İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Ruhani ile ABD Başkanı Obama’nın tokalaşıp tokalaşmayacağı tartışma konusu oldu. İki ülke arasındaki ilişkilerin yıllar sonra ısınması durumunda, enerji piyasalarında önemli sonuçları görülebilir. Bunun etkisi daha tokalaşma olmadan petrol fiyatlarındaki düşüşle kendini gösterdi.
Hürriyet’ten Merve Erdil’in haberine göre, sadece New York değil, dün dünyanın merak konusu ABD Başkanı Barack Obama ile İran’ın yeni Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda birlikte fotoğraf verip vermeyeceği oldu. Time, bu konuda yayınladığı makaleye “Obama ve Ruhani: Dünyayı değiştirebilecek tokalaşma” başlığı attı. Yaklaşık 34 yıldır donmuş durumda olan ABD-İran ilişkilerinde yeni bir sayfa açılması ise sadece İran’ın zor durumda olan ekonomisini değil, dünya enerji piyasalarını da etkileyecek nitelikte.
New York’ta düzenlenen Birleşmiş Milletler Genel Kurulu öncesinde en büyük merak konusu Başkan Obama’nın İran’ın yeni Cumhurbaşkanı ile tarihi bir el sıkışma anını kabul edip etmeyeceği oldu. Birleşmiş Milletler’de gözler İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye çevrilirken, Obama ile Ruhani’nin birlikte fotoğraf verip vermeyeceği konusunda anketler bile düzenlendi. 1979 İran İslam Devrimi’nden bu yana, iki ülke arasında Cumhurbaşkanı düzeyinde hiçbir görüşme gerçekleşmemiş olması sebebiyle, iki lider arasında herhangi bir temas önemli sembolik değer taşıyor. Yaptırımlar nedeniyle ekonomisi zor durumda olan İran’ın, nükleer müzakerelerde bundan sonra nasıl bir tutum izleyeceği de takip ediliyor.
İran, nükleer programı konusunda ABD ve
Buna göre, İran Türkiye’ye verdiği doğalgazı arttırabilir ve Türkiye üzerinden bu gazı Avrupa’ya da satabilir. Öte yandan İran, uluslararası teknolojiye sahip olması durumunda cazip fiyatlarla LNG pazarında önemli bir oyuncu haline gelebilir. ABD, uzun yıllardır İran’a çeşitli yaptırımlar uygulamasına karşın, İran’ın petrol sektörüne yönelik uygulanan ağır yaptırımlar, ülkenin petrol ihracatının günlük 2.5 milyon varilden, yaklaşık 1.5 milyon varile düşmesine neden oldu. Türkiye’nin de dâhil olduğu birçok ülke, İran’dan yaptığı petrol ithalatını önemli ölçüde azalttı. Ancak ABD ile İran arasında muhtemel bir uzlaşma, petrol piyasaları için sadece daha fazla petrol değil, Hürmüz Boğazı riskinin ortadan kalkması gibi gerekçelerle bölgedeki jeopolitik risk priminin de düşmesi anlamına geldiği için büyük önem taşıyor.
Petrol fiyatlarının haftaya düşüşle başlamasının başlıca nedeni de Ruhani olarak görülüyor. İngiliz petrol devi BP’nin yeniden doğalgaz sahalarında İran’la ortaklık yapabileceği kaydedilirken, Ruhani’nin ılımlı tutumunun dünya enerji piyasalarında geniş kapsamlı sonuçları olacağı belirtiliyor. Dünyanın en büyük petrol üreticisi ülkelerinden biri olan İran’a yönelik yaptırımların yumuşaması durumunda, İran’ın yeniden petrol ve gaz konusunda lider ülkeler arasında yerini alması bekleniyor. İran yaptırımları, dünya petrol tedariğinde hatırı sayılır ölçüde azalmaya neden oldu.
İran’ın yeni Cumrhubaşkanı Ruhani’nin diyaloğa açık tutumu, ağır yaptırımlardan kurtulmasını sağlayabilir. Ancak, İran’ın verdiği ılımlı imaj ile nükleer çalışmaları konusunda sergileyeceği tutumun zıt olabileceğini düşünenler de var. Analistler, yüz yüze bir görüşmenin tarihi önem taşıdığını, Washington ile Tahran arasında diyalog kapısını aralayabileceğini vurguluyor. Perşembe günü de ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, yeni İran Dışişleri Bakanı Muhammed Javad Zarif ve nükleer müzakerecisiyle Birleşmiş Milletler’de görüşecek.
Kaynak: Enerji Enstitüsü