Elektrik dağıtım şirketlerinin faaliyetlerinin incelenmesi ve denetlenmesi işi gerekli görüldüğü takdirde yetkili özel şirketlere yaptırılabilecek. Denetlenen kuruluşlar, gizlilik ve şirket sırrı gerekçesiyle bilgi saklayamayacak. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından hazırlanan Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Faaliyetlerinin İncelenmesi ve Denetlenmesine Dair Yönetmelik Resmi Gazete`de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmelik; dağıtım lisansı sahibi şirketlerin incelenme ve denetiminin Bakanlık tarafından yapılması veya yaptırılması, inceleme ve denetim konularının belirlenmesi, inceleme ve denetim heyeti, inceleme ve denetim elemanları, inceleme ve denetime tabi şirketlerin hak ve yükümlülükleri ile yetkili şirketlerin nitelikleri, yetkilendirilmesi, hak ve yükümlülüklerine ilişkin usul ve esasları kapsıyor.
YILDA EN AZ BİR DENETİM ŞART
Yönetmeliğe göre elektrik dağıtım şirketleri belirli sürelerde ve belirlenmiş konularda, yılda en az bir kez periyodik inceleme ve/veya denetime tabi tutulacak. Bakanlığın gerek gördüğü durumlarda veya başvuru üzerine kapsamı Bakanlık tarafından belirlenen kısmi incelemeler ve denetimler de yapılabilecek. Bakanlık, şirketlerden inceleme ve/veya denetime esas olmak ve yapılacak ön incelemelerde kullanılmak üzere ilgili her türlü bilgi ve belgeyi isteyebilecek. Gerek görürse şirket yetkililerinden yazılı veya sözlü bilgi alabilecek. Dağıtım şirketleri, bakanlığın bu kapsamdaki taleplerini ivedilikle karşılamakla yükümlü. İnceleme ve denetim faaliyetlerinin uygulanmasına ilişkin hususlar tebliğ ile düzenlenecek.
BAKANLIK YETKİSİNİ DEVREDEBİLECEK
Yönetmeliğe göre şirketlerin incelenme ve denetimi yetkisi Bakanlığa ait. Ancak Bakanlık şirketlerin denetimini, bu konuda ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşlarıyla birlikte yapabileceği gibi, bu kuruluşlara yetki devretmek suretiyle yaptırabilecek. Bakanlık ayrıca denetim yükümlülüklerini, sonuçları itibarıyla Bakanlık açısından bağlayıcı olmayacak ve yaptırım içermeyecek şekilde inceleme, tespit ve raporlama yapmak üzere yetkilendireceği şirketlerden ilgili mevzuata uygun şekilde hizmet satın almak suretiyle gerçekleştirebilecek. İnceleme ve denetimi ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşlarıyla birlikte yapılırsa inceleme ve denetim heyeti Bakanlık tarafından; Bakanlık temsilcisinin başkanlığında bakanlık personeli ve ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşlarından görevlendirilecek personelden oluşturulacak. İnceleme ve denetim ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşlarına yetki devretmek suretiyle yaptırılırsa uygulamaya ilişkin hususlar ile tarafların hak ve yükümlülükleri yapılacak bir protokolle belirlenecek. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, hizmet satın almak suretiyle yetkilendireceği şirketlere inceleme, tespit ve raporlama yaptırırsa, ilgili şirketlerin belirlenmesi ve yetkilendirilmesi, inceleme, tespit ve raporlamanın kapsam ve süresi ile uygulamaya ilişkin diğer hususlar tebliğ yoluyla belirlenecek.
DENETİM HEYETİNDE SİYASAL VE HUKUK MEZUNU
Şirketlerin periyodik ve kısmi inceleme ve denetimini gerçekleştirecek inceleme ve denetim Heyeti; en az dört yıllık eğitim veren elektrik veya elektrik-elektronik, inşaat, endüstri veya makine, bilgisayar, harita veya jeodezi mühendisi ile İktisadi ve İdari Bilimler, İktisat, İşletme, Hukuk ve Siyasal Bilgiler fakültelerinden veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yüksek okullardan mezun yeter sayıda teknik ve idari personelden oluşacak. İnceleme ve denetimlerin Bakanlık ile ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşlarıyla birlikte yapılması halinde, oluşturulacak denetim heyetlerinde EPDK ve TEDAŞ’tan denetim elemanları yer alabilecek. Bakanlığın ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşlarından bu konuya ilişkin olarak yapacağı talepler süresinde karşılanacak.
