Petrol Piyasasında Bu Hafta Yaşanan Gelişmeler

Kategori : ENERJİ GÜNDEMİ, PETROL ve AKARYAKIT SEKTÖRÜ - Tarih : 01 Kasım 2016

Geçtiğimiz haftaya ham petrol varil fiyatı $50,54 motorin kontratı ton fiyatı $466,37’den başladı. Hafta içerisinde en yüksek seviyeler, ham petrol için $51,86 olurken motorin ton fiyatı için $475,38 oldu.

Kasım ayı sonunda üretim kesintisi anlaşması ümidiyle haftaya moralli başlayan piyasa Salı günü açıklanan API ABD stok verisinin ABD stoklarında artış göstermesiyle düşüşe geçti; fakat Çarşamba açıklanan EIA stok verisiyle birlikte ABD stoklarında çekilme olduğu haberiyle fiyatlar yönünü yukarı çevirdi. Rusya Enerji bakanı Novak ve OPEC sekreteri Barkindo’nun üretim kesintisi yapılacağıyla ilgili olumlu açıklamalarına rağmen başta Irak olmak üzere önemli OPEC üreticilerinin üretim seviyelerinin mevcuttan daha yüksek olarak belirlenmesi veya anlaşmadan muaf tutulmalarını talep etmeleri ve önceki anlaşmalarda olduğu gibi yapılacak kesintinin tabiri caizse Suudi Arabistan ve müttefiklerinin sırtına kalma durumunun ortaya çıkması anlaşma ümitlerini zedeleyerek fiyatlarda zayıflamaya neden oldu. Ham petrol varil fiyatı haftayı $48,61, motorin ton fiyatı $456,32’den kayıpla kapattı. Kısa vadede teknik olarak ham petrol fiyatı $44’a kadar bir gerileme alanına sahiptir.

Rus Enerji Bakanı Novak Pazartesi OPEC Sekreteri Barkindo ile yaptığı görüşmede kısa vadeli üretim kesintisinin piyasadaki volatiliteyi azaltacağını söyledi. Bakindo ise Rusya ve OPEC ülkelerinin stabil ve tahmin edilebilir fiyatlara ulaşılma konusunda kararlı olduklarını söyledi. Barkindo ayrıca arz-talep dengesinin sağlıklı seviyeye ulaşmakta olduğunu fakat büyük miktardaki mevcut arz fazlasının sorun olmaya devam ettiğini söyledi. Cezayir’deki anlaşmanın ardından ham petrol fiyatı $50 üzerinde seyretti fakat daha yüksek seviyeler için temellerde somut bir gösterge bekleniyor. Rusya öncelikle üretim seviyesini dondurma taraftarı ama üretim seviyesi düşürme konusunda görüşmeye açık olduklarını söylüyorlar. Rusya’nın pazarlıklar sonucunda üretimini donduracağını azaltmayı kabul etmesinin sürpriz olacağı söylenmektedir.

Kasım sonunda yapılacak OPEC toplantısı öncesinde Irak’tan üretim kesintisi ile ilgili olumsuz demeçler gelmeye devam ediyor. Irak petrol bakanı Al-Luaibi DAEŞ’le mücadelesinde kullanmak için petrol gelirlerine ihtiyaçları olduğunu ve Irak’ın petrol kesintisi anlaşmasından muaf tutulması gerektiğini söyledi. Irak’la birlikte İran, Libya ve Nijerya muafiyet talep ettiklerini söylemişlerdi. Cezayir’de yapılan anlaşmanın yürürlüğe konulmasında ciddi bir dirençle karşılaşılma ihtimali artıyor. Petrol fiyatlarının yönünde Kasım sonu yapılacak toplantı çok önemlidir.

IEA (Uluslararası Enerji Ajansı) Şefi Fatih Birol yaptığı açıklamada 2017 yılında küresel petrol talebindeki artışın 1.2 milyon varil/gün le sınırlı kalacağını söyledi. 2016 yılında artış 1.8 milyon varil seviyesinde. Fiyatlardaki artışın sürmesi durumunda talep artışı daha da zayıflayabilir. Birol’a göre 2017’nin 2. yarısından önce piyasada arz-talep dengesinin oluşması mümkün görünmüyor. Birol ayrıca OPEC üretim dondurma / kesintisi anlaşmasının farklı bölgelerde üretimi tetikleyeceği için etkili olması konusunda şüphe duyduğunu söyledi. Lokal üretimi düşen Çin’in 2017 yılında ithalatını artırması bekleniyor. Küresel talep artışında Çin’in payı tahmin edilebileceği gibi çok büyüktür.

