1. Kömürden Temiz Enerjiye küresel taahhüdü (Coal to Clean)
Bugün İngiltere’nin öncülüğünde COP26’ta kömürden çıkışa dair en kapsamlı taahhüt veriliyor. Taahhütte dahil olan 190 ülke ve kuruluşun tam listesi TSİ 15:00’de açıklandı.
İngiltere hükümeti tarafından yayınlanan bildirinin kısa çevirisi şu şekilde:
KÖMÜRÜN SONU GÖRÜNÜYOR: İNGİLTERE COP26 ZİRVESİ’NDE İDDİALI TAAHHÜTLERİN VERİLMESİNİ SAĞLIYOR
Birleşik Krallık’tan ve uluslararası ortaklarımızdan gelen bir destek paketi sayesinde, 190 ülke ve kuruluşu temsil eden bir koalisyon bugün hem kömürlü termik santrallerin aşamalı olarak durdurulması hem de yeni kömür santrallerine verilen desteğin sona erdirilmesi konusunda anlaştı.
İngiltere’nin COP26 Başkanlığı altında verilen taahhüt, kömürden çıkışını hızlandırma ve temiz enerji üretiminin dağıtımını hızla artırma sözü vererek, küresel temiz enerji geçişinde önemli bir dönüm noktasına işaret ediyor.
İklim değişikliğine en büyük katkıyı yapan kömürün sonu, İngiltere’nin COP26’da 190 ülke ve kuruluşun koalisyonunu güvence altına alması ve Polonya, Vietnam, Mısır, Şili ve Fas gibi ülkelerin kömür enerjisini aşamalı olarak kaldıracağını açık taahhütlerle ilan etmesi sayesinde, ufukta görülüyor.
Yeni ‘Küresel Kömürden Temiz Enerjiye Geçiş Bildirisi’ de dahil olmak üzere Birleşik Krallık liderliğindeki çabalarla bir araya getirilen bugünün taahhütleri, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri, başlıca kömür kullanıcılarını ve iklime duyarlı ülkeleri kapsamaktadır. Buna Polonya, Vietnam ve Şili de dahil olmak üzere ilk kez aşamalı olarak kullanımdan kaldırma ve yeni kömür santrali inşa etme veya yatırım yapmama taahhüdü veren ve küresel temiz enerji geçişinde COP26’da bir dönüm noktası olan 18 ülke de yer alıyor.
Bugün yayınlanan bu bildiri, dünyanın dört bir yanındaki ulusların şu taahhütlerini kapsıyor:
– Yurtiçinde ve yurtdışında yeni kömürlü elektrik üretimine yönelik tüm yatırımları sonlandırmak;
– Temiz enerji üretiminin dağıtımını hızla büyütmek;
– Büyük ekonomiler için 2030’larda ve dünyanın geri kalanı için 2040’larda kömür enerjisini aşamalı olarak kaldırmak; ve Kömürden çıkarken işçilere ve topluluklara fayda sağlayacak şekilde adil bir geçiş yapmak
Kömürün en büyük üç kamu finansörü olan Çin, Japonya ve Kore, geçen yıl İngiltere’nin COP26 Başkanlığı sırasında 2021’in sonuna kadar kömür üretimi için denizaşırı finansmanı sona erdirme taahhüdünde bulunmuştu. G7, G20 ve OECD’deki kamu uluslararası kömür finansmanını sona erdirmek için yapılan anlaşmalar, dünya ekonomisinin yenilenebilir kaynaklara kaydığına dair güçlü bir sinyal gönderiyor. Bu, İngiltere’nin elektrik üretim kapasitesinin yarısından fazlasına eşdeğer, 20 ülkede 40 GW‘ın üzerinde kömürün bitmesine neden olabilir.
Bildirinin tamamına buradan ulaşabilirsiniz.
