Günümüzün Trendi Yenilenebilir Enerji Kooperatifleri

“Kooperatif yapmak maddi ve manevi güçleri, zeka maharetleri birleştirmektir.”

1923 İzmir 1. İktisat Kongresi Mustafa Kemal ATATÜRK

Kooperatif, karşılıklı yardımlaşma, dayanışma ve kefalet suretiyle, ortaklarının ihtiyaçlarını karşılamak ve çıkarlarını korumak amacıyla en az 7 gerçek ve tüzel kişi tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli bir ortaklık modelidir. Türk Ticaret Kanununun 124. maddesine göre kooperatifler de bir ticaret şirketidir ve yaptığı yatırımlarda kazanç elde etmeyi hedefler. Şirketler tamamen sermayeye, dernekler ise tamamen toplumsal sorumluluk ilkelerine dayalı çalışırlarken, kooperatifler maddi kazançla birlikte toplumsal sorumluluk ilkesini de ön planda tutarlar. Bu durum kooperatiflerin enerji sektörünün içinde yer almasında önemli bir etkendir. Dünya çapında yaşanan enerji krizleri, artan enerji bağımlılığı, yenilenebilir kaynakların ön plana çıkması ve vatandaşa enerji yatırımlarında teşvik sağlamak amacıyla ‘Yenilenebilir Enerji Kooperatifleri’ ortaya çıkmıştır.

Almanya, İngiltere ve Danimarka başta olmak üzere Kanada, ABD, Avustralya gibi ülkelerde ‘Feed in Tariff’ yani Tarife Garanti Sistemi sayesinde yenilenebilir enerji kooperatiflerinin yayılması hız kazanmıştır. Tarife Garanti Sistemi, devletin yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisini, şebeke üzerinden pazar değerinin üzerinde satın almasıdır. Bu uygulamanın amacı yenilenebilir enerji kaynaklarından enerji üretmenin getirdiği finansal zorlukları kompanse etmektir. Rol model alınabilecek Avrupa’nın en güçlü yenilenebilir enerji kooperatiflerine sahip ülkesi Danimarka’nın başarısı, toplumsal dayanışma bilinciyle hareket eden ülke halkının, yerel ihtiyaçlarını ve kendi enerji bağımsızlıklarını kazanma isteğine dayanmaktadır.

Ülkemizde kooperatifçilik potansiyeli yüksek yeni alanlar tespit edilerek bu alanlarda kooperatif kurulması ve geliştirilmesine yönelik çalışmalarda bulunma faaliyetinin bir sonucu olarak, 17 Ekim 2012’de Yenilenebilir Enerji Kooperatifleri kuruluş çalışmaları başlamıştır. Yenilenebilir Enerji Kooperatifçiliği hayata geçirilerek lisanslı ve lisanssız üretimde finansmana kolay erişim ve ölçek avantajı sağlanabilmesi hedefler arasında yer almaktadır. Lisanssız üretim faaliyeti kapsamında küçük sanayi sitelerinde, iş geliştirme merkezlerinde, toplu iş yerlerinde, sulama kooperatiflerinde, orman köylerinde, okul ve hastanelerde yenilenebilir enerji kooperatiflerinin yaygınlaştırılması oldukça önemlidir. Ayrıca yerel ve yenilenebilir kaynakların yerinde değerlendirilmesi, küçük sermayelerin büyük yatırımlara dönüşmesi, vatandaşın kendi enerjisini kendi üretebilmesi, ülke ekonomisine katma değer sağlaması ve istihdama katkı sağlaması enerji kooperatiflerinin diğer hedefleri arasındadır.

Türkiye’de 2013 yılından bu yana kurulan enerji kooperatifleri sayısı 24’tür. Enerji kooperatiflerinin lisanssız elektrik üretiminde, sermaye sorununa çözüm olarak bankaların yenilenebilir enerji yatırımlarına yönelik kredi imkanları ön plana çıksa da kredi faiz oranlarının yüksek olması ve ipotek gösterme konusunda yaşanan sıkıntılar sürecin aksamasına sebep oluyor. Lisanssız üretime teşvikte, kredi veren bankaların düşük faiz oranıyla finansman desteği sağlamaları, kurulu gücü 1MW ve altındaki güneş, rüzgar ve diğer yenilenebilir enerji kaynaklarının ülkemizde yaygınlaşmasına büyük oranda katkı sağlayacaktır.

Özge Efe – Enerji Sistemleri Mühendisi – a.ozgeefe@gmail.com