Petrol piyasasında Kasım sonunda yapılacak OPEC toplantısı itibariyle başlaması beklenen üretim kesintisinin etkisinin Şubat 2017 itibariyle piyasada görülmesi bekleniyor. Şubat 2017 vadeli kontratlarda fiyatlar yükselirken spot piyasada pek fazla değişiklik görülmeyeceği tahmin edilmektedir.

OPEC toplantısı öncesi anlaşmanın fiyatlar üzerinde ne kadar etkili olacağı tartışılmaya devam ediyor. Bazı uzmanlara göre kararlı Rusya ve Suudi Arabistan’a karşı anlaşmanın olmayacağını baz alan işlem yapmak cesaret gerektiriyor; fakat anlaşma yürürlüğe konulsa bile fiyatlarda büyük etki oluşturacağı yönünde şüpheler var. Benzer şüpheler Cezayir toplantısı öncesinde de vardı ancak fiyatlar çok hızlı şekilde yükselmişti. Kasım toplantısından sonra üretim azaltmayı yalnızca Suudi Arabistan, Kuveyt ve BAE’nin yaptığı bir senaryo ortaya çıkabilir. 1983, 1986, 1999 ve 2009 yıllarında yapılan üretim kesintilerinin büyük oranları Suudi Arabistan ve müttefikleri tarafından yapılırken diğer OPEC üyesi ve üye olmayan ülkeler yalnızca sembolik azaltma gerçekleştirmişlerdi.

2017 yılı için Irak, İran ve Rusya üretim artırmayı planlarlarken ABD kaya gazı üretimi çok hızlı artış potansiyeline sahiptir. Bu durumda birçok uzman dirençli ve büyük bir fiyat artışını Suudi Arabistan’ın tek başına başarabileceğine şüpheyle yaklaşmaktadır.

Üretim seviyesinin düşürülme planlarının yapıldığı dönemde Irak üretimini artırma planlarına bağlı olarak 12 küçük ve orta büyüklükteki saha için ihale yaptı. Irak savaş ve politik karışıklıktan dolayı üretim seviyesinin mevcut seviye olarak kabul edilmesine karşı çıkmaktadır.

Kasım sonunda yapılacak OPEC toplantısı öncesi anlaşmanın hayata geçmesi ile ilgili ümitlerin azaldığı dönemde ajanslara düşen Suudi Arabistan ve müttefiklerinin en yüksek üretim seviyelerinden %4 üretim kesintisi yapacakları haberi fiyatlarda iyileşmeye neden oldu. Motorin fiyatında $8’a kadar artış gerçekleşti. Bu habere rağmen yalnızca Suudi Arabistan, Kuveyt ve BAE’nin kesinti yapacağının görülmesi nedeniyle petrol fiyatları yükselme trendini sürdürmekte zorlanıyor. Öte yandan Suudi Arabistan her fırsatta fiyatları yükseltmekte kararlı oldukları mesajını vermeye devam ediyor. Ekonomik olarak çıkmaza giren Arabistan’ın marjinal kararlar alması olası fakat pazar payından ne kadar feragat edeceği soru işareti. Suudi Arabistan cephesinden gelecek olumsuz bir haberle fiyatlar çok hızlı gerileyebilir, ilk etapta WTI $47 daha sonra da $44’a gelebilecektir.

Cuma günü açıklanan Baker Hughes ABD sondaj kuyu sayısı verisine göre ABD’deki sondaj kuyusu sayısı geçen hafta 2 azalarak 441’e geriledi. Kuyu sayısı 17 hafta sonra ilk kez azaldı; fakat düşük ölçekli azalış piyasaya bir moral veremedi.

Emtialardaki düşüş Dünya ticaret gelişimini de olumsuz etkileyerek aşağıdaki grafikte görüldüğü şekilde son yıllarda durağanlaşmanın düşüşe dönüştüğünü göstermektedir.

Aşağıdaki 10 yıllık ortalama ve 2015’deki haftalık ABD ticari ham petrol stokları grafiği mevcut arz fazlası miktarı hakkında fikir edinmek açısından dikkate değer. Tabiki EIA ve OPEC raporları çok yönlü olarak küresel boyutta durumu gösteren kaynaklardır.