Köşe Yazısı: EPİAŞ ( Enerji Piyasaları İşletme A.Ş )'ın Rolü Ne Olacak?
CLA Akademi | Enerji Gazetesi

Köşe Yazısı: EPÄ°AÅž ( Enerji Piyasaları Ä°ÅŸletme A.Åž )’ın Rolü Ne Olacak?

Kategori : ELEKTRÄ°K ENERJÄ°SÄ°, ENERJÄ° GÃœNDEMÄ° - Tarih : 06 Ekim 2014


Son dönemlerde Türkiye Elektrik Piyasası’nın oldukça hareketli olması hepimizin dikkatini çekmiÅŸtir. ÖzelleÅŸtirmelerle baÅŸlayan bu süreç yeni elektrik piyasası kanunlarının yürürlüğe girmesi ile devam etmektedir. Bu kanunlardan en son çıkanı ise 30 Mart 2013 yılında yürürlüğe giren 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’dur. Kanunun nihai amacı; kısaca enerji piyasasına likidite ve ÅŸeffaflık kavuÅŸturulmasının yanı sıra, piyasa oyuncularına sürdürülebilir bir rekabet ortamı saÄŸlamaktır.

Elektrik piyasasının geliÅŸimini temel hatlarıyla incelediÄŸimizde köklü ve hızlı bir deÄŸiÅŸimin olduÄŸunu rahatlıkla göreceÄŸiz. Elektrik ve enerji piyasasının oluÅŸumunun ilk adımları 1970 yılında TEK’in (Türkiye Elektrik Kurumu) kurulmasıyla atılmıştır. TEK 1970-1994 arasında ülkemizde elektriÄŸin üretimi, iletimi ve dağıtılmasından sorumlu olan ilk ve tek devleepias-enerji-borsasi-duzenlenmesi-neden-onemlit kurumuydu. 1994 yılında Bakanlar Kurulu kararı ile TEK ayrılarak TEDAÅž (Türkiye Elektrik Dağıtım A.Åž.) ve TEAÅž (Türkiye Elektrik Ãœretim Ä°letim A.Åž.) kurulmuÅŸtur.

Sektörün giderek büyüyüp geliÅŸmesi sonucu kamuda bu tarzda ayrılmalar devam etmiÅŸ ve görev yükü daha da hafifletilmeye çalışılmıştır. 2001 yılında TEAÅž yeniden yapılandırılarak TEÄ°AÅž (Türkiye Elektrik Ä°letim A.Åž.), EÃœAÅž (Elektrik Ãœretim A.Åž.) ve TETAÅž (Türkiye Elektrik Ticaret Taahhüt A.Åž.) genel müdürlükleri kurulmuÅŸtur. 2004 yılına kadar elektrik ve enerji piyasasında devletin tekelliÄŸi devam etmiÅŸtir. Enerji sektöründe özelleÅŸtirmenin ilk adımları ÖzelleÅŸtirme Yüksek Kurulu’nun 2 Nisan 2004 tarih ve 2004/22 sayılı kararı ile TEDAÅž’ın özelleÅŸtirme programına alınması ile baÅŸladı.

2009 yılından 2013 yılına kadar TEDAÅž’ın bünyesinde olan 21 elektrik dağıtım bölgesi kademeli olarak özel sektöre devredildi. Böylelikle dağıtım ve perakende satış sektöründe devletin faaliyet alanı tamamen sona ermiÅŸ oldu. Günümüzde ise özelikle EÃœAÅž bünyesinde bulunan enerji üretim santrallerinin büyük bir kısmının özel sektöre devri planlanmaktadır. Bu ÅŸekilde kamunun tekelinde olan elektrik, enerji piyasasına özel sektöründe dahil olması ile bu sektörde serbestleÅŸme adına büyük adımlar atılmış oldu. Enerji sektörünün özelleÅŸme serüvenini kısaca böyle geliÅŸmiÅŸtir ve halen devam etmektedir.

Enerji sektöründe hem arz güvenliÄŸinin saÄŸlanması hem de yatırımcıyı çekmek Türkiye’nin öncelikli ekonomik hedefleri arasındadır. Buna paralel olarak elektrik piyasasında yatırımların artırılması amacı ile yukarıda bahsettiÄŸimiz birtakım düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemelerden en önemlisi ise son günlerde gündeme gelen ve enerji piyasasında bir devrim yaratacağı öngörülen EPÄ°AÅž’ın (Enerji Piyasaları Ä°ÅŸletme A.Åž.) kurulacak olmasıdır. BaÅŸta da bahsettiÄŸimiz gibi 6446 sayılı kanunun yürürlüğe girmesi ile enerji ve elektrik sektöründe serbest bir platform oluÅŸturmak amacıyla kurulacak enerji borsasının mevzuat hazırlıkları ve altyapısı tamamlanmış durumdadır. Kanuna göre EPÄ°AÅž özel bir anonim ÅŸirketi olacaktır ve bünyesinde spot piyasaları ihtiva edecektir. Piyasada EPÄ°AÅž’tan beklenen ise yönetiÅŸim, piyasa gözetimi ve spot piyasa verilerinin gösterge fiyatlara dönüşümü konularında önemli bir kilometre taşı olması ve yakın vadede gaz da dahil enerji piyasasının iÅŸletmecisi olmasıdır.

