Türkiye’nin enerjideki kurulu kapasitesi 53 bin MW’ye ulaştı. Bunun yarıdan fazlası özel sektöre ait. Doğalgaz çevrimde Enka (3 bin 984 MW), kömürde Ciner (755 MW), HES’te Gama (724 MW), RES’te ise Bilgin (240 MW) lider…
KÜRESEL krizin Türkiye’ye yansımaları yüzünden 2009’da azalan enerji tüketimi son 2 yıldır yeniden yükseliş eğiliminde. 2009 yılında toplam elektrik tüketimimiz 194 milyar kWh’ya (kilovatsaat) gerilemişti. 2010’da krizin etkilerindeki azalmaya bağlı olarak elektrik tüketimi yüzde 7.8 arttı. Ekonomide büyüme rekoru kırılan 2011’de ise elektrik tüketimi ortalamanın üzerinde yüzde 9 artışla 229 milyar kWh oldu.
3 BİN MW’LIK YENİ KAPASİTE
Uluslararası denetim kuruluşu Deloitte’un EPDK (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) verilerinden derlediği bilgilere göre, termik santrallerin kurulu gücü düzenli şekilde artıyor. 2011 sonu itibariyle Türkiye’nin toplam kurulu gücünde en yüksek payı doğalgaz çevrim santralleri oluşturdu. Barajlı ve nehir tipi hidroelektrik santrallerinin (HES) kurulu gücünün toplama oranı ise yüzde 32 oldu. Bu da Türkiye’deki üretimin önemli bir kısmının halen hidroelektrik santrallerden karşılandığını gösteriyor. 2011’de toplam 1.024 MW’lik doğalgaz cevrim santrali (741 MW’si Aksa Enerji’nin), 1.556 MW’lik HES, 441 MW’lik de RES (rüzgar enerjisi santrali) devreye girdi.
Öte yandan, yabancı grupların Türkiye enerji piyasasına ilgisi de sürüyor. RWE, EnBW, Verbund, CEZ, Suez, Evonik, EWE, OMV, Shell, Gazprom gibi global firmalar Türkiye elektrik ve gaz piyasasında faaliyetlerini artırarak sürdürüyor. Henüz Türkiye piyasasına girmeyen yatırımcılar da önümüzdeki dönem için yapılacak düzenlemeleri takip ediyor.
RES’LERİN KATKISI ARTIYOR
Yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik yatırımlar incelendiğinde RES arzındaki artış dikkat çekiyor. Güneş enerjisine yönelik herhangi bir yatırımsa şimdilik ufukta görünmüyor. Buna gerekçe olarak, güneş enerjisiyle ilgili ihale takviminin belirlenmemesi, yerli katkı payı da dahil olmak üzere alım fiyatlarının yeterli bulunmaması, yerli katkı payına ilişkin bakanlık tarafından herhangi bir sertifika verilmemesi ve uygulamaya ilişkin belirsizlikler gösteriliyor.
Geçen yıl uygulamaya giren YEK (Yenilenebilir Enerji Kanunu), sabit fiyatlı alım garantisiyle yatırımcılara bir nebze olsun nefes aldırmış görünüyor. Bu mekanizmadan şu ana kadar yaklaşık 610 MW kurulu güce sahip rüzgar, hidroelektrik, jeotermal ve biyokütle santral projesi faydalandı. 2011 yılında devreye giren RES’lerin toplam kapasitesi 441 MW’yi buldu.
YENİ YATIRIMLAR YOLDA
Enerji sektöründe kamunun payı yıldan yıla azalırken, özel sektör yatırımları artıyor. Her yıl yeni santral yatırımları devreye giriyor. Örneğin, toplam kamu yatırımları içinde 2010’da yüzde 8.4 olan enerji yatırımlarının payı 2011’de yüzde 7.1’e geriledi. Enerji yatırımları mutlak olarak da azaldı ve cari fiyatlarla 2 milyar 724 milyon TL’den 2 milyar 671 milyon TL’ye düştü.
