TÜRKİYE yenilenebilir enerji yatırımlarında hayli yol aldı. Hidroelektrik santrallerindeki (HES) tecrübemiz malum. Son yıllarda rüzgar enerjisi santralleri (RES) için de ciddi hamlelere tanık oluyoruz. Gerçi bu alanda çok fazla lisans olması biraz karmaşa yaratmış gibi…
Güneş enerjisi de sık sık gündeme geliyor. Ancak bu alanda şimdiye kadar neredeyse hiç somut adım atılmadı. Henüz bir güneş enerjisi santralimiz (GES) bile yok. Santral kapsamında değerlendirilmeyen ve lisanssız üretim için izin verilen güneş enerjisi uygulamalarında maksimum kapasite 500 kW (kilovatsaat) olabiliyor.
GES KURMA MALİYETİ AZALDI
Kamunun güneş enerjisi alım fiyatı, halen yürürlükte olan Yenilenebilir Enerji Kanunu (YEK) uyarınca 13 dolar sent. Enerji üretimi için kullanılan ekipmanın tamamen yerli olması durumunda bu fiyat 19.5 sente yükseliyor. Devlet, 10 yıl süreyle alım garantisi veriyor. Bu fiyatlar Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında düşük bulunuyor. Ancak yüksek güneş alma seviyesi yatırımın geri dönüş süresini kısaltıyor ve yatırımları fizibıl kılıyor. Üstelik GES kurulumu, diğer yeşil enerji kaynaklarına göre daha pahalı olmasına rağmen, son yıllarda dünyada panel fiyatları arz fazlası nedeniyle ucuzlamış durumda. 1 MW (megavat) kurulu gücünde GES kurmanın maliyeti 1.5 milyon dolara kadar gerilemiş durumda.
Yatırım ortamındaki iyileşmenin yanı sıra EPDK’nın (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) güneşten elektrik üretimiyle ilgili lisansları vereceği tarihi açıklaması da yerli yabancı yatırımcıları harekete geçirdi. Daha önce bu alana ilgi duyan ve isimleri duyulan grupların dışında çok sayıda güneş paneli ve ekipman üreticisi de yatırımlarına hız verdi.
EPDK, 2013 yılı haziran ayına kadar toplam 600 MW’lik lisans verecek. Açık eksiltme yöntemiyle yapılacak ihale öncesinde özellikle güneş açısından şanslı bölgelerde ölçümler yapılıyor.
Bir yandan da başta güneş enerjisi santralleri için ihtiyaç duyulan paneller olmak üzere birçok ekipman için üretim yatırımları dikkat çekiyor. Kısacası güneş pazarı ciddi anlamda hareketlenmiş durumda.
3 KATI BAŞVURU BEKLENİYOR
Güneş Enerjisi Sanayicileri Derneği (GENSED) Başkanı Şener Oktik, EPDK’nın ihalesi öncesinde yüzlerce şirketin güneşli bölgelerde yoğun olarak ölçüm hazırlığı yaptığını söylüyor. Oktik, güneş ölçümlerinin özellikle Konya, Karaman, Kahramanmaraş ve Harran bölgelerinde yoğunlaştığına dikkat çekiyor. En fazla bağlantının ise 70 MW ile Karaman’da olacağını düşünüyor.
Şirketlerin EPDK’ya lisans başvurusu yapmak için en az 6 aylık ölçüm sonuçlarını sunması gerekiyor. Oktik, 600 MW bağlantı iznine karşılık Haziran 2013’e kadar en az 1.700 MW’lik başvuru bekliyor.
Güneş panelleri, GES’ler için en önemli ihtiyaç kelemi. Yerli üretimin teşvik edileceğinin açıklanmasıyla bu alana ilgi artmıştı. Nitekim Solar Türk’ün Gaziantep’te temelini attığı güneş paneli fabrikanın önümüzdeki aylarda üretime geçmesi bekleniyor. 25 milyon dolarlık yatırımla kurulacak fabrikanın yıllık üretim kapasitesi 60 MW olacak.
SICAK SUDA DÜNYA İKİNCİSİYİZ
Siemens Enerji Üretimi Bölüm Direktörü Sinan Bubik ise Türkiye’nin güneş enerjisine çok da yabancı olmadığını düşünüyor. Bubik, “2009 yılında güneş enerjisiyle sıcak su elde etmede kurulu güç açısından Çin’in ardından dünya ikinciliğine yükseldik. Bu da ülkemizin güneş enerjisinden elektrik üretiminde sahip olduğu potansiyeli göstermesi açısından kritik bir ölçüt” diyor.
EPDK’nın ilk aşamada güneş enerjisinde en yüksek potansiyele sahip 38 şehir belirlediğini hatırlatan Bubik’e göre, trafo kapasitesi sınırlamaları nedeniyle özellikle bazı bölgelerde yoğun rekabetin yaşanacağı şimdiden belli oldu. Gerek yerli gerekse yabancı yatırımcılar, bu potansiyeli değerlendirmek ve Türkiye enerji sektöründeki potansiyelden maksimum faydayı sağlamak istiyor. Avrupa’da güneş enerjisi yatırımlarının doygunluğa ulaşması ve sektördeki firmaların farklı ülkelerdeki fırsatları değerlendirmek istemesi Türkiye’ye ilgiyi artırıyor.
Sinan Bubik, Siemens olarak rüzgar ve hidroelektrik enerji santrallerinde olduğu gibi güneş enerjisinde de anahtar teslim projeler üreteceklerini söylüyor.
