Mimsan Grup, Türkiye’nin şehir çöpünden termik yöntemle enerji üreten ilk santralini “Yap-işlet devret” modeliyle Malatya’da kurdu. Yaklaşık 40 bin konutun elektrik ihtiyacını karşılayan tesis, şehir çöpünden 5 farklı yöntemle enerji elde eden dünyadaki ilk tesis niteliğini taşıyor. Santralde yakma, termal gazlaştırma, biyogaz, çöp gaz ve atık ısı (sera ve konut ısıtması) yöntemlerinin tümü birden kullanılarak enerji üretimi maksimize ediliyor.
Malatya,
Mimsan Grup’un Malatya’da kurduğu, şehir çöpünden enerji üreten santrali sadece evleri aydınlatmakla kalmayacak, aynı zamanda bölgedeki binaların ısıtılmasında ve serada çiçek üretiminde de kullanılacak.
Santralde kullanılan enerji üretimi yöntemlerinden biri, yakma yöntemi. Şehir çöpünün yakılarak enerji elde edilmesi, dünyada yaklaşık 100 yıllık bir süredir kullanılıyor. Ancak Türkiye’de çok yenidir. Şehir çöpünden yakma yöntemiyle enerji elde edilmesi, ilk kez Mimsan’ın Malatya’da kurduğu santralle hayata geçmiş oldu. Mimsan Grup CEO’su Hacı Ahmet İlhan, bu yöntemi şu şekilde özetliyor: “Yakma en eski ve temiz bertaraf yöntemi olmakla beraber, sadece kalori ihtiva eden nem oranı düşük, atmosfere zararlı madde salınımına sebebiyet vermeyecek materyaller için doğru bir yöntemdir. Bu yöntem ile açığa çıkan ısı enerjisi, yüksek basınçlı buhara dönüştürülüp, buhar türbini marifeti ile elektrik üretilir. Yanma sonucu oluşan kül çimento fabrikalarında hammadde olarak değerlendirilecektir.”
EN ÇEVRECİ YÖNTEM…
Santralde kullanılan bir başka yöntem, termal gazlaştırma yöntemi. Hacı Ahmet İlhan, bu yöntem konusunda da şunları söylüyor: “Şehir atıkları içerisinde kısmen, atmosfere zararlı madde salınımına sebebiyet verecek materyaller bulunabilmektedir. Bu materyaller için, en çevreci bertaraf yöntemi, termal gazlaştırma yöntemidir. Katı maddeler içerisinde bulunan hidrokarbon moleküleri, yüksek ısıda çalışan reaktörlerde gaz fazına (syngas) geçer. Syngas’ın yakılması ile açığa çıkan termik enerji ile yüksek basınçlı buhar üretilip, buhar türbini marifeti ile elektrik üretilir. Hidrokarbon moleküllerinden arındırılmış katı maddeler, (çar) başta yol ve asfalt için nitelikli dolgu malzemesi olmak üzere farklı alanlarda değerlendirilecektir.”
KENTE PEYZAJ MALZEMESİ
Santralde biyogaz yöntemi de kullanılıyor. Mimsan Grup CEO’su Hacı Ahmet İlhan, bu yöntem konusunda da şu bilgileri veriyor: “Çöp içerisinde bulunan saf organik materyaller, hidrokarbon ihtiva etmekle beraber, aynı zamanda, yanmayı olumsuz etkileyen nem taşırlar. Bu materyal için en doğru yöntem, çürütme havuzlarında (digester) biyolojik fermantasyon yolu ile biyogazın açığa çıkarılmasıdır. Elde edilen biyogaz gaz motorları marifeti ile elektriğe dönüşür. Fermente edilmiş organik materyal (kompost) Malatya Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü tarafından peyzaj hammaddesi olarak kullanılacaktır.”
