Elektriğin yüzde 60‘ını doğalgaz ve ithal kömürden üretiyoruz. Yabancı kaynaktan ürettiğimiz elektriği pazarlamaya çalışıyoruz. Eskiden kamu en büyük tekeldi. Elektrik piyasası şimdi özel sektör eliyle çalışan bir piyasaya dönüşüyor. 21 dağıtım bölgesinin 18′ini 13 milyar dolara özelleştirdik. Üretim ve dağıtım şirketleri beş yılda 120 milyar dolarlık yatırım yapacak.
Dağıtımcılar, 2011- 2015 arasında 9 milyar dolarlık yatırım sözü verdi. Bir de yüzde 20′yi bulan kayıp- kaçağı yüzde 9‘a çekecekler.
***Yatırımı yap, özelleştirme taksitini öde, kâr marjını tuttur, kayıp-kaçağı düşür. Bunları EPDK’nın verdiği denetim tabanlı ulusal tarife ile yap. Bu nasıl olacak?
Yıldızlar SS, büyük kurumsal yönetim gerektiren bir sektörde, hiç deneyimsiz dağıtım ihalesine girdi. Üç yıl önce, yılda 5 milyar kilowatt saat (kwh) dağıtım yapa
***Bol kepçeden fiyat vermek kolay. Öngörülen tarife ile kayıp- kaçak ve tahsilat hedefleri tutmadı. Çalışanlara güven verilmedi. Böylece hem sektör hem de devlet için yeni bir sorun doğdu. 2 Ağustos’ta şirketin yönetimine EPDK el koydu. Eğer Yıldızlar SS sıkıntısı olmasaydı Aras, Dicle ve Van Gölü Bölgesi’ni konuşacaktık.
***Ş.Urfa ve Diyarbakır’da kaçak elektrikle tarımsal sulama yapılıyor. Urfa’da bazı yerlerde sulama tesisleri bitmiş. Enerji kullanmadan sulama yapılırken, bazı bölgelerde durum tam tersi. Ayrı ürünü yetiştirmek için çok yüksek bedel ödeniyor. Bu sorun çözülmeden dağıtım şirketi işin altından kalkabilir mi?
Kayıp- kaçağın yüzde 72′yi bulduğu Dicle’de patron Abdullah Tivnikli sıkıntılı. “Kayıp kaçak resmi rakamın üstünde: Yüzde 82. Maliyetler tarifeye yansımıyor” diyerek EPDK’nın kapısını çaldı. Yeni model istiyor. Türkerler’in aldığı, kayıp-kaçağın yüzde 52′yi bulduğu Van Gölü’nde sorun çok daha büyük.
***Peki, şirketler bu bölgeye talip olurken bunları bilmiyor muydu? Bilmez olurlar mı?
Ama iki bölgenin özel durumu var. Şirketler, Enerji Bakanlığı ve EPDK ile çözüm bulmalı. Bu iki bölgedeki yatırımcı teklifinin arkasında durmalı. Düzenleyici otorite de işletmecilerin kıymetini bilmeli. Çalık-Kiler Grubu‘nun aldığı sorunlu görülen Aras yönetilir bir bölge. Kayıp- kaçağı yüzde 25. Bir tek Ağrı’da kayıp- kaçak yüzde 62. Bölgenin şansı Ağrı’nın etkisinin sınırlı olması; bir de Çalık Yedaş‘ın modeli. Diyeceğimiz, bu üç bölgede verimli işletmecilik yapılmazsa elektrik sistemi çöker!
Kaynak: Enerji Enstitüsü