ÇİN’İN EN BÜYÜĞÜ TÜRKİYE’DE
Dünyanın üçüncü büyük güneş paneli üreticisi Yingli Solar da 2013’te yapılacak ihale öncesinde Türkiye’de satış ofisi açtı. Güneş panelinin yanı sıra inverter, kablolama ve diğer birçok ekipman da tedarik eden Çinli şirket, finansman sıkıntısı çekenlere vadeli satış da yapıyor. Yingli Solar Türkiye Ülke Müdürü Uğur Kılıç, 600 MW’lik lisansın tamamının hayata geçmesi durumunda pazardan 150-200 MW pay almayı hedeflediklerini söylüyor. Kılıç, Yingli Solar’ın daha önce de Türkiye pazarını takip ettiğini, güneşle ilgili lisans tarihinin belli olmasından sonra ise ofis açmaya karar verdiğini belirtiyor.
Kılıç’a göre güneş enerjisi alanında yatırım yapmak isteyen birçok yabancı firma daha hazırlık yapıyor. Yingli Solar, Türkiye’de joint venture (ortak girişim) yapmak isteyen yatırımcılara da aracılık hizmeti veriyor.
Uğur Kılıç, güneş paneli maliyetlerinin düşmesine bağlı olarak GES kurulumunun MW başına 1.5 milyon euro’ya kadar gerilediğini vurguluyor.
“20 MW’lik santral kuracağız”
Tekstil ağırlıklı faaliyet gösteren İş Grup Holding bünyesindeki İş Enerji, İnosol markasıyla parabolik yoğunlaştırılmış güneş enerjisi sistemleri üretiyor. Özellikle solar termal konusunda araştırmadan tasarıma, analizlerden kuruluma anahtar teslim projeler geliştiriyor. Şirketin en dikkat çeken projesi ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi için İkitelli Spor Kompleksi’nde yaptığı solar ısıtma ve soğutma sistemi oldu. 500 kW kurulu gücündeki bu uygulama, 12 parabolik kollektörden oluşuyor.
İnosol Enerji CEO’su İlkem Şahin, kendi fabrikalarında ürettikleri parabolik kolektörlerin güneşten elektrik üretiminde de kullanılabildiğini belirtiyor. Şahin, Türkiye’de halen PV panel üretilmediğini, oysa tamamen yerli olan güneş kolektörlerinin bu amaçla kullanılması durumunda iki katı teşvik verileceğini vurguluyor. Üstelik yerli yatırım durumunda 13.3 dolar sent olan alım garantisinin 19 dolar sente çıktığına dikkat çekiyor.
İlkem Şahin, EPDK’nın lisans ihalesine katılacaklarını ve minimum 20 MW’lik güneş enerjisi santrali kuracaklarını söylüyor. Şahin, “Görüştüğümüz başka gruplar da var. İhaleleri kazanırlarsa bizimle çalışabilirler. Çünkü bizim santralimizi kullananlar iki misli teşvik alıyor” diyor.
ÖLÇÜM KİTLERİ YOK SATIYOR
Ana faaliyet alanı merkezi klima sistemleri olan Form Şirketler Grubu bünyesindeki Form Temiz Enerji, özellikle 500 kW’nın altındaki uygulamalar için anahtar teslimi projelere imza atıyor. Bugüne kadar çok sayıda alışveriş merkezi, fabrika, turizm tesisi, çiftlik, konut ve villa için bu tür sistemler kurmuş.
Form Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Tunç Korun, yüzlerce firmanın aynı anda sahada güneş ölçümüne girişmesinin ölçüm kitlerine yönelik talebi patlattığını söylüyor. Korun, her şirketin bir ölçüm ekipmanıyla en az 6 ay boyunca ölçüm yapacağına dikkat çekiyor:
“EPDK, ölçüm ekipmanlarının hangi parçalardan oluşacağına dair bir genelge yayınladı. Belli ekipmanlar seçildi. Ardından bunlara günışığı süresini ölçen bir ekipman daha eklediler. Ancak bu, dünyada bile az sayıda imal edilen bir parça. Avrupa’da ciddi imalat sıkıntısı yaşanıyor. Bu kitleri almak isteyenlere ekim-kasım arası gibi teslim süreleri veriliyor. Bu işe girmek isteyenler elini çabuk tutmalı. Türkiye’nin artan panel talebi de dünya çapında sıkıntı yarattı.”
Form Temiz Enerji, gerek 500 kW altı gerekse üzeri kapasitelerdeki güneş kurulumlarında aktif bir firma. Bu konuda Alman Natcom’la bir yıl önce işbirliği başlatmış. Tunç Korun, EPDK’nın belirlediği kriterlerle uygun, komple hazır bir ölçüm seti oluşturduklarını, 3 ay önce de satışa başladıklarını söylüyor. Form Temiz Enerji, halen fizibilite yapmak isteyen 20 civarında firmayla görüşmeleri sürdürüyor.
Tunç Korun da izin verilen lisans hacminin 4-5 katı başvuru bekliyor. Lisans başvurularında kurulu kapasite ortalamasının 2 MW olacağını tahmin eden Korun, “En büyük trafo kapasitesi 40-50 MW olabilir. Bu durumda da kimseye bu trafoya tek başına 20 MW’lik bağlantı izni vermezler” diyor.
Rakamlarla güneş enerjisi potansiyelimiz;
Kamu alım garantisi: 13.3 dolar sent
Yerli yatırım olursa alım garantisi: 19.5 dolar sent
Alım garanti süresi: 10 yıl
1 MW’lik GES’in yatırım maliyeti: 1.5-2 milyon dolar
Yatırımın geri dönüş süresi: 7-10 yıl
En fazla güneş alan bölgeler: Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz
GES kurmaya elverişli alan: 4 bin 600 km2
Yıllık ortalama güneşlenme süresi: 2.640 saat
Yıllık elektrik üretme potansiyeli: 380 milyar kWh
Kaynak: Yeşil Ekonomi