METANDAN DA ELEKTRİK ÜRETİLİYOR
Çöp göz, santralde kullanılan dördüncü enerji üretimi yöntemi. Mimsan Grup CEO’su Hacı Ahmet İlhan, şunları söylüyor: “Ayrıştırma prosesi ile, saf organik materyaller ve yanabilecek katı maddeler büyük oranda ayrıştırılmakta; geriye kalan, zararsız, tanımsız (inört) materyaller ise düzenli depolama sahasına transfer edilmektedir. Ne var ki, bu materyalin içerisinde de hidrokarbon molekülleri bulunmaktadır. Düzenli depolama sahasında, gaz ve su sızdırmazlığı sağlanarak, oluşan çöp gaz (metan); gaz motorları marifeti ile elektriğe dönüşür.”
SERA VE BİNA ISITMASI İÇİN ALTERNATİF
Malatya’daki tesiste kullanılan beşinci enerji üretimi yöntemi ise atık ısı kazanımı ve bununla konut ve sera ısıtması yapılması. İlhan, bu konuda şunları söylüyor: “Diğer dört proses esnasında oluşan muhtelif ısıların atmosfere atılma yerine enerjiye dönüştürülmesi ve kazanılması adına, oluşan ısı ile, konut ve sera ısıtılması yapılmakta/ planlanmaktadır. Malatya Belediyesi’nin peyzaj düzenlemelerinde kullanacağı çiçeklerin bir bölümünün, bu teknoloji ile oluşturulacak serada yetiştirilmesi planlanıyor. Böylece bir anlamda, Malatya’nın çöpü çiçek açmış olacaktır.”
Hacı Ahmet İlhan, ilk etapta santrale yakın bir konumda bulunan 3 bin kişilik öğrenci yurdunun ısıtma ve sıcak su ihtiyacını santraldeki atık ısı ile karşılamayı hedeflediklerini belirtti. Batılı ülkelerin birçoğunun şehir ısıtmasında, enerji santrallerinin atık ısılarından yararlandığını belirten Hacı Ahmet İlhan, “New York’un ısıtmasının yüzde 55’i, enerji santrallerinin atık ısılarından sağlanıyor. Almanya’da birçok kentin ısıtması da böyle yapılıyor” dedi.
ATIKTAKİ VERİMLİLİK HİÇBİR ENERJİDE YOK
Biyokütle yakmada Türkiye’nin toplam kurulu gücü 50 MW düzeyinde bulunuyor. Yakma dışındaki biyokütle tesisleri de değerlendirmeye katıldığında bu rakam 500 MW’ye yaklaşıyor. Mimsan CEO’su Hacı Ahmet İlhan, Türkiye’nin kapasitesinin bunun en az 10 katı olduğunu belirtiyor.
Atıktan enerji elde eden biyokütle enerji santrallerinin önemli bir özelliği, verimlilik oranlarının çok yüksek olması. Güneş enerjisinde verimliliğin yüzde 20-22, rüzgarda yüzde 20-40 arasında bulunduğu hesaplanıyor. Atıkta bu oran yüzde 80’e kadar yükselebiliyor.
GÜÇLÜ DEVLET DESTEKLERİ VAR…
Biyokütleden enerji üretimi şu anda devlet tarafından YEKDEM kapsamında, çok özel bir fiyat stratejisiyle destekleniyor. Mevcut destekleme programı, biyokütle yatırımcılarının MW başına 133 dolar gelir elde etmesini sağlıyor. Yerli ekipman teşviki kapsamında, kazan grubu için MW başına 8 dolar destek de veriliyor. Her bir ekipmanın yerli firmalardan tedarik edilmesi ile toplam destek 165 dolara kadar çıkabiliyor. Bu teşvik uygulaması atıklardan (biyokütle) enerji santrallerini çok kârlı yatırım haline getiriyor. Mimsan Grup da, milli bir firma olarak yerli ekipman desteğinin gerektirdiği şartları başarıyla sağlıyor.
Destekleme programı 2020 yılında sona erecek. 2020 sonrasında izlenecek strateji henüz belirlenmiş değil. Hacı Ahmet ilhan, söz konusu yenilenebilir enerji teşviki (YEKDEM) mekanizmasına şehir çöplerinin de dahil edilmiş olduğunu belirterek, “Bu cazip yatırım fırsatından yararlanmak isteyenlerin ellerini çabuk tutmaları gerekiyor” dedi.