ÖZEL SEKTÖRE TEBLİĞLE YETKİ DEVRİ
İnceleme, tespit ve raporlamanın, Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş şirketlerden hizmet almak suretiyle yapılması halinde, inceleme, tespit ve raporlama yapacak elemanların vasıfları ve yeterliliği, yetkilendirilecek şirketlerin belirlenmesi ve yetkilendirilmesine ilişkin diğer hususlar tebliğ ile belirlenecek. İnceleme ve denetim heyetlerinde EPDK ve TEDAŞ’tan elemanların yer alması halinde, Bakanlık tarafından yapılan yazılı bildirim üzerine denetim elemanlarının isimleri, meslekleri ve vasıfları Bakanlığa bildirilecek. Bakanlık, inceleme ve denetim heyetini oluşturan personelin isimleri, inceleme ve denetimin konusu ve süresi ile resmi görev iznine ilişkin görevlendirme belgesini hazırlayacak.
EDAŞ`LAR İSTENEN BİLGİLERİ SUNACAK
Yönetmelikle, denetlenen şirketin, inceleme ve denetim heyetinin yükümlülükleri de sıralandı. Buna göre dağıtım şirketleri, kısmi veya periyodik inceleme ve denetim kapsamında şu hususları eksiksiz olarak yerine getirmekle yükümlü kılındı: a) İnceleme ve denetim heyetine, inceleme ve/veya denetimin sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilmesi için tüm kolaylığı göstermek, çalışmalarına elverişli bir mekânı sağlamak, talep edilmesi halinde teknik cihazları sağlamak, inceleme ve denetim konularıyla ilgili yardımcı eleman vermek, tüm yasal defter belge ve kayıtlar ile gerekli belgeleri ibraz etmek, b) İnceleme ve denetim elemanları tarafından inceleme ve denetim konularına ilişkin gerekli görülen bilgi, belge, kayıt, pafta, harita, proje, doküman ve defterin aslı ve/veya örneklerini zamanında vermek, c) İstenildiğinde yazılı ve sözlü bilgi vermek ve düzenlenen tutanakları varsa görüşlerini de belirterek imzalamak, ç) İnceleme ve denetim elemanlarının bilgisine ihtiyaç duyduğu yetkili personel ile görüşülmesini ivedilikle sağlamak, d) Faaliyetin gerektirdiği çalışma ortamını, bilgi ve belgeler ile ihtiyaç duyulan personelin işyerinde olmasını sağlamak.
GİZLİLİK VE SIR SAKLAMAK YOK
Denetlenen elektrik dağıtım şirketleri, gerekli hallerde kendi adına iş yapan her türlü alt yüklenici veya hizmet aldığı gerçek ve tüzel kişilere ilişkin inceleme ve denetim konusuyla ilgili şirket uhdesinde bulunan sözleşme, hak ediş ve faturaları sağlamakla yükümlü olacak. Denetlenen şirketler, inceleme ve denetim heyetine, incelenen ve/veya denetlenen hususlara ilişkin her türlü belgeyi sunmakla da sorumlu. Denetlenen şirketler, yasal bir engel bulunması haricinde, teknik imkânsızlık, gizlilik, sır saklama, faaliyetlerinin bir kısmını hizmet satın alma yoluyla yaptırma gibi gerekçeleri ileri sürerek bilgi ve belge vermekten imtina edemez.
