Kategori : ENERJİ GÜNDEMİ - Tarih : 28 Mart 2025
Her yıl 30 Mart’ta kutladığımız Dünya Sıfır Atık Günü, geri dönüşebilen atıkların insanların doğada yaşayan tüm canlıların, hatta endemik bitkilerin ve floranın yaşamını direkt etkileyen dünya da ve ülkemizde daha yaşanabilir, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevre için görüşlerimizi paylaşmak istiyoruz.
Kapitalist sistemin, tüketim ve kar endeskli her türden üretimi ve ortaya çıkacak çevre kirliliğini dikkate almayıp çevre kirliliğinin sonuçlarını yaşatan bir sistem içerisinde yaşamaktayız. Bu gün burada atık sorununu çözebilecek bir takım hamleler yapmamız mümkün değildir. Neden ve sonuç ilişkisi konusunda uyarıcı olmaya çalışıyoruz.
Kronikleşen tüketim çılgınlığı sonucu ihtiyacımızı aşan alışverişler yaparken oluşan atıkların doğru bir biçimde ayrıştırılması ve ekonomik olarak yeniden dönüştürülebilmesi konusunda toplumsal bilincin yeterli düzeyde olmadığını görmekteyiz. Ülkemizde oluşan atıkların sağlıklı bir biçimde toplanıp ayrıştırılamazken milyonlarca ton gemiler dolusu atıklarında ülkemize sokulmasını üzüntü ile izlemekteyiz.
Ülkemizde 2017 yılında başlatılan ve 8 yıldır uygulamaya çalışılan sıfır atık projesi bu gün itibarıyla başladığı noktanın çok gerisine gitmiştir. Greenpeace’in verilerine göre AB ülkeleri ve İngiltere’den Ülkemize 2023 yılında 456.507 ton plastik atık gönderilmiştir. Bu miktar günlük 125 çöp kamyonuna eşdeğerdir. Avrupalı Metropol emperyalist ülkelerin katı atık çöplüğü haline dönüşen ülkemize İngiltere’den 140.907 ton, Almanya’dan 87.109 ton, Belçika’dan 74.141 ton, İtalya’dan 41.580 ton, Hollanda’dan 27.564 ton plastik atık ithal edildiği iddia edilmektedir. Geri dönüşüm tesislerinde yeterli hammaddeye ulaşamaması gerekçesi ile atık ithal edildiği bazı geri dönüşümden para kazanan bazı firmalara para kazandırmak için Türkiye’yi Avrupa’nın çöplüğü haline getiren anlayışı kabul etmiyoruz.
2017’de çıkarılan yönetmelikle geri dönüşüm yetkisi belediyelerde iken daha sonra yapılan değişikliklerle bu yetkiyi kısırlaştıran düzenleme sonucu katı atık toplama çalışmaları kontrolden çıkmış, herkesin alıp satabildiği ticari bir alan haline getirilmiştir. Kontrolsüz bir biçimde toplanan atıklar arkasında yeni bir çevre kirliliği yaratmaktadır. Mevcut haliyle atık toplama çalışmaları çevre kirliliğini önleyici olmaktan çok uzak olup, çevrenin korunması ve atıkların düzenli ve sürdürülebilir bir çalışmayla yürütülmesi için yeni yasal düzenlemeler ve atık bilincinin tomlumsal olarak artırılmasına gereksinim vardır.
Sıfır Atık Hedefine ulaşılmasının en temel yöntemi insiyatifin belediyelere verilmesi ile başarılı olunabilir. Atık yönetiminin alt yapısı belediyelerde mevcuttur. Atıkların ayrıştırılarak düzenli ve disiplinli atık toplama sisteminin oluşturulması ve lisanslı işletmeler yada belediyelerin oluşturacakları ayrıştırma tesisleri ile düzenli hale getirilebilinir. Geri dönüştürülebilinir atıklar Kağıt, Plastik, Cam, Metal vb. atıklar için ayrı toplama kutularının oluşturulması belediyeler eliyle daha kolay ve rantabıl olacaktır. Atık toplama ve taşıma ayrıştırma işleme tesisleri için belediyelere gerekli destekler verilmelidir. Özellikle şehrimizde belediyelerimiz atık toplama konusunda mevcut birimleri ile gerekli çabayı harcarken, disiplinsiz ve kontrolsüz atık toplama yöntemi nedeniyle yeterli sonuca ulaşamamaktadır. Geri dönüşüm ve atık genelgesi 2017 yılında çıkarılan yönetmeliğin çok gerisindedir. Atık toplama konusunda elde edilen kısmi başarı ancak atıkların %25 inin bertaraf edilmesini sağlamaktadır. Önümüzdeki süreçte belediyelerin ve çevre derneklerinin de paydaş olduğu, ortak akıla dayalı yeni bir geri dönüşüm yasası hazırlanmalıdır.
Daha sağlıklı, daha temiz, daha yaşanabilir bir çevre için Çevre Derneği’nin çalışmalarına çevreye, doğaya, yaşama duyarlı tüm yurttaşlarımızı bekliyoruz.
AMBALAJ ATIKLARI ÇÖP DEĞİLDİR…
Eskişehir Çevre Koruma ve Geliştirme Derneği Yönetim Kurulu Adına
Ali Haydar Çelik
