Kategori : ENERJİ GÜNDEMİ, PETROL ve AKARYAKIT SEKTÖRÜ - Tarih : 12 Haziran 2014
Vatan Gazetesi Ekonomi-Enerji yazarı Ufuk Şanlı, Ankara-Erbil-Bağdat hattında krize neden olan Kürt petrolü ekseninde dönen tartışmaları değerlendirdi.
Ankara-Erbil-Bağdat hattında krize neden olan Kürt petrolü, alıcı bulmakta sıkıntı yaşıyor. Son olarak Fas hükümeti, Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi’nin Türkiye üzerinden ihraç ettiği petrol yüklü tankerin ülke karasularından ayrılmasını istedi. Irak Petrol Bakanlığı, Bölgesel Kürt Yönetimi’ni, İsrail’e petrol satmak ve ülkeyi 34 milyar dolar zarara uğratmakla suçladı. Türkiye üzerinden dünya piyasalarına satılan Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi petrolünün sevkiyatına değinilen açıklamada “Türkiye, Irak’ın doğal kaynaklarıyla ilgili egemenliğine saygı duymalıdır” denildi.
Öte yandan Irak Petrol Bakanı Abdülkerim Luaibi de Kuzey Irak’ta üretilen ham petrolün boru hattıyla Türkiye üzerinden ihraç edilmesini kınadı ve bu konuda ciddi önlemler alacaklarını söyledi. Luaibi, Bağdat hükümetinin, Türk hükümeti ve BOTAŞ’ı Kürt petrolünün satışına yardımcı oldukları gerekçesiyle dava edeceğini de yineledi.
Duruma ABD’den de tepki geldi. ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Jen Psaki, Kuzey Irak petrolünün Türkiye’den uluslararası piyasaya sevkiyatına başlanmasıyla ilgili olarak açıklama yaptı. Psaki, Irak federal hükümetinin onayı olmaksızın yapılan ihracatları desteklemediğini, alım ve satım yapan tarafların da çok ciddi yasal riskler aldığını belirtti. Türkiye’nin, Kuzey Irak’tan petrol ithal ederek uluslararası piyasaya sürmesini desteklemediklerini ve bu konudaki endişelerini gerek Türkiye gerekse Kuzey Irak ile paylaştıklarını belirtti.
Peki, Ankara-Erbil-Bağdat hattında krize neden olan Kürt petrolünün Türkiye üzerinden ihracı neden bu kadar rahatsızlık uyandırıyor, Türkiye’yi uyaran Bağdat yönetimi Türkiye’ye yönelik ne gibi ataklarda bulunabilir? Türkiye, Kürt petrolünün taşınması konusunda ısrarını sürdürebilir mi, ABD bu işin neresinde duruyor? Tüm bu soruları Vatan Gazetesi Ekonomi-Enerji yazarı Ufuk Şanlı yanıtladı.
“KÜRTLERİN KONTROL ETTİĞİ BÖLGELERDE 45 MİLYAR VARİL HAM PETROL VAR”
Şanlı, yapılan araştırmalara göre şu an Kürtlerin kontrol ettiği bölgelerde 45 milyar varil ham petrol ve ciddi oranda doğalgaz bulunduğunu belirtti. Bu durumun Kürt bölgesini dünyanın en önemli petrol merkezlerinden biri haline getirdiğini ifade eden Şanlı, “Irak Anayasası’nın en önemli maddelerinden biri de şu, petrol satışından elde edilecek gelirden yüzde 83’ü Bağdat, yüzde 17’si de Erbil olmak üzere bir paylaşım modeli inşa edilmişti. Kürtler 2008 yılına kadar Bağdat’tan sadece para aldılar ve üretim kısmına hiçbir katkıda bulunmadılar. Bahsettiğimiz para da yılda yaklaşık 10 milyar dolar civarında bir para. Yani 5 yıl içinde 50 milyar dolar para alıp merkezi yönetime herhangi bir aktarımda bulunmadılar. 2008 yılından itibaren ise bölgeye uluslararası yatırımcıların gelmeye başladığına şahit oluyoruz. Kürt bölgesel yönetiminin hazırladığı raporlara göre şu an bölgedeki toplam enerji yatırımlarının büyüklüğü 30 milyar doları aşmış vaziyette. Dünyanın önde gelen enerji şirketlerinin bu bölgede petrol ve doğalgaz arama konusunda son derece istekli olduklarını görüyoruz. Çıkartılan petrolün uluslararası piyasalara da satılması gerekiyor. Bağdat- Erbil gerilimi nedeniyle de bunu güneyden yapmak Kürtler açısından çok mantıklı değil. Bu nedenle tek güvenli çıkış noktası olarak Türkiye görünüyor” dedi.
