Toplam enerji maliyetlerinin sadece üretimdeki maliyetinin %50’sinin üzerine çıktığı ve Enerji Kanunu’nun enerjinin etkin kullanılması, israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılması yönündeki yaptırımı da düşünülecek olursa, enerji tasarrufuna gidilmesi ve bir enerji yönetim sistemi oluşturulması günümüzde kaçınılmazdır.
Bunu başarmanın en iyi yolu da ISO 50001’den geçmektedir. Bu uluslararası standart küresel anlamda en iyi olarak tanımlanan enerji yönetim standartlarını tanımlar. 60’tan fazla ülkeden standardın geliştirilmesine katkıda bulunan mühendis enerji uzmanları enerji tasarrufu yapmamız, giderleri
Standarda; tedarik sürecinden başlayarak tasarım ve tadilat yapılan, enerji performansına önemli etkisi olan ekipman, ürün ve hizmetlerin enerji tüketimi ve verimliliğinin faydalı ömrü hesaba katılarak değerlendirilmesi, enerji performansı ilk gözden geçirmesi ve performansın izlenmesi için baseline olarak belirlenmesi, enerji politikasının, enerji verimli ürün ve hizmetlerin alımını ve enerji performansını geliştiren tasarımları destekleyici olması, üst yönetimin yönetim temsilcisi yanında bir enerji ekibi oluşturması, ölçme ihtiyaçlarının belirlenmesi ve kalibrasyon gibi konular dahil edilmiştir.
Standart, organizasyonların, ticari ve endüstriyel binaların enerji performanslarını sürekli geliştirmelerine, kullanımlarını optimize etmelerine ve işletme maliyetini düşürmelerine yardımcı olmak ve dolaylı da olsa sera gazı emisyonlarının azaltılmasına katkıda bulunmak için tasarlanmıştır. Bu sistemin oluşumu ticari bir kuruluş için her şeyden önce çevre ile ilgili yükümlülüklerin yerine getirilmesini güvence altına alarak ‘çevre dostu’ kurumsal imajın pekiştirilmesine de katkı sağlar. Diğer bir faydası ise enerji maliyetlerinin azaltılması ve rekabet gücünü artırmaktadır.
Enerji Yönetim Sistemi; enerji yönetiminde birim çıktı başına kullanılan enerjiyi optimize etmek olarak tanımlanırken kuruluştan enerji verimliliğini sürekli iyileştirmesini talep etmektedir. Bunun için enerji ile bağlantılı tüketim noktalarını doğru tespit et, tespitlerine göre iyileştirmeyi yap ve sürekliliğini sağla denilmektedir. Aynı şekilde çevre yönetim sisteminde olduğu gibi – bizden ‘Planla-Uygula-Kontrol Et-Önlem Al’ (PUKÖ) döngüsünün çalıştırılmasını da beklenmektedir.
Enerji kullanarak faaliyetlerini yürüten tüm kurum ve kuruluşlar için ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ temelli bir sistemin uygulanması fayda sağlarken ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ büyüklüğü, sektörü ya da coğrafik konumu ne olursa olsun her ticari kuruluş için uygundur.
ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ kurmak ve uygulamaya koymak yaklaşık en az 5-6 ay sürmektedir. Sistemin kurulması bir ‘enerji yönetimi’ ve bu sistemi oluşturacak bir takımın belirlenmesine ihtiyaç duyar. Bu süreç Enerji Yönetim Sistemi’nin kurulması için gerekli sürenin yaklaşık %15 ini alacaktır. Sistemin kurulmasının ardından süreye yönelik ilgili tahminler kuruluşun belirdiği stratejiler ve uygulamak istediği projelere bağlı olarak değişecektir.
ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİNİN Kurulma Aşamaları ise şu şekilde işlemektedir;
1 – Mevcut Durumun Tespiti: Mevcut durum tespitinde kuruluşun enerji unsurları, kanuni ve diğer gerekliliklere karşı mevcut durumu, mevcut enerji uygulamaları ve geçmişteki performansı belirlenir.
2 – Enerji Yönetim Sistemi Oluşumu Genel Aksiyon Planı: Enerji yönetim sistemi faaliyetlerini organize edecek ekibin ve bu ekibe destek verecek diğer birimlerin zaman ve gücünü en etkin şekilde kullanabilmek için ele alınacak konuların ve sorumluların belirlenmesi ve bunun bir zaman çizelgesine dökülmesi aşamasıdır. Bu plan, belli periyotlarda gözden geçirilir ve gerekiyorsa güncellenir.
3 – Personel Eğitimleri: Enerji yönetim sistemi öncelikle uygun seviyelerdeki “kilit personele” tanıtılır.
4 – Enerji Yönetim Sisteminin Standarda Uygun Olarak Kurulması: Kuruluşun ilgili birimlerinden oluşturulacak, bir “çalışma ekibi” organize edilmelidir Bu ekibin önderliğinde enerji performans göstergeleri, amaç ve hedefleri yazılı hale getirmeli. Amaç ve hedefleri gerçekleştirmek için aksiyon planı (faaliyet planı) hazırlanmalıdır.
5 – İç Tetkiklerin Gerçekleştirilmesi: Enerji yönetim sistemi oluşumunun tamamlandığı kararı verildikten sonra alt sistemlerin planlandığı gibi çalışıp çalışmadığının, birbirleri ile uyumunun, etkinliğinin kontrol edildiği iç tetkikler yapılır. Burada tespit edilen uygunsuzluklar / gelişmeye açık alanlar bir plan dahilinde ele alınır. Gerekirse iç tetkikler diğer yönetim sistemleriyle birlikte entegre olarak da gerçekleştirilebilir.
6 – Yönetimin Gözden Geçirmesi: ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİ`nden kuruluşun üst yönetimi sorumludur. Üst yönetim enerji yönetim sistemini; politikayı, iç tetkikleri, hedefleri, aksiyon planlarını, düzeltici/önleyici faaliyetleri, ilgili taraflardan alınan şikayetleri, iyileştirme çalışmalarını, kaynak ihtiyaçlarını gözden geçirir, sistemin etkinliğini ve sürekliliğini sağlanır.
Enerji tüketimini yönetmek ve azaltmak için en iyi uygulama rehberi olarak ISO 50001 ENERJİ YÖNETİM SİSTEMİNİ kullanıyor olmak kuruluşa maliyetlerini azaltma, seragazı emisyonlarını azaltarak yasal yükümlülüklere uyumunu kolaylaştırma, enerji temininde güvenini artırma, iş performansını geliştirme ve enerji hedeflerini ve politikalarına resmiyet kazandırmak gibi faydaları vardır.
Deniz MİNTAŞ / Enerji Sistemleri Mühendisi