2012 yılı program verilerine göre, özel sektörün enerji sektöründeki sabit sermaye yatırımları kamunun 2010’da 3.01 katı, 2011’de ise 5.72 katı oldu. Bu oranın 2012’de 4.53 olması ve özel sektörün enerji sabit sermaye yatırımlarının cari fiyatlarla 18 milyar 174 milyon TL’ye ulaşması bekleniyor.
Deloitte’un analizine göre, 2012 yılında 798 MW’lik barajlı HES, 2 bin 498 MW de termik santral yatırımı devreye girecek. Termik santral yatırımları arasında İÇDAŞ’ın Çanakkale’de devreye alacağı 600 MW’lik ithal kömür santrali, Aksa’nın Antalya’da devreye alacağı 625 MW’lik doğalgaz çevrim santralinin yanı sıra kamu yatırımı olarak EÜAŞ’ın İstanbul Ambarlı’da yapacağı 833 MW’lik ikinci doğalgaz çevrim santralini saymak mümkün.
Yenilenebilir enerji kapsamında ise hayata geçmesi beklenen nehir tipi HES, RES ve jeotermal projelerinin toplam kurulu gücü 1.098 MW olacak. Bu yıl toplamda 4 bin 394 MW’lik yeni enerji yatırımının devreye alınması bekleniyor. 2018 yılına kadar ise 30 bin 81 MW yeni kurulu gücün sisteme ilave edileceği tahmin ediliyor.
2012-2020 yılları arasında yapılacağı tahmin edilen yıllık yatırım tutarı yaklaşık 5.5 milyar dolar civarında. Nitekim EPDK analizlerine göre de Türkiye’de 2010-2030 döneminde yapılacak enerji yatırımlarının toplamı 225-280 milyar dolara ulaşabilecek.
ENERJİNİN EN BÜYÜKLERİ
1 Ocak 2012 itibariyle devrede olan santrallerin kurulu güçleriyle yapılan hesaplamaya göre, enerjide toplam kurulu kapasitede en büyük özel sektör şirketi Enka Power… Enka Grubu bünyesindeki Enka Power’ın halen 4 enerji üretim lisansı bulunuyor. Şirketin 3 doğalgaz kombine çevrim santralinin kurulu gücü 3 bin 984 MW. İnşaat safhasındaki ithal kömür yakıtlı enerji santralinin kurulu gücü ise 800 MW olacak.
İkinci sırada Kazancı Holding bünyesindeki Aksa Enerji var. 2 bin 210 MW’ye ulaşan kurulu gücüyle Aksa, yılda yaklaşık 9 milyar kWh elektrik enerjisi üretiyor. Toplam kapasite açısından üçüncü sırada ise 1.606 MW ile Sabancı Holding bünyesindeki Enerjisa yer alıyor. Avusturyalı Verbund şirketiyle yüzde 50 ortaklığı bulunan Enerjisa, 2015 yılında elektrik enerjisi piyasasında yüzde 10 pay almayı hedefliyor.
Toplam kapasitedeki bu sıralama doğalgaza dayalı santral tipinde de değişmiyor. Yani kamu şirketi EÜAŞ hariç tutulduğunda ilk 3 sırayı yine aynı şirketler paylaşıyor. Bu şirketlerin sadece doğalgaza dayalı santrallerin kurulu gücü sırasıyla 3 bin 984, 1.903 ve 1.318 MW.
Linyit, yerli taşkömürü ve asfaltite dayalı termik santrallerde kamunun (EÜAŞ) kurulu gücü 7 bin 761. Bu yakıt tipinde Ciner Grubu’nun sahip olduğu Park Elektrik’in kurulu gücü 755 MW. Hidroelektrikte 724 MW ile Gama Enerji yine EÜAŞ hariç ilk sırada geliyor. Gama Enerji, General Electric ile Gama Holding’in eşit ortaklığıyla faaliyet gösteriyor.
İkinci sırada 545 MW ile inşaat alanında faaliyet gösteren Cengiz Holding bünyesindeki Cengiz Enerji, üçüncü sırada ise 440 MW ile Sanko Holding bünyesindeki Sanko Enerji yer alıyor.