2. Kömür Sonrası Enerji Küresel İttifakı (Powering Past Coal Alliance, PPCA)
Birleşik Krallık’ın Glasgow kentinde düzenlenen BM İklim Zirvesi COP26’da bugün yapılan duyuruyla, Kömür Sonrası Enerji Küresel İttifakı’na (PPCA) katılan yeni 28 yeni üye ile ittifaka üye olan ülke, şehir, bölge ve işletme sayısının 164’e çıktığı açıklandı. Kömürden çıkış için karar alıp bu kararları uygulayan üyeler, küresel ölçekte de kömürden temiz enerjiye küresel geçişi hızlandırmak için işbirliği yapıyor.
PPCA basın bültenine buradan ulaşabilirsiniz.
Ülkeler: Singapur, Şili, Slovenya, Ukrayna, Fas, Moritus, Estonya, Eyalet ve Bölgeler: New Mexico (ABD) Walbrzych (Polonya) Koszalin (Polonya) Guimaras Eyaleti (Filipinler) Negros Occidental (Filipinler) Ormoc City (Filipinler) Durban (Güney Afrika)
Finans Kuruluşları: Nat West, HSBC, Lloyds Bank, Fidelity International (İngiltere), Generation Yatırım Yönetimi (ABD), Ethos Vakfı (İsviçre), SCOR Küresel Yatırımlar (Fransa), Vancity (Kanada) ve United Church of Canada, Export Development Kanada, Impax Varlık Yönetimi (İngiltere)
Uzmanlara göre COP26 ile birlikte, 2021, kömürden çıkışın nihayet ufukta belirdiği yıl olarak tarihe geçiyor. Önümüzdeki on yıl boyunca mevcut kömür santrallerinin kademeli olarak kapatılması için çalışmalar yoğunlaştırılacak. OECD üyeleri bunu 2030’a kadar OECD dışındaki ülkeler ise 2040’a kadar yapmak zorunda. 1,5 derece hedefini tutturmak için bu son derece kritik bir süreç.
Görüşler:
Kanika Chawla, BM Enerji Programı Lideri, SE4ALL, (Glasgow’da) kanika.chawla@seforall.org
“Fosil yakıtlar artık son demlerinde. Birleşik Krallık ile birlikte 20 ülke daha denizaşırı petrol ve doğal gaz projelerinin finansmanına son veriyor. Hindistan ve Vietnam’ın da net sıfır taahhüdü vermesinin ardından, kömürden enerji üreten ilk on ülke artık kömürün sonunu getirecek net sıfır emisyon taahhüdü vermiş durumda. Güney Afrika, Birleşik Krallık, ABD, Fransa, Almanya ve AB arasında adil geçişle ilgili yeni ortaklıklar kurulurken, mevcut kömür kapasitesinin aşamalı olarak devre dışı bırakılmasını hızlandırmayı umut edebiliriz. Ülkelerin yenilenebilir enerjinin enerji güvenliğinin anahtarı olduğunu fark etmeye başladığı açıktır.”
Tim Buckley, Enerji Finansmanı Çalışmaları Direktörü, Avustralya/Güney Asya IEEFA (Sydney merkezli): +61 408102127, tbuckley@ieefa.org
“Glasgow iklim zirvesi, ilk kez çok taraflı bir platformda kömürün yavaş ama kaçınılmaz bir sona yaklaştığının görüldüğü bir ortam sunuyor. Küresel olarak azalan arz nedeniyle fiyat iniş çıkışları giderek daha da belirgin hale geldi. Hükümetler ithal kömürün artık bir yıl öncesine göre beş kat daha pahalı olduğunu fark etmeye başladı. Bütün bunlar geçişi hızlandıracaktır. İthal kömür, yerli güneş ve rüzgara kıyasla çok pahalı bir seçenektir. Hindistan ve Çin gibi ülkeler için sıfır emisyon, sıfır su stresi ve güzel bir deflasyon anlamına gelen yerli güneş ve rüzgara yatırımı hızlandırmak ekonomik açıdan mantıklıdır.”
