Kategori : ELECTRICITY ENERGY NEWS, ENERGY AGENDA NEWS - Tarih : 05 November 2015
Borsa İstanbul VİOP’ta, Türk Sermaye Piyasalarında Ocak 2015’te ilk defa uygulamaya başlanan gelir paylaşımına dayalı piyasa yapıcılık programı, pay vadeli, 
pay opsiyon, endeks opsiyon ve döviz opsiyon pazarlarında başarıyla devam etmektedir. Yeni gelir paylaşımına dayalı piyasa yapıcılık sisteminin devreye girmesiyle pay vadelilerde toplam işlem hacmi ilk 9 ayda, geçen sene aynı döneme göre, 120 kat artarak 1,2 milyar TL’ye, endeks opsiyonlarında 3 kat artarak 2,1 milyar TL’ye, DolarTL opsiyonlarında ise 176 kat artarak 1,3 milyar TL’ye ulaşmıştır. Pay vadeli işlem sözleşmeleri ile endeks ve DolarTL opsiyonlarında yeni piyasa yapıcılık modeliyle ulaşılan bu başarıyı, elektrik vadeli işlem sözleşmelerinde de tekrarlamak amacıyla bu modelin uygulanmasına karar verilmiştir.
Borsa İstanbul VİOP’ta gelir paylaşımına dayalı piyasa yapıcılık programına dahil edilen Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmelerinde, İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. aracılığıyla Aksa Aksen Enerji Ticareti A.Ş. ve Naksan Elektrik Enerjisi Toptan Satış A.Ş., Ak Yatırım Menkul Değerler A.Ş. aracılığıyla ise Enerjisa Elektrik Enerjisi Toptan Satış A.Ş. 2 Kasım 2015 tarihi itibariyle piyasa yapıcı olmuşlardır. Elektrik Vadeli İşlem Sözleşmelerinde vade ayları 4 aydan 16 aya çıkarılmış, özel emir pazarı minimum emir büyüklükleri küçültülmüş olup, ayrıca yeni katılan piyasa yapıcılarla birlikte toplam 5 kurumun piyasa yapıcı olması, sektörün risk yönetimini merkezi karşı taraf güvencesiyle VİOP’ta yapabilme imkanını artırmıştır. Piyasa yapıcılık, artan vade ayı sayısı ve özel emir pazarı minimum emir büyüklüklerinin küçültülmesi sayesinde, Haziran 2015 ayından itibaren hızla yükselen işlem hacminde daha da ivmelenen bir artış beklenmektedir.
İşlem sonrası aşama (takas aşaması) özellikle karşı taraf riski açısından önem arz etmektedir. Tezgahüstü piyasada işlem yapıldığında karşı tarafın tüm kredi, sözleşme ve iflas riski üstlenilmektedir. Borsa İstanbul VİOP’da işlem gören tüm sözleşmeler ise, Takasbank’ın ilk ve tek olarak sermaye piyasalarımızda sadece VİOP ürünleri için Mart 2014 tarihinde hizmete aldığı, Merkezi Karşı Taraf güvencesi altındadır. Bir başka ifadeyle, Takasbank alıcıya karşı satıcı, satıcıya karşı alıcı pozisyonundadır. Böylece, işlem aslında Takasbank ile gerçekleştirilir ve herhangi bir karşı taraf riski alınmamaktadır.
Ayrıca VİOP Elektrik sözleşmeleri, tezgahüstü piyasaya göre düşük işlem maliyeti ile hizmet vermektedir. Bu maliyetlerden en önemlisi, VİOP’ta damga vergisinin olmamasıdır. VİOP’ta Elektrik sözleşmelerinde işlem yapanlar, damga vergisi ödememektedirler. Tezgahüstünde ikili anlaşma yapanlar ise yüzde bire yakın oranda damga vergisini ödemekle yükümlüdürler. İkincisi ise, aracılık giderlerinin VİOP’ta tezgahüstüne göre çok daha düşük olmasıdır.
Özetle, karşı taraf riski almadan, damga vergisi ödemeden, çok düşük aracılık maliyeti ile VİOP’ta işlem yapılabilmektedir.
Borsa İstanbul VİOP Grup Müdürü Muammer Çakır konuyla ilgili görüşlerini “Hâlihazırda ağırlıklı olarak tezgahüstü piyasalarda işlem gören elektrik ticaretinin önümüzdeki dönemde merkezi takas güvencesi veren VİOP’a doğru ivmelenerek yönelmesini beklemekteyiz. Bu amaçla, sektörün risk yönetim ihtiyaçlarına cevap verecek yeni ürünler çıkarmaya devam edeceğiz. Diğer ürünlerde başarıyla uyguladığımız gelir paylaşımına dayalı piyasa yapıcılık programına elektrik vadeli işlem sözleşmelerini de dahil ederek, elektrik fiyat riskini yönetmek isteyen tüketiciler için de güzel bir imkan oluşturduk.” şeklinde ifade etmiştir.
Borsa İstanbul VİOP, paydan, dövize, elektrikten, çeliğe varan geniş ürün yelpazesiyle yatırımcıların ve şirketlerin her türlü risklerinin yönetilmesinde merkezi karşı taraf güvencesi ve artan likiditesi ile bölgesinin tercih edilen risk yönetim platformu olma yolunda ilerlemeye devam etmektedir.
Kaynak:EnerjiEnstitüsü