Rüzgar enerjisinde en büyük üretim kapasitesine sahip şirketler sırasıyla 240 MW ile Bilgin Enerji, 222 MW ile Demirer Holding ve 154 MW ile Aksa Enerji…
Toplam kapasitede en büyükler;
| SIRA | ŞİRKET | KURULU GÜÇ (MW) |
|---|---|---|
| 1 | EÜAŞ | 24.072 |
| 2 | Enka Power | 3.984 |
| 3 | Aksa | 2.210 |
| 4 | Enerjisa | 1.606 |
| 5 | Eren Enerji | 1.457 |
| 6 | Oyak Evonik | 1.320 |
| 7 | Gama Enerji (Trakya ve Birecik Elektrik Dahil) | 1.245 |
| 8 | İçdaş | 1.005 |
| 9 | Cengiz Enerji | 927 |
| 10 | Zorlu Enerji | 835 |
| 11 | Park Elektrik | 824 |
| 12 | GDF Suez (Baymina Elektrik) | 798 |
| 13 | Akenerji | 652 |
| 14 | Çolakoğlu (Ova Elektrik Dahil) | 572 |
| 15 | Sanko Enerji | 525 |
| 16 | Unit (Unimar) | 504 |
| 17 | Bis Enerji | 410 |
| 18 | Limak Enerji | 348 |
| 19 | Bilgin Enerji | 332 |
| 20 | Camiş Elektrik | 309 |
HES’te en büyükler;
| SIRA | ŞİRKET | KURULU GÜÇ (MW) |
|---|---|---|
| 1 | EÜAŞ | 11.547 |
| 2 | Gama Enerji (Birecik Dahil) | 724 |
| 3 | Cengiz Enerji | 545 |
| 4 | Sanko Enerji | 440 |
| 5 | Limak Enerji | 348 |
| 6 | Akenerji | 282 |
| 7 | Enerjisa | 228 |
| 8 | Ayen Enerji | 184 |
| 9 | Bereket Enerji | 142 |
| 10 | Akfen Enerji | 122 |
| 11 | Zorlu Enerji | 113 |
RES’in en büyükleri;
| SIRA | ŞİRKET | KURULU GÜÇ (MW) |
|---|---|---|
| 1 | Bilgin Enerji | 240 |
| 2 | Demirer Enerji | 222.8 |
| 3 | Polat Enerji – EDF | 179.5 |
| 4 | Aksa Enerji | 154.8 |
| 5 | Zorlu Enerji | 135 |
| 6 | Ağaoğlu Enerji | 126 |
| 7 | Fina Enerji | 87.5 |
| 8 | Dost Enerji | 67.5 |
| 9 | Sanko Enerji | 60 |
| 10 | Borusan EnBW | 60 |
| 11 | EnerjiSA | 59.9 |
Doğalgaz çevrimin en büyükleri;
| SIRA | ŞİRKET | KURULU GÜÇ (MW) |
|---|---|---|
| 1 | EÜAŞ | 4.083 |
| 2 | Enka Power | 3.984 |
| 3 | Aksa Enerji | 1.903 |
| 4 | Enerjisa | 1.318 |
| 5 | GDF Suez (Baymina Elektrik) | 798 |
| 6 | Zorlu Enerji | 557 |
| 7 | Unit Elektrik | 504 |
| 8 | Gama Enerji (Trakya Elektrik) | 499 |
| 9 | Bis Enerji | 410 |
| 10 | Çolakoğlu Enerji | 382 |
| 11 | Cengiz Enerji | 370 |
Linyit, yerli taşkömürü ve asfaltitin en büyükleri;
| SIRA | ŞİRKET | KURULU GÜÇ (MW) |
|---|---|---|
| 1 | EÜAŞ | 7.761 |
| 2 | Park Elektrik (Çayırhan dahil) | 755 |
İthal kömürün en büyükleri;
| SIRA | ŞİRKET | KURULU GÜÇ (MW) |
|---|---|---|
| 1 | Eren Enerji | 1.360 |
| 2 | Oyak Evonik | 1.320 |
| 3 | İçdaş Enerji | 1.005 |
| 4 | İsdemir | 220 |
| 5 | Çolakoğlu Metalurji | 190 |
Kaynak: Yeşil Ekonomi