BATAKLIĞIN SİYAHİ GÜLÜ KARA ELMAS 2018
KÖMÜR ARENASINDA ,ENERJİ AKTORLERİ 2018 DE NASIL POZISYONLANIYOR
2010 ve 2017 yılları arasında, dünya çapında her yedi kömür santrali sahibinden biri, kömür filolarını tamamen veya kısmi olarak aşamalı bir şekilde kapattı.2017 yılı Kasım ayında veri izleyicisi Coal Swarm’ın yayınladığı kömür enerjisini yürürlükten kaldırma planlarının ilk küresel araştırması, endüstrinin Batı’da çöktüğü fakat Asya’da yükselişe geçtiği iki farklı gidişatı işaret ediyordu.Ağırlıklı olarak Kuzey Amerika ve Batı Avrupa’da bulunan, kömür santraline sahip 994 şirketin 139’u kapasitelerinin minimum yüzde 20’sini kapattı, [i]
2017 yılında Greenpeace analisti Lauri Myllyvirta, Climate Home News’e yaptığı açıklamada “Beş yıl önce kimse bunu öngörmüyordu, bu anlamda işler akıl almaz derecede hızlı ilerlemekte. Veriler gösteriyor ki; daha çok Asyalı şirketlerin hâkim olduğu 303 yeni kömür santrali yatırımcısı yeni projeler
2017 senesini geride bıraktık her ne kadar fosil yakıt çağı devrini tamamladı dense de hali hazırda küresel elektriğin yaklaşık yüzde 40’ı hala kömürlü termik santrallerden karşılanmakta. Bu makale Türkiye’den başlayıp Dünya kömür arenasındaki başlıca aktörlerin Ocak 2018 ‘deki gelişmeleri de esas alarak son dönem pozisyonlanmalarına ve hamlelerine ilişkin özet oluşturmayı amaçlamaktadır.
TÜRKİYE
2017 senesi Kasım ayında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, Zetes-Hattat Yerli Kömüre Dönüşüm Protokolü imza törenine katıldığı esnada . bu protokolle sağlanan iş birliğinin Türkiye’nin yerli kaynakları önceleme stratejisi için önemli bir adım olduğunu söyledikten sonra Türkiye’nin kömür üretiminin artış eğiliminde olduğunu belirterek, “Son 2 yılda 60 milyonları, 2016 senesinde ise 70 milyonları bulduk. 2017 ‘de 80 milyon ton yıllık yerli üretimi Türkiye’de geçeceğiz. Hedef 2018 yılı sonuna doğru 100 milyonları yakalamak ve Cumhuriyet tarihinin en yüksek yerli kömür üretimine ulaşmak” şeklinde konuşmuştu . Aynı konumada Enerji alanında çok önemli değişiklikleri hayata geçirebilmek için gece gündüz çalıştıklarının altını çizen Albayrak, “Esas konu Türkiye’nin kazanması. Son 10 yıl ortalama, enerji ve maden ithalatında 55 milyar doları harcayan bir ülke olarak ki, 44 milyar doları enerji alanında, 10 küsur milyar maden alanında… 2016 yılı sonu cari açığımızın neredeyse 1,5 katından daha fazla bir rakamı bu alana harcayan bir ülke olarak, Bakanlık olarak çok daha büyük bir seferberlikle bu süreci dönüştürmemiz gerektiğine inandık. Bu önemli stratejinin sacayaklarından bir tanesi yerli kömür, yerli kömürün daha yoğun şekilde kullanılması ve ithale alternatif olarak birçok alanda dönüştürülmesiydi. Güneşte de rüzgarda da HES’lerde de nükleerde de enerjinin her alanında en iyisini yapmak zorundayız. Güneşte dünyanın en büyüğünü yapıyoruz, rüzgarda dünyanın en düşük fiyatıyla ihaleyi gerçekleştirdik, yüzde 65 yerlilikle müthiş bir süreci başlattık. Maliyetler bir yıl içinde, megavatı milyon avrolardan yarı yarıya düşmüş durumda, 500 binleri konuşuyoruz, daha da düşecek. Hem maliyet düşüyor verimlilik artıyor, hem bu çerçevede yerli üretim noktasında ithalatın düşmesine dayalı kazan-kazan süreci oluşuyor” şeklinde konuşmuştu. Bazı kesimlerin ‘Türkiye, her şeyi kömürle mi yapacak?’ eleştirisinde bulunduklarını anımsatan Albayrak, Türkiye’nin bugünkü elektrik üretim portföyü içinde yüzde 30’lardaki ithal kömür payını azaltmak istedikleri için bu adımları attıklarının vurgulayıp yerli kaynakları önceleme adına atmayı planladıkları adımlardan bahsettikten sonra konumasının ilerleyen kısmında “Bugün yaklaşık 18 milyar ton Türkiye’nin kömür rezervi varken yılda 40 milyon tona yakın kömür ithal ediyorsa burada bir problem var. ‘Toplam elektrik portföyündeki ithal payını düşürmek, ithali yerli kömürle ikame etmeye çalışmak.’ demiştik. Bugün Türkiye’nin en büyük kömür santrali, 2 bin 800 megavatlık en büyük ithal kömür santrali olan Eren Grubu’nun yılda 7 milyon tona yakın kömür ithal ederek yaklaşık 21 milyar kilovatsaate yakın elektrik üreten bir santralin Hattat Grubu ile bir araya gelerek, yerli kömür konusundaki amaca hizmet edecek en önemli sacayaklarından birini ortaya koyması çok önemli. 7 milyon ton yerli üretim demek, 7 bin kişiye istihdam, bugünkü kömür fiyatlarıyla 700 milyon dolarlık ithalatın yerli kaynaklarla sağlanması, cari açığa 700 milyon dolarlık katkı demek. Türkiye’nin yıllık 280-290 milyar kilovatsaat elektrik tükettiğini göz önünde bulundurursak, sadece bu santralin 21 milyar kilovatsaat üretiminin yüzde 7,5’lik üretime denk geldiğini ortaya koyarsak, ithalden yüzde 7,5, yerlide yüzde 7,5, totalde yüzde 15 net yerlilik katkısına da çok büyük hizmet etmiş olacak.” şeklinde konuşmuştu.
