Birçok insan petrol sektöründeki gelişmeleri anlamakta sorun yaşamakta ve geleceği tahmin edememekte. Bu nedenle Financial Times petrol konusunu gündeme getirmiş.
Dünya gırtlağına kadar petrol stoku ile dolu ve de şimdi ABD ile İran arasında yapıldığı düşünülen nükleer silah konusundaki anlaşma çerçevesinde, İran da muhtemelen gelecek yıldan sonra petrol ihracatını arttırmaya başlayacak.Tabii ki İran’ın yeniden petrol ihracatına katılması da zaten düşük olan petrol fiyatını daha da aşağıya indirecek. Petrol fiyatları zaten geçen yazdan bu yana yüzde 50 düşmüş bulunuyordu.
Ama petrol fiyatından da önemli bir şeye de dikkat edilmesi gerekiyor. ABD “shale oil” denen yeni teknoloji
ürünüyle nerede ise beş yıldır petrol üretimini patlatmış olmasına rağmen, gene de Ortadoğu ham petrol fiyatlarının belirlenmesinde başrolü oynamaya devam etmekte.
Petrol fiyatlarının düşmesinin ABD’deki yeni üretimi baltalayacağı spekülasyonu da yapılmıştı. Ancak yeni teknoloji ile çalışan ABD şirketleri düşünüldüğünden daha dayanıklı çıktı. Bu şirketlere sermaye akmaya devam etti. Şirketler de inanılmayacak boyutta prodüktivite artışı sağlamayı becerdi. Her kuyudan daha fazla petrol sağlamaktalar. Ama gene de çalışan ABD petrol kuyuları sayısı ekim ayından beri yarıya inmiş bulunuyor. Eğer fiyatlar bugünkü gibi devam ederse ve 50 dolar düzeyinde kalırsa tahminciler ABD’de üretimin azalmaya başlayacağını düşünüyorlar. ABD dışında petrol üretiminde artış olasılığı da pek yok. ABD dışında petrol bulmak giderek daha da zor hale gelmiş durumda.
Shale oil teknolojisi ABD dışında pek başarı ile uygulanamıyor. Birçok ülke gerekli jeolojik yapı ve teknik özelliklere sahip değil. Ayrıca girişimcilik ve mülkiyet devri ABD dışında pek kolay ve yaygın da değil.
Tabii uzun dönemde petrol talebi artma trendinde olur. 2014 yılında güçlü şekilde yavaşlayan talep artışı, aslında 2015 yılında yeniden artacakmış gibi de duruyor.
Çin’in petrol talebi 2000’li yıllara göre azalacak, çünkü ülkenin büyümesi azalma trendinde. Çin’de talep de yatırımdan tüketime dönüş nedeni ile azalmakta. Bu gelişmeye rağmen gene de IEA 2019 yılında günde 1.9 milyon varil ek petrol enerjisi gerekeceğini tahmin etmekte.
Eğer global talep artarsa da fiyatlar artar ve yeni shale oil yatırım talebi de yükselir. Ama altı yıl evvel başlamış olan bu yeni teknolojinin geleceği de henüz tam belli değil. Eğer dünya her yıl giderek daha fazla petrol enerjisi kullanacaksa, dünyanın en çok rezervi olan ülkelerinin de devreye girmesi gerekecek demektir.
En çok petrol rezervi olan yedi ülkeden beş tanesi, Suudi Arabistan, İran, Irak, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri Körfez bölgesinde bulunmakta. Bu nedenle petrol arzının stabil olması için bu bölgenin siyaseten stabil olması büyük önem taşımakta! ABD’deki, Avrupa’daki ve Asya’daki bazı tüketiciler Ortadoğu’yu “unutmak” arzusunda gözükseler de , petrol tüketiminin yüksekliği devam ettikçe Ortadoğu’da sulh gerçekleşmesi dünyanın en önemli sorunu!
Yazan: Deniz GÖKÇE
Kaynak: Akşam