Net sıfır emisyona güvenli bir geçiş sağlamak için dünyanın daha farklı, fotovoltaik panel tedarik zincirlerine ihtiyacı var. Çin, fotovoltaik panel üretim maliyetlerini düşürerek hayati öneme sahip teknolojinin başarısını teşvik ederken, aynı zamanda küresel panel arzında büyük bir yoğunluğa sahip oldu.
IEA yayınladığı yeni raporunda, net sıfır emisyona güvenli bir geçişin sağlanmasının, küresel tedarik zincirleri Çin’de yoğunlaşmış olan, fotovoltaik panel üretimini genişletmek ve çeşitlendirmek için daha fazla çaba gerektireceğini belirtti.
Çin’in fotovoltaik panel üretimini ve pazarlarını genişletmeye odaklanan endüstriyel ve yenilikçi politikaları, güneş enerjisinin dünyanın birçok yerinde en uygun fiyatlı elektrik üretim teknolojisi
Fotovoltaik panel küresel üretim kapasitesi, son 10 yılda giderek artan bir şekilde Avrupa, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri‘nden yatırım ve inovasyonda başı çeken Çin’e taşındı. Rapora göre, Çin’in fotovoltaik panellerinin tüm önemli üretim aşamalarındaki payı bugün %80‘i aşıyor ve polisilikon ve waferlar dahil olmak üzere temel unsurlar için bu payın, inşa halinde olan mevcut üretim kapasitesine göre önümüzdeki yıllarda %95‘in üzerine çıkması bekleniyor.
IEA İcra Direktörü Fatih Birol açıklamalarında, “Çin, temiz enerji geçişleri sağladığı birçok faydayla fotovoltaik sistemler için dünya çapında maliyetleri düşürmede etkili bir aracı oldu”
“Aynı zamanda, küresel tedarik zincirlerindeki coğrafi yoğunlaşma, hükümetlerin ele alması gereken potansiyel zorlukları da beraberinde getiriyor. Dünya çapında hızlanan temiz enerji geçişleri, artan talebi karşılamak için küresel tedarik zincirleri üzerinde daha fazla baskı oluşturacak, ancak bu aynı zamanda diğer ülkeler ve bölgeler için üretimi çeşitlendirmeye ve daha esnek hale getirmeye yardımcı olacak fırsatlar sunuyor.” ifadelerini kullandı.
Uluslararası enerji ve iklim hedeflerine ulaşmak, eşi benzeri görülmemiş bir ölçekte fotovoltaik panellerin küresel yaygınlaşmasını gerektirmektedir. Bu da, üretim kapasitesinde büyük bir ek genişleme gerektiriyor ve dünyada esnek tedarik zincirlerini hızla geliştirme yeteneği hakkındaki endişeleri artırıyor. Örneğin, IEA’nın 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşma hedefinde ilerlemek için, dünya genelindeki elektrik sistemlerine yıllık fotovoltaik panel kapasite ilavelerinin 2030 yılına kadar 4 katından fazla olması gerekiyor. Fotovoltaik panellerinin temel yapı taşları -polisilikon, külçeler, waferlar, hücreler ve modüller- için küresel üretim kapasitesinin 2030 yılına kadar bugünkü seviyelerin 2 katından fazla olması ve mevcut üretim tesislerinin modernize edilmesi gerekecektir.
Yüksek emtia fiyatları ve tedarik zinciri darboğazları, geçen yıl fotovoltaik panel fiyatlarında yaklaşık %20‘lik bir artışa yol açtığından, dünya çapında hükümetler ve diğer paydaşlar, fotovoltaik panel üretim tedarik zincirlerine artan bir ilgi göstermeye başladılar. Bu zorluklar – özellikle fotovoltaik panelleri yapmak için önemli bir malzeme olan polisilikon pazarında yaşanan gelişmeler dünya genelinde fotovoltaik panel teslimatlarında gecikmelere ve daha yüksek fiyatlara neden oldu.
IEA özel raporu, bu zorlukların politika yapıcıların ileriye dönük daha fazla dikkat ve çaba göstermesini gerektirdiğini tartışmaya açmaktadır.
Rapor, enerji tüketimi, emisyonlar, istihdam, üretim maliyetleri, yatırım, ticaret ve finansal performans gibi alanları kapsayan, hammaddeden son ürüne kadar fotovoltaik panel tedarik zincirlerini inceliyor. Örneğin; elektrik yoğun, fotovoltaik panel üretimin, çoğunlukla hala Çin’in üretiminde büyük pay sahibi olması ve üretim yapılan bölgelerde elektrik üretiminin fosil yakıtlarla sağlanmaktadır. Fotovoltaik paneller, sadece kendi üretim emisyonlarını dengelemek için 4 – 8 ay çalışmaktadır. Çin’in üretimin yoğun olduğu bölgelerinde kömürün belirgin rolü nedeniyle günümüzde çoğunlukla fosil yakıtlarla çalıştırıldığını – ancak fotovoltaik panellerinin hala yalnızca 4 yıl boyunca çalışması gerektiğini buluyor.
Üretim emisyonlarını dengelemek için 8 aya kadar olan kısa geri ödeme süresi, yaklaşık 25 – 30 yıllık ortalama panel ömrüyle karşılaştırılır. Rapora göre, elektrik kaynaklarının artan karbonsuzlaştırılması ve güneş enerjisi tedarik zincirlerinin daha fazla çeşitlendirilmesi, gelecekte bu ayak izinin azaltılmasına yardımcı olacaktır.
Rapor, hükümetlerin yerli fotovoltaik panel üretimini desteklemek için benimsediği politika yaklaşımlarını özetlemekte ve arz güvenliğini artırmak ve çevresel ve sosyal sürdürülebilirlik, yatırım riskleri ve maliyet rekabeti gibi temel zorlukları ele almak için öncelikli eylem alanlarını vurgulamakta olup Raporda Türkiye özel bir bölümde yerli üretimin desteklenmesi için “Doğrudan talepten doğrudan tedarik politikalarına geçiş, Hindistan ve Türkiye’de panel üretim kapasitesini artırdı mı?” sorusuna yanıt aranmaktadır.
Kaan Murat ÇELİKÇAN – Enerji Sistemleri Mühendisi – kmcelikcan@gmail.com
Kaynakça
Rapor: https://www.iea.org/reports/solar-pv-global-supply-chains