Enerji konulu habelerin olduğu mecralara 2018 yılı Ocak ayı başında Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), yerli kömür kullanan santrallere piyasa fiyatının üzerinde alım garantisi verilmesi nedeniyle oluşan maliyetin kayıp ve kaçak ile genel aydınlatma bedeli olarak kamunun üzerine yıkıldığını belirttiği haberi geldi buna göre EMO Yönetim Kurulu tarafından yaptılan açıklamada, TETAŞ’ın kayıp ve kaçak tüketimleri karşılamak için yaptığı satışlara uyguladığı fiyata, 2018 yılbaşından itibaren yüzde 19.26`lık zam yapıldığını belirtti.
Yerli kömür kullanımı karşılığında santrallara; piyasa fiyatlarının üzerinde alım garantisi verilmesi yoluyla 2016 ve 2017 yıllarında 530 milyon lira fazladan TETAŞ`tan aktarım yapıldığı belrtilen açıklamada, geçen yılın sonunda alınan 2025 yılına kadar alım garantisinin sürdürülmesine yönelik karar kapsamında da 2018 yılında 20.8 milyar kilovat saatlik alım için de 4.2 milyar lira ödeme yükümlülüğü oluştuğu ifade edildi. Elektrik Mühendisleri Odası yine aynı açıklamada, ‘ Enerjide belli sermaye gruplarını desteklemeye dönüşen alım garantili elektrik üretiminin TETAŞ üzerinde oluşturduğu yük, kayıp ve kaçak ile genel aydınlatma bedeli olarak kamunun üzerine yıkılmaktadır’ şeklinde değerlendirmelerde bulunuldu.
Hazırlayan: http://www.cigdemyorgancioglu.org/
[i] Climate Change News Megan Dharby http://www.climatechangenews.com/?s=coal
[1] Climate Change News Megan Dharby http://www.climatechangenews.com/?s=coal
[1] Çiğdem Yorgancıoğlu Uluslararası Politika Akademisi –http://politikaakademisi.org/2017/10/16/8-uluslararasi-enerji-ve-iklim-forumu-kapsaminda-enerji-guvenligi-yeni-teknoloji-ve-yatirimlara-genel-bakis/
[1] Enerji & Tabi Kaynaklar Bakanlığı (12.Ocak 2018 itibarıı görünüm ) http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Komur
[1] DEIK Guney Afrika Ulke Raporu https://www.deik.org.tr/uploads/guney-afrika-cumhuriyeti-ulke-raporu.pdf
[1] WWF Phasing out coal, powering a sustainable future Posted on 16 November 2017
http://wwf.panda.org/wwf_news/press_releases/?316713/Phasing-out-coal-powering-a-sustainable-future
[1] Huffingtonpost- WORLD NEWS January 9th, /2018 -19th-Century German Church Is Demolished To Make Way For Coal Mining-St. Lambertus Cathedral sits on land that is rich with brown coal.-By Carol Kuruvilla
[1] Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi 7 Ocak 2018 tarihli rapor ve makale özetler
http://www.dektmk.org.tr/upresimler/MOTR-4.pdf
[1] Guillermo Arredondo twitter -Breakthrough reached in German coalition talks – Move raises hopes of end to political deadlock that has gripped Germany since September 12 Ocak 2018
[1] Sputniknews 12 Ocak 2017-https://tr.sputniknews.com/avrupa/201801121031780560-almanya-koalisyon-gorusme-cigir-acan-anlasma/
[1] Çiğdem Yorgancıoğlu Enerji Gazetesi https://www.enerjigazetesi.ist/enerji-piyasas%C4%B1/h-cigdem-yorgancioglu/
Reuters https://www.reuters.com/article/us-world-climatechange-macron-idUSKBN19F0LG (Reporting by Dominique Vidalon; editing by John Stonestreet)Sat Jun 24, 2017 | 12:43pm EDT
[1] Çiğdem Yorgancıoğlu Enerji Gazetesi https://www.enerjigazetesi.ist/kose-yazisi-macronun-temiz-enerji-yesil-teknoloji-cevre-ve-iklim-vizyonu/
[1] TC Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı http://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Komur
[1] FERC Federal Energy Regulatory Commission https://www.ferc.gov/market-oversight/market-oversight.asp
[1] Climate Change News Megan Dharby http://www.climatechangenews.com/2017/10/18/one-seven-coal-power-plant-owners-heading-exit/