“ÜRETİLEN PETROLÜN ULUSLARARASI PİYASAYI SATILMASI ÇOK ÖNEMLİ”
Türkiye’nin uzun yıllardır, özellikle ABD’nin Irak’ı işgalinden sonra Erbil ile mesafeli olduğunu anımsatan Şanlı, sözlerine şöyle devam etti: “Fakat 2009 yılından itibaren bunun ciddi anlamda değiştiğine şahit oluyoruz, Ankara ile Erbil arasında ciddi bir yakınlaşma sağlandı. Bunun en önemli parametresinin de petrol olduğu o zamanlar konuşulmuştu. Bugüne gelirsek bölgede ciddi bir petrol üretimi var. Kürtler için üretilen petrolün uluslararası piyasayı satılması çok önemli. Çünkü uluslararası sistemde Kürtleri etkin bir oyuncuya dönüştürecek ve Bağdat’a olan maddi bağlılıkları ciddi anlamda azalmış olacak. Zaten Bağdat yönetiminin de Kuzey Irak petrolünün dünya piyasalarına satılmasına karşı çıkmasının altında bu yatıyor. Kürtlerin peşmergelerle yarı özerk bir konuma sahipken ekonomik anlamda da bağımsızlık kazanmasının Irak’ın istikrarını olumsuz yönde etkileyeceğine inanıyor Bağdat’taki Nuri El Maliki yönetimi. “
“ANKARA, BAĞDAT-ERBİL GERİLİMİNİ ÇÖZMEYE ÇALIŞIYOR”
Şanlı, sürmekte olan Bağdat- Erbil gerilimini Ankara’nın çözmeye çalıştığını kaydetti ve “Ankara, Kuzey Irak Bölgesel yönetimini enerji alanında yeni bir stratejik partner olarak kendine eklemleme düşüncesinde. Kürtler açısından da zengin petrol ve doğalgaz kaynaklarını satabileceği yegane güzergah Türkiye olduğu için bir zorunluluk söz konusu. Taraflar “kazan kazan” üzerine bir model inşa etmeye çalışıyorlar. Ancak buna Washington, Moskova ve Tahran’ın ne diyeceği çok önemli. Yeni bir oyuncuyu dünya piyasaları kabul edecek mi, bu durum Irak’ın toprak bütünlüğünü nasıl etkileyecek? Daha da önemlisi Ortadoğu’daki dengeleri nasıl etkileyecek? Bu zihinlerde soru işareti uyandıran bir konu” ifadelerini kullandı.
“KUZEY IRAK PETROLÜ TÜRKİYE İÇİN BÜYÜK BİR KAZANIM”
Peki, Türkiye Kürt petrolünün taşınması konusunda aracı olmadaki ısrarını sürdürebilir mi ya da Bağdat yönetimi Türkiye’ye yönelik attığı adımlardan nasıl bir sonuç elde edebilir? Şanlı’nın yanıtı şöyle: “Irak’ta Maliki yönetiminin hem İran’la hem de ABD ile çok yakın ilişkileri var. Dolayısıyla Maliki Irak’ta kendini siyasi bir pozisyon olarak ülkeyi bir arada tutan, üstün lider olarak tanımlıyor. Maliki’nin şu durumda Kürt bağımsızlığına yönelik herhangi bir adım atması söz konusu değil. Türkiye ekonomisi ise her yıl yüzde 5,5 büyüyor ve enerji ihtiyacı hayli yüksek. Bu anlamda ucuz ve güvenli petrole olan talebi fazla. Bu noktada Kuzey Irak’tan çıkartılacak petrolün uygun fiyatlarla Türkiye’ye getirilmesi Türkiye açısından büyük bir kazanım olacak. Bu petrolün dünya ülkelerine taşınırken Türkiye üzerinden geçmesi de Türkiye’ye hem kazanç sağlayacak hem de jeopolitik önemini arttıracak. Türkiye bu yüzden bu işbirliğine oldukça sıcak bakıyor. Ama bunun uluslararası ilişkiler açısından okunması biraz farklı. Son dönemlerde ABD’nin İran’la yakınlaştığı ve Ortadoğu’yu parçalayan bir ülke olarak tarihe geçmemek için Bölgesel Kürt yönetiminin bu petrolü satmasına sıcak bakmıyor.”
“KÜRTLER İÇİN KÜRESEL AÇIDAN TEK ÇIKIŞ YOLU WASHİNGTON”
Kuzey Irak petrolünden doğan gerilimin ABD-Türkiye hattında bir gerilim yaratma olasılığına da değinen Ufuk Şanlı, ABD’nin Türkiye’ye karşı bir hamle yapmak istemesi durumunda, bunun için elinde yeteri kadar araç olduğunu ifade etti. Diğer taraftan jeopolitik gerçekleri de göz ardı etmemek gerektiğini belirten Şanlı, “Geçen hafta İran’da ayrılıkçı olduğu gerekçesiyle bazı Kürt önderler idam edildi. İran’ın Kürtlere tarih boyunca takındığı tavır hem Barzani ailesinin hem de Talabani ailesinin hatırasında önemli bir yere sahiptir. Aynı zamanda Araplarla ilişkileri de ortadayken jeopolitik anlamda Kürtler açısından, şu anda sığınabilecekleri ya da ittifak arayabilecekleri yer Türkiye olarak görünüyor.
Ama küresel açıdan baktığımız zaman Kürtler için tek çıkış yolu Washington görünüyor. Ben Kürtlerin Washington’u kızdıracak bir hamle yapmayacaklarına inanıyorum. Hükümete yakın medya kuruluşlarında Başbakan Erdoğan hükümetinin ABD’ye rağmen bu işleri yaptığı konuşuluyor. Ama ben şu ana kadar ABD’ye rağmen yapılmış bir hamle görmüyorum açıkçası. Türkiye ABD’ye meydan okumak istese, ihraç edilen petrolü satın alabilir. Hükümet TÜPRAŞ’ı görevlendirip Kürt petrolünün alınmasını ve piyasaya satılmasını sağlayabilir. Ama bunu yapmadı, bunun yerine Ceyhan’daki terminalden uluslararası piyasalara satışına aracılık etmeyi tercih etti” dedi.
Haberin Devamı için tıklayınız>>>
Kaynak: turkish.ruvr.ru
