Kategori : ELEKTRİK ENERJİSİ, ENERJİ GÜNDEMİ - Tarih : 25 Eylül 2024
Elder Genel Sekreteri Fakir Hüseyin Erdoğan, TRT Radyo 1’de Bülent Kaya’nın sunduğu Gündem Enerji programına konuk oldu. Kaya’nın sorularını cevaplayan Erdoğan gündeme ilişkin önemli açıklamalar yaptı. Erdoğan, elektrik faturalarında yapılması planlanan düzenlemenin hayata geçirilmesi durumunda yüzde 60 ila 65 oranında tasarruf sağlanacağını ifade etti.
Elektrik Faturalarının Yüzde 60’ı Devlet Tarafından Karşılanıyor
“Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımızın da ifade ettiği gibi bugün tüketicilerimizin ödediği faturaların yaklaşık %60’ı bütçeden karşılanıyor. Bu yıl sonu itibariyle bütçeden karşılanacak maliyetin büyüklüğü 154 milyar Türk Lirası civarına erişecek. Bu korkunç bir rakam aslında. 2001 krizinden sonra çıkarılan elektrik piyasası kanununun temel amaçlarından bir tanesi maliyetlerin görünür hale getirilmesiydi. Biz satın almış olduğumuz bir hizmetin maliyetinin ne olduğunu bilelim o maliyet üzerinden herkes kendi hesabını yapsın ve buna göre iyi işleyen bir piyasa mekanizmasının altyapısını oluşturalım. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından bu amaçla yapılan düzenlemeler sonrasında sistemde çok az bir sübvansiyon ihtiyacı kalmamıştı. Fakat sonrasında bu küresel krizler nedeniyle geriye düşmeye başladık ve bugünkü sübvansiyonlu yapı ortaya çıktı. Bugünkü sübvansiyonlu yapının arkasında ne var diye baktığımızda d gördüğümüz şey esas ile şu; bugün ben de bir fabrikanın sahibi de o fabrikanın kapısında bekçilik yapan arkadaşımız da 1 kilowatt saat elektrik için aynı bedeli ödüyor. Bu bedel de dediğim gibi bütçeden karşılanan sübvansiyonlarla belirlenmiş bir bedel. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımızın bahsettiği esas itibarıyla şu; korunmaya muhtaç olan, gerçekten ihtiyacı olanları destekleyelim, geri kalanlar bu işin gerçek maliyeti neyse onun üzerinden bu bedeli ödesinler. Bu çok doğru ve çok gerçekçi bir yaklaşım. Doğrusunu söylemek gerekirse Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığımızın gelir desteği sağlamış olduğu, yanlış hatırlamıyorsam, yaklaşık 5 milyon hane var. 5 milyon hanenin aylık 240 kilowatt saatlik elektrik tüketiminin desteklenmesine yönelik bir yaklaşım sergilenir ise bunun devlete ve bütçeye maliyeti yaklaşık 50 milyar TL. Yani %60 -65 oranında bir tasarruf imkanı sağlanmış olacak. Elektrik dağıtım şirketleri maliyet esaslı bir tarife yapısının kurgulanmasının hayata geçirilmesinin destekçisidir.”
Elektrik Fiyatları Hemen Tüketiciye Yansıyacak mı?
