Tüm dünya ülkeleri iklim değişikliğinin zorluklarıyla her geçen gün daha fazla karşı karşıya kalmaktadır. Bu nedenle sürdürülebilir enerji kaynaklarının benimsenmesi giderek daha önemli hale gelmektedir. Sürdürülebilir enerjiye geçiş bireysel bir tercih olmanın çok ötesindedir. Kurumların ve özellikle hükümetlerin yenilenebilir enerji kaynaklarının geliştirilmesini ve benimsenmesini teşvik eden politikalar oluşturmak için koordineli bir şekilde çaba göstermesi gerekmektedir.
Hükümetler, bireyleri ve işletmeleri yenilenebilir enerji kaynaklarına geçmeye teşvik eden politikalar oluşturarak sürdürülebilir enerjinin benimsenmesini teşvik etmede kritik bir rol oynayabilir. Belirli bir tarihe kadar yenilenebilir kaynaklardan elde edilmesi gereken enerji oranı için hedefler
Diğer bir kamu politikası olarak yenilenebilir enerji projelerine finansal destek sağlayabilen ve onları ekonomik olarak daha uygulanabilir hale getirebilen sürdürülebilir enerji sübvansiyonları uygulanabilir. Örneğin, yenilenebilir enerji üreticilerine ürettikleri her birim enerji için sabit bir ödeme sağlayan tarife garantisi sunulması, yenilenebilir enerjinin maliyetinin düşürülmesine ve fosil yakıtlara göre daha rekabetçi olunmasına yardımcı olabilir. Bunun yanı sıra hükümetler sürdürülebilir enerji kullanımını teşvik etmek için düzenleyici politikalar da kullanabilirler. Yeni inşaat projelerinde veya enerji verimliliği yükseltmelerinde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasını gerektiren bina standartları getirebilmesi bu politikalardan biri olabilir. Ayrıca, karbon emisyonlarına bir fiyat koyan ve bireylerin ve işletmelerin karbon ayak izlerini azaltmaları için mali bir teşvik oluşturan karbon vergileri önemli bir kamu politikası haline getirilebilir. Karbon emisyonlarına üst sınır getirilmesi ve emisyon ticaret planları gibi karbon fiyatlandırma mekanizmaları da düzenleyici politikalar arasındadır.
Sürdürülebilir enerji benimsenmesini teşvik etmede hükümet politikalarının rolü yerel düzeyle sınırlı değildir. Hükümetler ayrıca yenilenebilir enerji konusunda uluslararası iş birliğini teşvik etmede son derece kiritik bir rol oynayabilir. Bu bağlamda, gelişmekte olan ülkelere yenilenebilir enerji kaynaklarını benimsemeleri için finansal destekler sağlanabilir; yenilenebilir enerji teknolojilerine ilişkin bilgi ve uzmanlık paylaşılabilir ve yenilenebilir enerji yatırımı için küresel bir çerçeve oluşturulabilir.
Hükümetlerin sürdürülebilir enerji konusundaki etkinliği, bu tür politikaları uygulamaya yönelik siyasi irade, yenilenebilir enerjiye yönelik kamu desteğinin seviyesi ve yenilenebilir enerji projelerinin ekonomik ve teknolojik fizibilitesi gibi birçok farklı faktöre bağlıdır. Oluşturulan politikaların adil olması, marjinal toplulukları orantısız bir şekilde etkilememesi veya mevcut sosyal eşitsizlikleri şiddetlendirmemesi de son derece önemlidir.
Türkiye’deki Sürdürülebilir Enerji Politikaları
Sürdürülebilir enerji kullanımının desteklenmesi ve benimsenmesi için son dönemde oluşturulan politikalar ve atılan adımlardan bazıları şunlardır:
– Yenilenebilir Enerji Kanunu: 2005 yılında Türkiye, yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretiminin payı için hedefler belirleyen Yenilenebilir Enerji Kanunu’nu kabul etmiştir. Yasa ayrıca, yenilenebilir enerji projelerine yatırımı teşvik etmek için tarife garantisi ve diğer mali teşvikler de oluşturmuştur.
– Tarife garantisi: Türkiye’de yenilenebilir enerji üreticilerine ürettikleri her enerji birimi için sabit bir ödeme sağlayan bir tarife garantisi sistemi uygulanmaktadır. Bu, yenilenebilir enerji kaynaklarının mali açıdan daha cazip hale gelmesine yardımcı olmuş ve yenilenebilir enerji projelerine yatırımı teşvik etmiştir.
– Yatırım teşvikleri: Yenilenebilir enerji projeleri için vergi indirimleri, muafiyetler ve hibeler dahil olmak üzere farklı yatırım teşvikleri sunulmaktadır. Bu teşvikler, ülke genelinde yenilenebilir enerji projelerine yatırımın teşvik edilmesine yardımcı olmuştur.
– Enerji verimliliği düzenlemeleri: Binaların belirli enerji verimliliği standartlarını karşılamasını zorunlu kılan yönetmelikler uygulanmaktadır. Bu uygulamalar enerji tasarruflu teknolojilerin kullanımının teşvik edilmesine ve enerji tüketiminin azaltılmasına yardımcı olmaktadır.
– Ulusal Yenilenebilir Enerji Eylem Planı: 2015 yılında Türkiye, ülkenin elektrik üretimi bileşiminde yenilenebilir enerjinin payını artırmayı amaçlayan bir Ulusal Yenilenebilir Enerji Eylem Planı başlatmıştır. Plan, yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretiminin payına yönelik hedefler belirlemekte ve bu hedeflere ulaşmak için gerekli politika ve önlemleri özetlemektedir.
Dilek AŞAN – Taksim Danışmanlık / dilek@taksimdanismanlik.com – www.dilekasan.com