DENETİM 15 GÜN ÖNCEDEN BİLDİRİLECEK
DENETÇİ TARAFSIZ OLMAKLA YÜKÜMLÜ
Elektrik dağıtım şirketleriyle ilgili görevlendirilen inceleme ve denetim heyeti şirketlerin kısmi veya periyodik inceleme ve denetimini ilgili mevzuat kapsamında gerçekleştirmek, her türlü belge ve bulguları değerlendirmek ve sonucuna ilişkin belirli formata uygun rapor hazırlamakla yükümlü olacak. Heyet, inceleme ve denetim faaliyeti sırasında, sonuçların değerlendirilmesinde ve denetim raporunun hazırlanmasında tarafsız bir bakış açısına sahip olmakla da yükümlü kılındı. Dürüstlük ve tarafsızlığını etkileyebilecek hiçbir müdahaleye imkân vermemek de heyetin yükümlülükleri arasında. İnceleme ve denetim faaliyetine ilişkin çalışmaların her aşamasında, gereken özen ve titizliği göstermekle yükümlü olan heyet, inceleme ve denetim sırasında sistemin işleyişini olumsuz yönde etkileyebilecek derecede önem arz eden ya da ilgili mevzuata açıkça aykırılık teşkil eden hususların tespit edilmesi halinde, inceleme ve denetim faaliyetinin sonuçlanmasını beklemeksizin Bakanlığı derhal bilgilendirecek.
DENETİM RAPORUNDA VİDEO VE FOTOĞRAF
İnceleme ve denetim görevini yerine getirirken; fiziki inceleme, tespit, doğrulama, bilgi toplama, kayıt sistemini yeniden izleme, belge incelenmesi, analitik inceleme, örnekleme, sağlama, teyit alma gibi tekniklerin hepsini ya da bir kısmını kullanarak hazırlayacağı raporu, gerektiğinde yeterli sayıda dijital fotoğraf ve/veya dijital video çekimleriyle birlikte sunar. İnceleme ve denetim heyeti, daha önce gerçekleştirilen inceleme ve denetimlerde tespit edilen hususlara ilişkin halihazır durumun tespitini ve değerlendirmesini de yapacak. Denetim raporuna esas olacak inceleme ve tespitlere ilişkin formları ve tabloları hazırlamakla da görevli olacak heyet gerektiğinde konunun üçüncü taraflarıyla da görüşmeler yapabilecek.
BELGELER DÜZELTME YAPILMADAN İADE…
İnceleme ve denetim elemanları denetledikleri elektrik dağıtım şirketi tarafından kendilerine verilen inceleme ve denetime tabi her türlü belgeyi, işlerinin gerektirdiği süre içinde incelemek ve işin bitiminde ilave ve düzeltme yapmadan iade etmekle yükümlü olacak. Elemanlar, her ne suretle olursa olsun, faaliyetleri sırasında edindikleri her türlü bilgiyi gizli tutmak ve kendi menfaatlerine veya kendileriyle ilişkili kişiler veya başkaları lehine veya aleyhine kullanmamakla yükümlü. Denetim ve inceleme elemanları, görev yaptıkları yerlerde, görev ve sıfatlarının gerektirdiği saygınlığı ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunamayacak, şirket faaliyetlerine müdahale edemeyecek.
ŞİRKETTEN HEDİYE KABUL ETMEK YASAK
Görev sırasında, sonuçların değerlendirilmesinde ve denetim raporunun hazırlanmasında tarafsız bir bakış açısına sahip olmak da inceleme ve denetim elemanlarının yükümlülükleri arasında sayılıyor. İnceleme ve denetim faaliyetine ilişkin çalışmaların her aşamasında, gereken özen ve titizliği göstermekle yükümlü olan elemanlar, Bakanlık tarafından verilen yazılı talimatları tam ve zamanında yerine getirmek zorunda olacak. Söz konusu elemanların, inceleme ve denetimle görevlendirildiği tüzel kişilerden hediye ve benzeri, her ne ad altında olursa olsun maddi ve manevi herhangi bir menfaat temin etmeleri kesinlikle yasak. Bu yasak, inceleme ve denetim elemanlarının görevlerinden ayrılmaları halinde de geçerli olacak.
YERİNDE İNCELEME; FOTOĞRAF VE VİDEO ÇEKİMİ
İnceleme ve denetim heyeti ve elemanları faaliyetleri süresince inceleme ve denetim konularına ilişkin gerekli görülen bilgi ve belgeleri istemeye yetkili olacak. Heyet ve elemanları, inceleme ve denetim konusuyla ilgili proje, pafta, harita, çizim, dağıtım şebekesi ile ilgili olarak kullanılan bilgisayar programı, yasal defter, kayıt, her türlü iş ve işlemleri bilgisayar kaydı, aslı ve/veya basılı kopyası üzerinden inceleme yapmaya ve bunların örneklerini alma yetkisine de sahip olacak. Heyet ve elemanları isterlerse yapılmış veya yapılan iş ve işlemlerle ilgili olarak yerinde inceleme yapabilecek, fotoğraf ve/veya video kayıtları alabilecek, yazılı tutanaklar düzenleyebilecek.