Dave Jones, Ember Küresel Lideri, (Londra merkezli), +44 07586 947111 dave@ember-climate.org:
“Temiz elektriğe geçiş yolunda kömür ve doğal gaza dayalı enerji üretiminin kademeli olarak sonlandırılması pek çok nedenden ötürü isteniyor. Enerji güvenliği bunun anahtarı. Pek çok ülke artık pahalı ithal kömür ve doğal gaza bağımlılığın olumsuz etkilerini görüyor. Çoğu ülke bol miktarda rüzgar ve güneş potansiyeline sahip ve bu potansiyeli kullanmak kömür ve doğal gaza dayalı bir enerji sektörüne kıyasla çok daha fazla iş sağlayacak, ithalat rakamlarını düşürecektir.”
R R Rashmi, Hindistan Hükümeti eski iklim müzakerecisi, Earth Science and Climate Change (Doğa Bilimleri ve İklim Değişikliği)- TERI Program Direktörü, (Yeni Delhi merkezli) rr.rashmi@teri.res.in:
“Glasgow İklim Konferansı, karbon yoğun enerji kaynaklarından çıkan emisyonları azaltmanın öneminin ve aciliyetinin tanınmasıyla hatırlanacak. Gelişmiş ülkeler bu tür emisyonları hızla azaltarak diğerlerine örnek olmalıdır. Almanya’nın 2030’da kömürden çıkış taahhüdünü memnuniyetle karşılıyor ve diğer gelişmiş ekonomilerin de 2030’a kadar kömür projelerini aşamalı olarak sonlandırmayı taahhüt etmelerini umuyoruz.”
Lauri Myllyvirta, Baş Analist, Enerji ve Temiz Hava Araştırmaları Merkezi
“Dünyadaki kömür kullanımının %90’ından fazlası artık kömürden çıkış planları veya net sıfır hedefleri kapsamında ve büyük finansman kaynaklarının tamamı yeni kömür projeleri için daha fazla uluslararası finansman sağlamayacağını belirtti. Glasgow’da verilen taahhütler kömürün önümüzdeki yıllarda tarihe gömüleceğini açıkça ortaya koydu. Paris anlaşmasında hedeflenenlere ulaşabilmek için için emisyon azaltımlarının aciliyeti ve hava kirliliğinin halk sağlığı üzerindeki ağır yükü göz önüne alındığında, ülkelerin bu on yıl içinde hedeflerini sağlamlaştırması şarttır. Buna, hala önemli miktarda yeni kömürlü enerji santrali projesi gerçekleştirmeyi planlayan Çin, Hindistan ve Vietnam gibi ülkelerin yanı sıra, karbon nötrlük taahhütlerine uygun kömür santralleri için henüz bir çıkış takvimi belirlememiş olan Güney Kore, Japonya ve diğer gelişmiş ülkeler de dahildir.
3. Denizaşırı fosil yakıt finansmanının küresel ölçekte kademeli olarak sonlandırılması
Birleşik Krallık, ABD ve Kanada’nın da aralarında bulunduğu yaklaşık 20 diğer ülke ve kurumun fosil yakıtlara sağlanan uluslararası kamu finansmanının 2022 yılına kadar sonlandırılması ve bunun yerine temiz enerji için kamu finansmanına öncelik verilmesine ilişkin ortak bildirinin altına imza atıyor. ABD’nin de imzacı ülkeler arasında olduğu konusunda bilgilendirildik. Söz konusu etkinlik, Birleşik Krallık pavyonunda GMT 10:30’da (TSİ 13:30) gerçekleşecek.
Uzmanlara göre kömür finansmanını sona erdirmeye yönelik pek çok küresel taahhüdün ardından, petrol ve doğal gaz finansmanını sona erdirmeye dair ilk defa uluslararası siyasi bir taahhüt veriliyor. İmzacıların nihai listesine bağlı olarak, bu girişim fosil yakıtlara her yıl harcanan en az 7,8 milyar doları doğrudan temiz enerjiye kaydırabilir. ABD’nin beklenen katılımı son derece önemlidir. ABD, uluslararası fosil yakıt projelerine en fazla destek sağlayanlardan biri ve bugüne kadar Güney ve Güneydoğu Asya, Orta ve Doğu Avrupa ve Mozambik de dahil olmak üzere önemli yerlerde LNG projelerine yön vermiştir. Küresel Güney’den bazı ülkelerin de bildiriye dahil edilmesi de son derece önemlidir. Bu girişim, fosil yakıtları desteklemek yerine yenilenebilir enerji projelerini desteklemeye yönelik isteğin arttığını göstermektedir.