Elder Genel Sekreteri Fakir Hüseyin Erdoğan, Elektrik fiyatlarının tüketiciye olan yansımasından bahsetti. Erdoğan, Avrupa ülkelerine göre Türkiye’nin önemli bir verimliliği olduğunun altını çizdi. Erdoğan, “Ukrayna savaşından sonra Avrupa’da ne olduğunu hatırlayalım. Avrupa’da tüketicilerin konfor sıcaklığı 18 °C’ye düşürüldü. Yazın klimaları açmak için 25 °C’nin üzerine çıkılması beklendi. 25 °C’nin altında klimaların açılmasına izin verilmedi. Böyle bir verimlilik ve tasarruf bilinciyle hareket edilerek bu krizden kurtarıldı. Bize de baktığımızda açık mekan ısıtmasının çok fazla olduğunu görüyoruz. Açık mekan soğutmasının da çok fazla olduğunu görüyoruz. Bunların hepsi verimsizlik demektir. Oysa bizim ciddi bir verimlilik potansiyelimiz var ve verimlilik aslında negatif talep yoluyla ulusal ekonomiye çok büyük katkı sağlayan bir enerji parametresi. Bu kapsamda elektrik dağıtım şirketleri olarak bizim üzerimize düşen neyse, elimizden gelen ne varsa onu yapıyoruz. Led aydınlatmasına yönelik olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımızın açıklamış olduğu dönüşüm vizyonunu biz de benimsiyoruz” ifadesini kullandı.
Elektrik Dağıtım Şirketleri Fiyatlarını Kendileri Belirlemiyor
Erdoğan, elektrik dağıtım şirketlerinin uyguladığı tarifelere yönelik de şu açıklamalarda bulundu: “Elektrik dağıtım şirketlerinin uyguladığı tarifeleri düzenleyici kurumumuz EPDK belirliyor. Elektrik dağıtım şirketlerinin bu anlamda ne kadar kar edebilecekleri düzenlemeye tabi bir faaliyet konusu. 2013 yılında özelleştirmeler tamamlandığında dağıtım şirketlerimizin yıllık yatırım kapasitesi 980 milyon dolar seviyesindeyken 2023 yılında geldiğimizde dağıtım şirketlerinin yıllık yatırım kapasitesi 2,2 milyar dolar seviyesine çıktı. Geçtiğimiz on yıl içerisinde dağıtım şirketlerimizin yapmış olduğu yatırımların kümülatif toplamına baktığımızda ise 15 milyar dolara ulaştığını görüyoruz. Bu anlamda dağıtım şirketlerimizin yatırım yapmadığını, yatırım yapmaktan imtina ettiğini söylemek çok gerçekçi gelmiyor. Kaldı ki düzenleme sistematiği gereği dağıtım şirketlerimizin varlık tabanı ne kadar büyürse dağıtım şirketlerimizin o ölçüde lehine oluyor.”
Kayıp Kaçak Oranı Yüzde 18’den Yüzde 11’e Düştü
Elder Genel Sekreteri Fakir Hüseyin Erdoğan, Türkiye genelindeki kayıp kaçakların oranı %18 seviyesindeyken on yıl içerisinde %11 seviyesine düştüğünü belirtti. Erdoğan: “Elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesine esas 2004 yılında çıkarılan elektrik piyasası reformu ve özelleştirme strateji belgesi var. Bu strateji belgesinde özelleştirmenin amaçlarına baktığımızda birkaç şey sayabiliriz. Bir tanesi dağıtım şirketleri açısından baktığımızda optimum yatırım seviyesini sağlayarak tüketicilerin daha makul fiyatlardan elektriğe erişmesi. İkincisi arz güvenliğinin güvence altına alınması. Üçüncüsü de kaliteli hizmet sunumu tabii kayıp kaçakların azaltılması da bir diğer unsur. Şimdi bu açıdan baktığımızda hangi amaçlara ulaşılamadığını değerlendirelim ya da hangi amaçlara ulaşılamadığı iddia ediliyorsa onun üzerinde duralım derim. Biz dağıtım şirketleri bu işi devraldıktan sonra ne yaptılar diye baktığımızda özellikle şunu görüyoruz; şebekede bir standart oluşturmaya başladılar. Daha öncesinde şebekemizde çok farklı gerilim seviyelerinde trafolar ile dağıtım