DENETİM VE İNCELEME RAPORU 15 GÜNDE YAZILACAK
Elektrik dağıtım şirketlerinin faaliyetlerini inceleme ve denetlemekle görevli heyetler, çalışmaların tamamlanma tarihinden itibaren en geç 15 iş günü içerisinde inceleme ve denetim raporunu, ilgili tebliğe uygun şekilde hazırlayarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı`na sunacak. Bakanlık, gerek gördüğü hususlara ilişkin inceleme ve denetim heyetinden ilave inceleme ve denetim talep edebilecek veya denetim raporuna ilişkin ilave çalışma isteyebilecek.
EPDK`YA İNCELEME İÇİN 90 GÜN SÜRE
Bakanlık, tamamlanmasını müteakip en geç 5 iş günü içerisinde denetim raporunu EPDK’ya ve şirkete gönderecek. EPDK, raporu makul süre içinde değerlendirilerip sonuçlandıracak. EPDK, ilave incelemeye gerek görmesi halinde, bunu ayrıca gerçekleştirecek. EPDK tarafından yapılacak ilave inceleme işlemleriyle elde edilen bulgular ayrıca Bakanlığa da sunulacak. İlave inceleme işlemleri de dahil raporun EPDK tarafından sonuçlandırılması, raporun teslim alındığı tarihten itibaren 90 günü geçemez. Söz konusu inceleme ve denetime ilişkin EPDK kararı, kararın gerekçeleri, gerekli yaptırım ve işlemler karar tarihinden itibaren 5 iş günü içinde Bakanlığa sunulacak.
KAMU KURUMLARINA YETKİ DEVRİ PROTOKOLLE
Bakanlık, şirketlerin kısmi veya periyodik inceleme ve denetimini, bu konuda ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşlarıyla birlikte yapabilecek veya ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşlarına yetki devretmek suretiyle yaptırabilecek. Bünyesinde inceleme ve denetime ilişkin yeterli tecrübede ve belirtilen vasıfta personel bulunduran ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşları Bakanlık tarafından belirlenecek. Bakanlığın bu konudaki talebi ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşları tarafından süresinde karşılanacak. Bakanlığın ve yetkilendirilecek ihtisas sahibi kamu kurum ve kuruluşlarının yükümlülükleri yapılacak protokol kapsamında belirlenecek.
YETKİLİ ŞİRKETLER NASIL BELİRLENECEK?
Bakanlık, dağıtım şirketlerin kısmi veya periyodik inceleme ve denetimini, kendi belirlediği yeterlilik şartlarını haiz yetkili şirketlerden hizmet alarak da yapabilecek. Hizmet alınacak şirketlerin yeterliliklerine ilişkin şartların belirlendiği ilan metni Bakanlık internet sitesinde yayımlanacak. Bakanlıktan yeterlilik almak isteyen şirketler, aranan nitelikler için gerekli belgeleri tamamlayarak ilan edilecek başvuru süresi içinde Bakanlığa yazılı olarak başvuracak.
DENETLENEN ŞİRKETTE PAYI OLANLARA YASAK
Yetkilendirilecek şirketlerde, yüzde 10 ve üzerinde doğrudan ve/veya dolaylı payı bulunan hissedarlarının, elektrik dağıtım şirketleriyle ortaklık ilişkisi bulunmadığına dair yazılı beyanlarını Bakanlığa sunacak. Yeterlilik başvurusu yapacak şirketler anonim şirket ise borsada işlem görenler dışındaki hisselerinin tamamının nama yazılı olması şart. Bakanlık tarafından yeterli görülen şirketlere Bakanlık ile inceleme, tespit ve raporlamaya ilişkin hizmet alım sözleşmesi imzalanmasını müteakip 60 gün içinde Bakanlık tarafından yetki belgesi verilecek. Yetki belgesi verilen şirketlerin unvanları Bakanlık internet sitesinde duyurulacak.