24 ülkenin ortak bildirisine buradan ulaşabilirsiniz.
Oil Change International tarafından yayınlanan basın bültenine buradan ulaşabilirsiniz.
Görüşler:
Climate Action Network Uluslararası İcra Direktörü Tasneem Essop şunları söyledi: “Fosil yakıtların kapatılması iklim kriziyle mücadele için kritik öneme sahip. Bu duyuru doğru yönde atılmış bir adımdır, ancak çok taraflı kalkınma bankaları da dahil olmak üzere daha fazla hükümet ve kamu finansmanı kuruluşunun fosil yakıtların finansmanını sona erdirme taahhüdünde bulunması sağlanarak etkisi arttırılmalıdır. Bu fonlar hiç vakit kaybedilmeden Küresel Güney’deki toplulukların temiz enerjiye erişimi ve ülkelere herhangi bir borç yükü oluşturmadan kömür, petrol ve doğalgaz sektörlerinde çalışan kişi ve toplulukların desteklenmesi gibi adil enerji dönüşümü projelerine yönlendirilmelidir.”
İletişim bilgileri: laurie@priceofoil.org, +31639020914; ldufour@iisd.org, +33677274003.
Avrupa Parlamentosu Üyesi Bas Eickhout şunları söyledi: “Ülkelerin fosil yakıt finansmanını 2022 yılına kadar sona erdirme konusunda gerçek anlamda liderlik gösterdiği önemli bir duyuruyla karşı karşıyayız. Almanya, Fransa ve İtalya gibi ülkelerin geçen yıl vaat ettiklerini uygulamaya hazır olmamasına hayret ediyorum. Bu önemli hamle, doğalgazı taksonomide “yeşil” yatırım olarak sınıflandırmayı düşünen Avrupa Komisyonu ve AB ülkelerinin gerçekle bağlarının ne kadar kopuk olduğunu göstermektedir.”
4. Beyond Oil and Gas Alliance (Petrol ve Gazın Ötesi İttifakı):
Başta Danimarka ve Kosta Rika olmak üzere, daha fazla ülke ve devlet Petrol ve Gazın Ötesi İttifakı’na imza atacak. İttifak, fosil yakıt üretimini aşamalı olarak sonlandırmayı amaçlamakta ve ‘asil üyelerin’ yeni arama izni vermeyi durdurmasını şart koşmaktadır. İkincil üyeler, fosil yakıt sübvansiyonlarını kademeli olarak sonlandırma yoluna girdiklerinde ittifaka katılabilirler (Bu duyurunun taslağı bugün yayınlanacak, 10 Kasım Çarşamba günü resmen duyurulacaktır)
Uzmanlara göre, petrol ve doğal gaz üretimini sınırlamak, 1,5 derece hedefine ulaşmak için temel önceliklerden biri. Bu girişim, petrol ve doğal gaz üreten ülkelerin yeni arama ve üretim projelerine girişmeme taahhüdünde bulunmalarını sağlayan önemli bir adımdır.
Petrol ve Gazın Ötesi İttifakı bilgi notuna buradan ulaşabilirsiniz.