hatları varken bunları mümkün olduğunca belirli bir standarda getirmeye başladık. Elektrik dağıtım şirketlerimiz özellikle kent merkezlerinde ring şebekeler oluşturularak, belli bir yerinde bakım yapılması anında diğer hattan elektrik beslemesi yapılarak daha az kesintinin oluşmasına yönelik olarak bir bakış açısını hayata geçirmeye çalıştılar. Kayıp kaçak ile çok etkin bir şekilde mücadele ettiler, öyle ki 2013 yılında Türkiye genelindeki kayıp kaçak oranı %18 seviyesindeyken on yıl içerisinde bu %11 seviyesine düşmüş durumda. Bunun karşılığının ne olduğuna baktığımızda ise her yıl ülke ekonomisine yaklaşık 1 milyar dolar katkı sağladığımızı söyleyebiliriz. Bu çerçeveden baktığımızda özelleştirmenin amacına ulaşamadığını söylemek çok gerçekçi görünmüyor. Doğrusunu söylemek gerekirse 2013 yılında dağıtım şebekesine bağlı 2 bin megavatlık üretim tesisi varken 2023 yılı sonu itibarıyla bu 18 bin megavata çıkmış durumda. Bu elektrik dağıtım şebekesine yapılan yatırımlarla, dağıtım şebekesinin kapasitesinin artırılması ile sağlandı. Temmuz sonu itibari ile şarj istasyonlarının kurulu gücü 1.300 megavata ulaştı bunların hepsinin arkasında elektrik dağıtım şebekesinin varlığı var.”
Kayıp Kaçak Oranını Sıfıra İndirmek Mümkün mü?
Erdoğan, kayıp kaçak oranı ile ilgili de şöyle konuştu: “İşin doğası gereği kayıpları sıfıra indirmek mümkün değil. Uluslararası standartlara da baktığımızda dağıtım şebekesindeki teknik ve teknik olmayan kayıpların, ki biz ona kayıp kaçak diyoruz günümüzde yüzde 7 ila 8 civarında olduğunu görüyoruz. Türkiye’de bu anlamda iyileştirmemiz gereken daha uzunca bir yolumuz var. Dağıtım şirketlerimiz bu anlamda daha dijital teknikler kullanmaya başlıyorlar. Şebekeleri dijitalleşmeye başlıyor. Kullandıkları sayaçların niteliklerini ve sayaçlarının kurulum yerlerini değiştirerek müdahaleyi en aza indirgeyecek bir yaklaşımı hayata geçiriyorlar. Bu anlamda da ciddi bir başarı elde edilmiş durumda bunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Örneğin Türkiye’nin en çok kayıp kaçağının olduğu bir bölgemizde yüzde 80’ler civarındaki kayıp kaçak oranı bugün yarıya indirilmiş durumda ve yapılan yatırımlarla bu da ülke ortalamasına indirilecektir.”
Elder 25 Yaşında
Erdoğan, Elektrik Hizmetleri Derneği’nin 25’inci yılına ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Erdoğan şunları anlattı “Elektrik Dağıtım Hizmetleri derneği bu yıl 25’inci yılını idrak ediyor. Bu 25 yıl içerisinde elektrik dağıtım sektörümüzdeki standardizasyonu artırmaya yönelik olarak çalışmalar yaptık. Elektrik dağıtım sektörünün uluslararası mukayeselerle kendisini çekmesine yönelik olarak bir dizi uluslararası proje yönettik. Önümüzdeki dönem içerisinde de standartlarımız ve kalitemizi artırmaya yönelik olarak bütün dağıtım şirketleri ile el birliği içerisinde çalışmalarımızı devam ettireceğiz. Bu konuda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığımız ve Enerji Piyasası Düzenleme Kurumumuzun liderliği ve rehberliği bizim için son derece önemli. Tüketiciler ile iletişim çalışmalarımız devam ediyor. Aslında aylık olarak çağrı merkezlerimizi arayan tüketicilere yönelik bir anket uygulaması yapılıyor. Önümüzdeki dönem içerisinde diğer tüketicileri de kapsama alarak onların istek ve beklentilerini de dikkate alan bir uygulamayı hayata geçireceğiz.”
