Mısır’daki olaylar nedeniyle yükselen dünya petrol fiyatları nedeniyle, zaten dünyanın en pahalı akaryakıtı kullanmamıza rağmen, yeni zamlar kaçınılmaz. Dünya petrol fiyatlarındaki artış nedeniyle enerji sektörümüzdeki çarpık yapı iyice açığa çıkmaya başladı. Petrolün yanı sıra, doğalgaz ve elektrikte ‘piyasa ekonomisi uyguluyoruz’ denilip, siyasi tavır içeren kamu müdahaleciliğine başvurulması işleyişin yanında kamunun, yani halkın faturasını da büyütüyor.
Bunun yanında ihtiyaç duyulan yabancı yatırımları da iyice caydırmaya başladı.
Doğalgaz ve elektriği başka yazıya bırakıp, akaryakıt sektörüne baktığımızda, son günlerde sektörde yeniden büyüyen rahatsızlık iyice göze çarpmaya başladı.
Türkiye’de akaryakıt fiyatlarının rekor kırmasının en önemli nedeni çok yüksek vergiler. Otomatik fiyatlandırma içinde, hükümet vergi oranlarını düşürmek istemediği için, dünya petrol fiyatlarındaki artış kısa sürede akaryakıt fiyatlarına yansıyor. İşte son dönemde yine bu sıkıntı baş gösterdi. Hükümet, hem aldığı vergiyi azaltarak fiyatları dengelemiyor, hem de seçimler yaklaşırken akaryakıt ve LPG fiyatlarındaki artışın kendisine zarar vermemesi için, piyasa ekonomisine ters müdahaleci tutumları artırıyor.
Son olarak Enerji Bakanlığı ve EPDK “tavan fiyat” uygulamasını gündeme getirdi. EPDK akaryakıt şirketlerine bu ayın başında bir yazı gönderip, akaryakıt fiyatlarının Akdeniz çanağındaki ülkelere kıyasla 10-15 kuruş fazla olduğunu hatırlatıp, bu konuda şirketlerin önlem almasını, kâr marjlarını azaltıp satış fiyatlarında indirim yapılmasını istedi. Bunun üzerine 2-3 kuruşluk indirimlerin yapıldığı görüldü. Bunun üzerine Enerji Bakanı Taner Yıldız, “EPDK’nın tavan fiyat uygulamasına geçeceğini sanmadığını, şirketlerin daha da indirim yapmasını beklediğini” söyledi. İki gün önce de “Biz şirketlerde
Yabancı şirket yatırımını askıya aldı
Nereden bakarsanız yanlış, piyasa ekonomisine ters, sektörün tedirginliğini iyice artıran bir açıklama. Her şeyden önce de Enerji Bakanı’nın EPDK’nın işine karıştığını, bağımsız kurumu hiçe saydığını gösteren bir açıklama. Sektör 2009’da uygulanan tavan fiyatla büyük zarar ettiğini, kendileri indirim yapınca Maliye’nin o kadar vergi artırdığını, verilen sözlerin tutulmadığını iyi hatırlıyor ve korkuyor. Bunun yanında Bakanlık ve EPDK’nın somut bir rakam vermek yerine sürekli muğlak konuştuğunu, ne istenildiğinin bilinmediğini, sürekli bir baskı altında tutulduklarını hissediyor, dertleri için açıklama bile yapamıyor.
Akaryakıtta Akdeniz Çanağı, LPG’de Cezayir ve İtalya fiyatları baz alınıyor ama bizdekiyle fiyat farkı tam olarak söylenmiyor. Türkiye’ye özgü, pazarlama ve dağıtım ek masrafları bulunduğunu, karşılaştırmada zaten doğal bir fark oluştuğunu, kamunun doğru dürüst bir hesaplama yapmadığını söylüyorlar. Tüm bunların oluşturduğu tedirginlik iyice büyüdü. Bayram öncesi müdürler toplantısını İstanbul’da yapan bir büyük yabancı şirket, bu toplantı sürerken yeniden tavan fiyatın gündeme gelmesi, çelişik açıklamalar, siyasi tavrın iyice işin içine girmesi üzerine çok tedirgin olmuş. Bu şirketin Türkiye’de yapmayı planladığı büyük, yüz milyonlarca dolarlık depolama yatırımını askıya aldığı, “Gelişmeler üzerine yeniden bakalım” deyip toplantıda karar almadığı konuşuluyor. Şimdi siyasi tavrın ne olacağını, gerçekten piyasa ekonomisinin işleyip işlemeyeceğini izleyip ona göre yeniden karar vereceklermiş.
Sektördeki en büyük oyuncu Tüpraş’a, siyasi tavır kokan, “polisli vergi baskını” da tedirginliği büyüten, yabancıları iyice ürküten çok ciddi bir gelişme. Derviş’in sözünü ettiği, “Partizanca kamu yönetimi” nin somut sonuçları bunlar.
Kaynak: Enerji Enstitüsü