ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu’nun, Sürdürülebilir Çevre ve Enerji Sistemleri Yüksek Lisans Programı tarafından çevre, enerji ve su kaynaklarının sürdürülebilirliği konularında farkındalığı artırmak ve geliştirmek üzere lise ve üniversite öğrencilerine yönelik Kuzey Kıbrıs Turkcell (KKTCELL) sponsorluğunda düzenlediği “Yılın Yeşil Beyinleri” Uluslararası Proje Yarışmasının 2014 yılı finali yapıldı. 17 farklı ülkeden 271 projenin katıldığı yarışmada ilk üç dereceye girenler ödüllerini aldılar.
Yarışma sonunda liseler kategorisinde Pakistan Karachi Grammar School’dan Daniyal Motan ve Arvin Anoop
Üniversite öğrencilerine yönelik Uluslararası Proje Yarışması’nda da Hindistan SAICE’den Pranav Agarwal ve Mukunda Bundredi “Sivrisineğe Karşı Güneş” başlıklı projesi ile birinci, Endonezya Institute Technology’den Bandung Amalia Nur Alifah “Çevre Dostu Diş Macunu İçin İstiridye Kabuğu” başlıklı projesi ile ikinci, Ankara Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden Ülker İmge Koca ve Aliye Bihter Günay “Vakumlanan Buharlaştırıcıdan Saf Su Üretimi, Biyogaz Sürecinden Temiz Enerji ve Arıtılan Atıktan İyileştirilmiş Kömür Elde Edilmesi” başlıklı projesi ile üçüncü oldular
PROF. TÜMER: “ÇEVRE, SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE ENERJİ KONULARI HER ZAMAN ÖNCELİĞİMİZ”
Final sunumlarının açılış konuşmasını yapan ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu Rektörü Prof. Dr. Turgut Tümer, ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu’nun geride bıraktığı 9 akademik yıl boyunca eğitim, araştırma ve toplumsal sorumluluk bilinci ile yürüttüğü tüm faaliyetlerinde çevre, enerji ve sürdürülebilirlik konularının her zaman özel bir yeri ve önceliği olduğunu söyledi. ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu’nun eğitim alanında oluşturduğu Sürdürülebilir Çevre ve Enerji Sistemleri Yüksek Lisans Programı’nın yapısı itibari ile başka bir örneği olmadığını belirten Prof. Dr. Turgut Tümer, şunları söyledi:
“Gerek Kampus fonundan desteklediğimiz bilimsel araştırma projeleri, gerekse TÜBİTAK ve Intel gibi kuruluşların desteklediği projelerde çevre, sürdürülebilirlik ve enerji hep ön planda oldu. Bugüne kadar Kampusumuzda 9 yüksek lisans projesi tamamen bu konular üzerinde tamamladı. Halen de devam eden projeler var. Yine bu alanda 7 bilimsel toplantı gerçekleştirildi.”
Kampus’ta gerçekleştirilen yenilenebilir enerji çalışmalarına da değinen Prof. Dr. Turgut Tümer, Nisan 2012’de bulunulan bölgenin rüzgar ve güneş enerjisi potansiyelini belirlemek üzere 60 metre uzunluğunda, ölçüm cihazları ile donanmış bir direği Kampus içinde belirlenen alana yerleştirildiğini belirterek, şöyle dedi:
“1 yıl boyunca her 10 dakikada güneş ve rüzgar verileri toplandı. Bu verileri ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu olarak değerlendirerek yenilenebilir enerji potansiyelini ortaya koymaya çalıştık. Yapılan hesaplar, Kampus dahilindeki güneş enerjisi potansiyelinin dünyada kurulu güneş enerjisi santrallerinin ortalama veriminin yüzde 85 üzerinde olduğunu gösteriyordu. Tüm bu çalışmalar sonucunda 1 Megawatt’lık bir güneş santralinin son derece verimli olacağı sonucuna vardık ve gerekli lisans başvurumuzu yaptık. Yaptığımız tüm araştırmalar, hem Kampusumuzun daha sürdürülebilir bir yapıya kavuşması hem de bu alanda bir örnek teşkil etmesi ve ürettiğimiz bilginin yakın çevremizden başlayarak dünyaya yayılması için gerçekleştirdiğimiz faaliyetlerimizden biri.”