Gelişmiş ülkelerde EPİAŞ benzeri platformlar oldukça fazladır. Ülkemizde de bunun kurulması ile birlikte elektrik ve doğalgaz fiyatları arasında güçlü bir ilişki kurularak enerjiyi daha verimli ve etkin kullanmamızı sağlayacaktır. Eğer bugün, tüm enerji emtialarının ticareti,arz ve talebin şekillendirildiği, likiditesi yüksek ve şeffaf olsaydı, tüketiciler ve tedarikçiler; enerjinin en verimli biçimde kullanılacağına dair daha etkin kararlar alabilirlerdi. Oluşacak piyasalarla  beraber gelecek ve gelişecek olan ‘gün içi eş zamanlı enerji ticareti’,toptan satış şirketlerine,üreticilere ve özellikle yenilenebilir enerji yatırımları gibi sistemde dengesizlik yaratarak öngörülmeyen bedellerle karşı karşıya kalan piyasa katılımcılarına daha etkin avantajlar sağlayacaktır.  Büyük sanayi kuruluşları da piyasada oluşan fiyatları gözlemleyerek hem sistem denge ve dengesizliklerine katkıda bulunabilecek hem de yük düşerek çalışmadığı zamanlarda da finansal anlamda kendilerine getiri sağlayabileceklerdir.

Kısaca EPÄ°AÅž’ın rolüne maddeler halinde bakarsak;

– Yeni kurulacak enerji borsası ile öncelikle rekabet edilebilir bir piyasada ÅŸeffaflık, serbestlik ve elektrik fiyatlarında büyük ölçüde öngörülebilirlik saÄŸlanacak.

– Nihai tüketicilere orta ve uzun vadede elektrik fiyatlarının düşmesi gibi önemli katkılar saÄŸlanacak.

– Gün içinde elektrik fiyatlarının kolayca deÄŸiÅŸimi yatırımcılar ve sektör oyuncuları tarafından kolayca takip edilebilecek ve daha güvenli bir platformda yatırımlar hızlanacaktır.

– Yatırımcılar enerji borsası ile birlikte kar ve risk oranlarını daha doÄŸru ve kesin olarak öngörerek yatırımlarına güvenli bir ÅŸekilde devam edebilecektir.

– Sadece enerji sektörüne yatırım yapacak yatırımcılar deÄŸil, elektrik enerjisinin kullanıldığı tüm sektöre yatırım yapacak yatırımcılar orta ve uzun vadede elektrik fiyatlarını görerek daha ÅŸeffaf ve liberal bir ÅŸekilde yatırım ortamı saÄŸlanacaktır.

– Liberal bir piyasa yapısına geçmek için oluÅŸacak yapılanmada özel sektörün payının yüksek olması her kesimden yatırımcının söz sahibi olmasını saÄŸlayacak.

EÅŸit katılımcı yapısıyla oluÅŸturulacak EPÄ°AÅž’ın %40’ı özel sektörün, %30 TEÄ°AÅž ve BOTAÅž’ın %30 BÄ°ST’in (Borsa Ä°stanbul ) bünyesinde yer alacak. EPDK’nın (Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu) son duyurusuna göre EPÄ°AÅž 61.5 milyon liralık bir kaynak ile kurulacak ve bir hisse 1 TL olacak. Åžirketlerin satın alabileceÄŸi hisse miktarı ise %4 oranını geçemeyecek. Åžirketin yönetim kurulu üye sayısı ise 7 olarak belirlenmiÅŸ durumdadır.

Sonuç olarak bu tarz platformların ülkemizde faaliyet göstermesi enerji sektörünün geleceÄŸi açısından büyük önem arz etmektedir. Enerji sektöründe liberalizasyonun en büyük adımlarından biri olan EPÄ°AÅž’ın sektöre katkısının bir hayli fazla olacağı ise kuÅŸkusuz.

Kaynaklar

  • www.setav.org
  • Türkiye Elektrik Piyasası, Accenture
  • www.epdk.org.tr

Yazan: Yunus Emre SARIBUÄžA – Enerji Sistemleri MühendisliÄŸi Bölümü

Yayıncı: Enerji Gazetesi


Yorum Yaz
Ad Soyad :
E-mail :
Yorum :

Green Pi Enerji

EcoGreen | Biyokütle - Biyogaz - Güneş Enerjisi Santralleri



   GÃœNCEL ENERJÄ° KÖŞE YAZILARI

   TÃœM ENERJÄ° KÖŞE YAZARLARI VE YAZILARI>>

DİL SEÇİMİ:

  • Turkish
  • English

ENERJÄ° HABERLERÄ° KATEGORÄ°SÄ°

SİTE İÇİ ENERJİ ARAMALARI

Enerji Sektörü İş İlanları & Kariyer

Enerji Kütüphanesi



WhatsApp chat