileyen Kahramanmaraş merkezli deprem ve artçı sarsıntıların, Türkiye’nin deprem gerçeğini bir kez daha gözler önüne serdiğini ortaya koyduğunu anlatan EDİS Türkiye Kurucu Ortağı ve CEO’su Ali Emre Erişen şöyle konuştu:
“Bilim adamlarımız, Marmara Bölgesi’nde en az 7.5 büyüklüğünde bir depremin olma olasılığı üzerinde duruyorlar. Bu çok ciddi bir tehlikedir. Halkımızın ve kurumlarımızın acilen erken uyarı sistemini kurdurması ve yetkili kurumlardan uygulaması için destek alması gerekmektedir. Can kaybını önleyecek EDİS Erken Uyarı Sistemi’ni Marmara Bölgesi’nde kullanılabilir hale getirdik. Ülkemizin tümünde aktif olması için ise 5 yıllık bir planımız var. Altyapı çalışmalarımız bütün hızıyla sürüyor. Marmara Depremi demek yaklaşık 34 milyon insanımızın risk altında olması demek. Bu nedenle adeta zamanla yarışıyoruz. Bizim geliştirdiğimiz sistem geleneksel deprem erken uyarı sistemlerinin dışında daha az maliyet ile depremin yıkıcı sarsıntılarından önce saniyeler hatta bulunduğunuz konuma göre dakikalara kadar uzanan bir süre kazanarak tedbir alma ve depreme hazırlıklı olma imkanı veriyor. Böylelikle insanların uğrayabileceği zararı en aza indirmeyi hedefliyoruz.’’ dedi.
2022’den sonraki tüm depremleri bildirdi
EDİS’in 7 yıllık bir çalışmanın ürünü olduğunu ifade eden Erişen, sistemin ilk olarak 2022 yaşanan İzmir Depremi’ni bildirdiğini belirterek ‘’ Daha sonraki tüm depremleri tespit etmeyi ve test kullanıcılarına bildirmeyi başardık. 6 Şubat Depremi’nden sonra da deprem bölgesinde test etmeye başladık ve istasyonlarımıza ulaşan tüm artçı depremleri iletmede %100 başarıya ulaştık’’ dedi.
Şu ana Marmara bölgesinde bankalardan, holdinglere, sanayi şirketlerinden, AVM’lere kadar binlerce kişi ve kurumda sistemin aktif olarak kullanılmaya başladığını ifade eden Erişen “Bireysel kullanıcılar için yeni bir cihaz geliştirdik testlerini yapıyoruz, eş zamanlı olarak cep telefonu uygulamasının da testlerini yapıyoruz. Yakın zamanda kamuoyuyla paylaşacağız’” dedi.