Prof. Tümer, öğrenci ve Kampus çalışanlarının girişimi ile başlatılan Yeşil Kampus İnisiyatifi’nin hem bu konudaki farkındalığı artıran hem de kampustaki enerji tasarrufu sağlayan çok önemli bir proje olduğunu söyledi.
ÖZEL ÖDÜLLER DE SAHİPLERİNİ BULDU
Yarışma kapsamında bazı projeler de özel ödüle layık görülürken, katılımcıların özel ödül sertifikaları öğrenim gördükleri okullara gönderildi.
Yarışmanın liselere yönelik kategorisinde İzmir Yıldız Tınas İzmiroğlu Anadolu Lisesi’nden İlbey Evcil ve Evren Korkmaz “Dünyamızın Karbon Dengesi”, Ürdün Jubilee School’dan Ayah Abu Hantash ve Rand Thnaibat “Metan – Bir Çözüm”, İzmir Özel TAKEV Fen ve Anadolu Lisesi’nden Mert Can ve Selena Işıldar “Böğürtlen Suyundan Elektrik Üretimi”, Pakistan Beaconhouse Margalla Campus, A-Levels Branch’tan Syed Ammar ve Mahdi Meher Jamy “Biyolojik Kömürden Karbon Ayrıştırılması ve Yenilenebilir Enerji”, TED Konya Koleji’nden Selahattin Selek ve Kader Zeytin “Güneşten Gelen Güç”, Mısır Maadi STEM School for Girls’den Habiba M. Youssef ve Rawda Z. Al-Askary “Işık Üretimi için STELLA’dan Esinlenilen Çözüm” başlıklı projeleri ile özel ödülün sahibi oldular.
Üniversitelere yönelik yarışmada ise Ürdün The Hashemite University’den Rahmeh Hammoudeh ve Nada Kamona “Termoelektrik Mekanizmalarla Mobil Telefon Şarjı”, İngiltere Cardiff University & Cambridge University’den Adam Dixon ve Joanna Stadnik “Hidrofonik Devrim”, Mısır Cairo University’den Jack Edwar Tadros ve John Edwar Tadros “Enerji Yönetim Sistemi: Arz ve Talebi Yönetecek/Optimize Edecek Yazılım Uygulaması”, Endonezya Universitas Gadjah Mada & Universistas Padjajaran’dan Ibnu Ramadhon ve Sembodo Basuseno “Gelişmekte Olan Ülkelerde Akıllı Yatay Bioforun Selleri Önleme Amaçlı Kullanımı”, Hindistan Sri Krishna College of Engineering & Technology Anna University’den Gokul Kathirvel ve Gowthami P. “Hidro – Skop Sistemi” başlıklı projeleri ile özel ödül almaya hak kazandılar.
ÖDÜLLÜ PROJELER
LİSELER KATEGORİSİ:
1. Kınkanatlı Böcek Yöntemiyle Su Toplama
Arvin Anoop ve Daniyal Motan, A-level 2. Yıl, Karachi Grammar School, Karaçi, Pakistan
Namibya çölünde yaşayan kınkanatlı böcekler sahillerden esen nemli rüzgâr yönüne doğru pozisyon alarak, kabuklarının yüzeyindeki hidrofobik ve hidrofilik özelliklerdeki oluklar aracılığıyla enerji harcamadan yoğuşturma yöntemiyle su toplarlar. Biyomimikri bilimine merak sarmış Daniyal ve Arvin bu böceğin özelliklerinden esinlenerek enerji harcamadan havadan su toplayabilen bir kavram ünite tasarımı yapmışlar.
2. “Dedemden Torunuma” Projesi
Şevval İlke Güneysu ve Ezgi Nur Benek, Garip Zeycan Yıldırım Fen Lisesi, Samsun, Türkiye
Dedelerimizden miras bitki tohumlarımızın genetik değişime uğramadan gelecek nesillere aktarılabilmesi, kırsal bölgelerimizdeki değerli bitki mirası konusunda bilinci artırma problemlerine yoğunlaşan Şevval ve Ezgi, Tohum Evi pilotları kavramını geliştirmişler. Bu proje dahilinde tohum ekimi yapılacak ve tohum ödülleri verilecek bir festivalin de her yıl düzenlenmesi öngörülmekte.
