Rüzgar enerjisini elektrik enerjisine dönüştürmede kullanılan rüzgar türbinleri için test edilmesi, doğrulanması ve belgelendirilmesi gereken çok sayıda parametre vardır. Bu konuda uluslararası düzeyde geliştirilmiş çok sayıda standart bulunmaktadır. Elektrikle ilgili tüm dünyada birçok standardın geliştiricisi olan IEC (Uluslararası Elektroteknik Komisyonu) rüzgar türbinleriyle ilgili IEC 61400 standardını hazırlamıştır ve uzun yıllardır periyodik olarak incelemekte ve gerekli gördüğü durumlarda revize etmektedir.
IEC 61400 standardının bazıları ISO ve EN normu olarak da düzenlenmekte ve yine birçoğu ülkemizde de TSE tarafından kabul edilip Türk Standardı (TS) olarak yayınlanmaktadır. IEC 61400 standardı, her
– Rüzgar türbini tasarım kriterleri (Kara ve açık deniz tipi türbinler için)
– Türbinlerde kullanılan dişli kutuları için tasarım kriterleri
– Akustik gürültü ölçüm teknikleri
– Türbinlerin güç performansı ölçümleri
– Mekanik yüklerin ölçümü
– Ses gücü seviyesi ve tonalite değerlerinin beyanı
– Şebekeye bağlı rüzgar türbinlerinin güç kalitesi özelliklerinin ölçülmesi ve değerlendirilmesi
– Rotor kanatlarının tam ölçekli yapısal testi
– Yıldırımdan korunma
– Rüzgar enerjisi santrallerinin izlenmesi ve kontrolü için iletişim prosedürleri
– Rüzgar türbini üretim sistemleri için zamana dayalı kullanılabilirlik
– Elektrik simülasyon modelleri
Bu standartlar arasından IEC 61400-22, rüzgar türbinleri için uygunluk testi ve sertifikasyon gereksinimlerini açıklamaktadır. Günümüzde giderek büyüyen bir pazar haline gelen rüzgar enerjisi sektöründe türbinlerin uygunluk testleri ve resmi ve uluslararası belgelendirme prosedürleri kritik önem arz etmektedir. Sektör paydaşlarının bu standardın içeriğine ve ilgili taraflardan talep edilen beklentilere hakim olmasında fayda vardır.
IEC 61400-22 Standardının Kapsamı
IEC 61400-22, rüzgar türbinleri ve rüzgar çiftliklerinin uygunluk testleri ve sertifikasyonu için kuralları ve prosedürleri tanımlamaktadır. Bu standart ile ulusal düzeyde sertifika almak için diğer katılımcılar tarafından verilen sertifikaların ve test sonuçlarının katılımcılar tarafından karşılıklı tanınması daha kolay hale gelmektedir. IEC 61400-22 standardı, rüzgar türbinleri için geliştirilen IEC 61400 serisi standartları ve teknik rügülasyonları kapsamında çalışır. Standarttaki belgelendirme prosedürleri, belirli bir konumdaki bir rüzgar türbini ve(ya) ana bileşen tipinin üçüncü taraf uygunluk değerlendirmesinin yapılmasını sağlamaktadır.
IEC 61400-22, tasarım doğrulama ve testlere ek olarak türbin tedarikçisinin kalite sisteminin tanınması veya onaylanması için değerlendirme yapılmasını sağlar. Ayrıca, kalite planlarının tetkik edilmesiyle düzenli gözetim ve numunelerin denetim testi için bilgi sunar. Standart, ulusal düzeyde sertifika almak için gerekli adımların sayısını azaltarak başvuru sahibine önemli faydalar sağlamaktadır.
IEC 61400-22’nin ortaya koyduğu sertifikasyon sistemi, güvenlik, güvenilirlik, performans, test etme ve elektrik güç şebekeleri ile etkileşim konusundaki gerekliliklere göre türbin ve santrallerin uygunluk değerlendirmesinin yürütülmesine yönelik prosedürler ve kurallar belirtmektedir. Bu bağlamda standart içerisinde
– Rüzgar türbini sertifikasyon sürecindeki adımların tanımları
– Türbin belgelendirme sisteminde uygunluk değerlendirme prosedürleri
– Uygunluk gözetimi prosedürleri
– Uygunluk değerlendirmesi için başvuru sahibi tarafından sağlanacak belgelere ilişkin kurallar
– Belgelendirme ve muayene kuruluşları ve test laboratuvarları için gereklilikler
yer almaktadır.
IEC 61400-22 standardı dört farklı konuda sertifikasyon gereksinimleri ve prosedürleri içermektedir:
– Tip sertifikası: Kule ve kule ile temel arasında önerilen bağlantı tipi dahil olmak üzere bir rüzgar türbininin tamamını kapsar.
– Proje sertifikası: Kurulum sahasındaki belirli dış koşullar için değerlendirilen; mevcut ve isteğe bağlı olarak sahadaki diğer tesisler dahil olmak üzere bir veya daha fazla rüzgar türbinini kapsar.
– Komponent sertifikası: Kanat veya dişli kutusu gibi önemli türbin bileşenleri için geçerlidir.
– Prototip sertifikası: Belirli bir sahada seri üretime hazır olmayan rüzgar türbinleri için geçerlidir.
Üretici ve yüklenici firmaların proje sahibinin sunduğu gereksinimlere bağlı olarak bu sertifikalardan bir veya daha fazlasını alması gerekebilir.
Dilek AŞAN – Taksim Danışmanlık / dilek@taksimdanismanlik.com – www.dilekasan.com