YETKİ BELGELERİ DEVREDİLEMEYECEK
İnceleme ve denetim yetkisi tanınan şirketlerin yetki belgesi süresi, Bakanlık ile imzalanan inceleme, tespit ve raporlamaya ilişkin hizmet alım sözleşmesinin süresiyle sınırlı olacak. Yetki belgesi verilmesini müteakip Bakanlık tarafından her yetkili şirket için ayrı bir sicil dosyası açılacak ve ilgili mevzuat hükümlerine göre kayıtları tutulacak. Yetkili şirket Bakanlıktan aldığı yetki belgesini başka bir şirkete devredemeyecek. Aranan şartları kaybeden ya da mevzuata aykırı davranan şirketlerin yetki belgesi Bakanlıkça iptal edilecek ve bu durum Bakanlık internet sitesinde duyurulacak.
DENETLEDİĞİ ŞİRKETLE İŞ YAPAMAYACAK
Denetim heyetlerindeki kişiler, denetim yaptıkları dönem ve dönemin bitimini takip eden iki yıl boyunca, denetlenen şirket ve denetlenen şirketin bağlı bulunduğu sermaye grubu veya iştirakleri nezdinde bedelli veya bedelsiz olarak yapım işi ile mal ve hizmet alım-satımı yapamayacak. Yönetim, danışmanlık, belge düzenleme ve rapor hazırlama, borç-alacak ve ortaklık ilişkisine giremeyecek. Denetim ve inceleme heyeti üyeleri, üçüncü dereceye kadar (üçüncü derece dahil) kan ve ikinci dereceye kadar (ikinci derece dahil) sıhri hısımlar ile eşlerin; ortağı, yönetim kurulu başkanı, üyesi, genel müdür, genel müdür yardımcısı veya şirketin benzeri isimler altında faaliyet gösteren birimlerinin müdürü bulundukları firmalarda denetleme faaliyetinde bulunamayacaklar. Denetim faaliyetleri dolayısıyla öğrenilen bilgi ve sırlar kanunen yetkili kılınanlardan başkasına açıklanamayacak ve doğrudan veya dolaylı şekilde denetim ve inceleme heyeti üyesinin kendisi ya da başkası yararına kullanılamayacak.
DENETLENECEK KONULAR TEBLİĞİ ÇIKTI
Bu arada, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı`nın, bu yönetmelikle ilgili Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Faaliyetlerinin İncelenmesi ve Denetlenmesine Dair Tebliğ`i de Resmi Gazete`de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Lisans sahibi elektrik dağıtım şirketlerinin faaliyetlerinin, incelenmesi ve denetlenmesine ilişkin konularla denetim ve raporlamaya ilişkin usul ve esasları düzenleyen 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Faaliyetlerinin İncelenmesi ve Denetlenmesine Dair Yönetmeliğe dayanılarak hazırlanan Tebliğ`in kapsamı şöyle: “MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ; elektrik dağıtım şirketlerinin denetimi sırasında incelenmesi ve kontrol edilmesi gereken konuları, bu konulara ilişkin form ve kontrol listelerini, denetimin yöntemi, programı ve yürütülmesi ile denetim sonucu hazırlanacak rapora ilişkin usul ve esasları kapsar.” Dağıtım şirketiyle ilgili denetlenecek konular arasında şunlar yer alıyor:
– Dağıtım şirketinin kamulaştırma işlemleri
– Yatırım planı – Fiziki gerçekleşmeler
– Yatırım ihaleleri – Müşterilerin abonelik ve bağlantı işlemleri
– Dağıtım faaliyetleriyle ilgili faturalama işlemleri
– Müşteri şikayetleri
– İşletme ve bakım çalışmaları
– Ambarlar – Demontaj malzemeleri
– Sayaçlar ve tüketim miktarları
– Acil durum ve iş güvenliği önlemleri
– Gelir hesapları
– Gider hesapları
– Yatırım hesapları
– Şirketin yükümlü olduğu kesintiler
– Sabit kıymetlerle ilgili yeniden değerlendirme
– Sigorta uygulamaları
– Genel aydınlatma faaliyetleri
– Mal ve hizmet alımı faaliyetleri
– Satış işlemleri
– Coğrafi bilgi sistemi
– Şebeke işletim sistemi
– Yönetim bilişim sistemleri
– Hizmet kalitesi
– Hukuki süreçler
– Denetim heyetinin gerekli gördüğü diğer haller
Kaynak: Enerji Günlüğü