3. ALGAIR Kavram Proje Bildirisi
Ahmet Özer ve Emre Hatay, Marmaris Halıcı Ahmet Urkay Anadolu Lisesi, Muğla, Türkiye
İnsan kaynaklı kirli havayı ucuz ve sürdürülebilir yöntemlerle çözme amacıyla yola çıkan Ahmet ve Emre, binaların yoğunlukta bulunduğu ve ağaçlandırmanın fiziksel olarak mümkün olmadığı şehirlerde, bina çatılarında yeşil su yosunu yetiştirmeyi kurgulamışlar. Dünya atmosferdeki oksijenin büyük bölümünü üreten fotosentetik su algleri, karbon dioksit tüketip oksijen salgılayarak şehirlerde de görevlerini ALGAIR projesiyle yerine getireceklerdir. Sistemin enerji ihtiyacı yine güneş enerjisinden karşılanacaktır.
ÜNİVERSİTELER KATEGORİSİ:
1. Sivrisineğe Karşı Güneş
Pranav Agarwal ve Mukunda Bundredi, SAICE, Pondicherry, Hindistan
Her yıl bir milyondan fazla insanın sıtmadan hayatını kaybettiği gözleminden yola çıkan Pranav ve Mukunda, odaklı araştırmalarla sivrisineklerin çalkantılı veya rüzgârla titreşen sularda üremekte güçlük çektiğini fark etmiş. Sivrisinek larvalarını küçük su dalgacıkları yaratarak kaynağında yok eden ve güneş enerjisi ile çalışan elektro-mekanik bir yüzer sistem geliştirmişler. Su olmayan veya su kalmayan ortamda kendini kapatma gibi özellikleri de olan ilk sistem prototipi test edilip filme alınmış; çözümün etkinliği deneysel verilerle gösterilmiş.
2. Çevre Dostu Diş Macunu İçin İstiridye Kabuğu
Amalia Nur Alifah ve Farah Adrienne, Institute Technology Bandung, Endonezya
Amalia ve Farah, Endonezya’nın uzun sahillerini örten istiridye kabuklarının hem görüntü kirliliği, hem de israfa sebep olduğunu gözlemlemiş. Geleneksel olarak el sanatları için kullanılan istiridye kabukları, bu yolla yeterli miktarlarda tüketilememekte. İstiridye kabuğunda yüksek saflıkta kalsiyum karbonat bulunduğunu araştırmalarıyla tespit eden takım, kabuklardan diş macunu üretimi için geleneksel araçlar içeren ve standart endüstriyel yöntemlere göre çok daha düşük maliyette bir yöntem geliştirmiş. Buluşları sayesinde Endonezya sahil bölgelerinde yeni iş alanları yaratılacağını hesaplamışlar. Kamu anketleriyle ürünlerinin üstünlüğünü teyit etmiş, bir sonraki aşamada dişçilere ulaşmayı planlıyorlar.
3. Vakumlanan Buharlaştırıcıdan Saf Su Üretimi, Biyogaz Sürecinden Temiz Enerji ve Arıtılan Atıktan İyileştirilmiş Kömür Elde Edilmesi
Ülker İmge Koca ve Aliye Bihter Günal, ODTÜ, Ankara, Türkiye
Endüstriyel arıtma süreçlerinin yan ürünü olarak ortaya çıkan yarı-katı atıkların linyit kömürle birleştirme yoluyla kömürün kalorifik değerinin artırılabileceği teziyle yola çıkan İmge ve Bihter, araştırmaları sonucunda bu yöntemi geliştirmiş, süreçte güneş enerjisinden faydalanarak gerçekleştirilecek vakumlu buharlaşmayla saf su üretimi öngörmüşler. Atık su arıtımı sırasında elde edilecek biyogazın da yakıt olarak kullanılabileceğini belirlemiş ve bu şekilde çok yönlü bir sürdürülebilir sistem tasarımı kurgulamışlar.
Yayıncı: Enerji Gazetesi