Görüşler:
Romain Ioualalen, Oil Change International, Küresel Politika Kampanya Yöneticisi, romain@priceofoil.org, +33 6 59 10 42 31
“Bu ittifakın kurulması uzun zamandır beklediğimiz ve gerekliliğiniz hissettiğimiz olumlu bir gelişmedir. Bir yandan yeni petrol ve doğal gaz sahaları açarken iklim lideri olduğunu iddia eden ülkelerin döneminin sona erdiğinin bir işaretidir. Bilim açıkça gösteriyor: Ülkeler yeni fosil yakıt çıkarma projelerini derhal durdurmazsa ve mevcut üretimi hızla devre dışı bırakmazsa, küresel ortalama sıcaklık artışını 1,5°C ile sınırlamak neredeyse imkansız olacaktır. Hükümetlerin bu uyarıya acilen kulak vererek COP26’da Petrol ve Gazın Ötesi İttifakına katılması ve petrol ve doğal gaz arama projelerini tarihe gömmesi gerekiyor.”
Catherine Abreu, Destination Zero Kurucu ve İcra Direktörü, CAN ve Küresel Gaz ve Petrol Ağı Üyesi, catherine@destinationzero.earth, +1 902 412 8953
“Yıllardır birçok hükümet gezegeni ve insanları öldüren petrol, gaz ve kömürü çıkarmaya devam ederken, küresel sahnede iklim liderliği rolünü de sahiplendiler. Kosta Rika ve Danimarka ile Petrol ve Gazın Ötesi İttifakına katılacak diğer ülkeler, fosil yakıt üretiminden kademeli olarak çıkmanın iklim eyleminin temel ilkelerinden biri olarak görülmesini sağlamak için yeni bir küresel söylem oluşturarak iklim liderliğini yeniden tanımlama potansiyeline sahiptir. Yaşanabilir bir gezegen için verilen mücadeleyi kazanmak, gerçeği söylememizi gerektiriyor: Çıkarılan ve yakılan tüm fosil yakıtlar iklim değişikliğine katkıda bulunuyor ve petrol ve gaz üretiminin arttığı bir dünyada net sıfırdan bahsetmek imkansız.”
5. Diğer duyurular
Temiz Enerji Taahhütleri
Sıfıra Yarış (Race to Zero) temiz enerji atılımları: Gelir sıralamasına göre büyük şirketlerin %20’sinden fazlası, 2050 yılına kadar %100 yenilenebilir elektrik kullanmayı taahhüt etti. Ortalama şirketler ise 2028 yılını hedefliyor (RE100). Bu arada, Sıfıra Yarış’a (Race to Zero) katılan elektrik şirketleri, 2030 yılına kadar yaklaşık 1 milyar kişinin enerji ihtiyacını karşılayacak 750 GW’ın üzerinde yenilenebilir enerji kurulu gücüne ulaşmayı hedefliyor. Küresel rüzgar ve güneş endüstrileri, net sıfır hedeflerine ulaşmak ve Sıfıra Yarış’ın 2030 Atılımları yolunda ilerlemek için hükümetler ve uluslararası kurumlarla birlikte çalışmak üzere bir araya geliyor.
Küresel Deniz Üstü Rüzgar İttifakı: Bugün duyurulan ittifak, 2030 yılına kadar her yıl en az 70 GW deniz üstü rüzgar santrali kurmak üzere hükümetler ve özel sektörü bir araya getiriyor. Bu yaklaşık 100 milyon insanın elektrik ihtiyacını karşılamak için yeterli. İtttifak kurucuları: Danimarka, Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı ve Küresel Rüzgar Enerjisi Konseyi.
Verimliliği Artırma Taahhüdü: Hindistan, Nijerya, Brezilya, Almanya ve Japonya da dahil olmak üzere on iki ülke, küresel elektriğin %40’ından fazlasını tüketen ürünlere (klimalar, buzdolapları, motorlar ve aydınlatma) odaklanarak 2030’a kadar ürün verimliliğini iki katına çıkarma hedefini taahhüt ediyor. Taahhüt, İklim Grubu’nun Süper Verimli Cihaz ve Ekipman Programı, Uluslararası Enerji Ajansı, Clasp ve BM Çevre Programı da dahil olmak üzere 129 işletme ve ortaktan oluşan EP100 girişimi tarafından desteklenmektedir. İki katına çıkarılması hedefi 20 sivil toplum kuruluşu tarafından onaylandı.