TÜBİTAK’tan Enerjide Dışa Bağımlılığı Azaltacak Projelere Destek

TÜBİTAK enerjide dışa bağımlılığı en aza indirmek için proje çağrısı yaptı. Başvurular küçük, orta ve büyük ölçekli olarak değerlendirilecek. Projelere 500 bin ila 2,5 milyon TL arasında destek ödemesi yapılacak.

TÜBİTAK’tan yapılan açıklamada şöyle denildi:

Türkiye son yıllarda küresel ekonomik sistemde söz sahibi olan ülkelerden biri haline gelmiştir. Giderek artan Gayrisafi Yurt İçi Hasılası (GSYH) ile Türkiye, bulunduğu orta gelirli ülkeler grubundan, yüksek gelirli ülkeler grubuna geçmeyi hedeflemektedir. Ekonomik büyüme beraberinde enerji tüketiminde de artışa neden olmuş ve bu durum, Türkiye’nin enerji strateji ve politikalarını yeniden değerlendirme ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Yerli kaynaklardan üretilen enerji, artan talebi karşılamada yetersiz kalmış; T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından açıklanan 2016 yılı enerji denge tablosuna göre, Türkiye’de 2016 yılında toplam birincil enerji arzı içerisinde fosil yakıtların ithalat içindeki payı %86 oranında gerçekleşmiştir. Artan ithal enerji faturası zaman içinde cari açığın da artmasının önemli nedenlerinden birisi olmuş, bu durum enerji ithalatının azaltılması yolunda yeni politikalar geliştirilmesini kaçınılmaz kılmıştır.

Türkiye’nin 2023 hedefleri kapsamında, enerji ihtiyacını karşılamak ve enerjide dışa bağımlılığını azaltmak amacıyla enerji politikalarında ciddi bir dönüşüm sürecine gidilmiştir. Bu doğrultuda, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından hazırlanan Milli Enerji ve Maden Politikası’nın temelini enerjide yerli ve yenilenebilir kaynakların payının artırılması oluşturmaktadır. Enerjide dışa bağımlılığın azaltılması ve artan enerji ihtiyacını karşılama hedefleri doğrultusunda; enerjide sürdürülebilir arz güvenliğinin sağlanması, Türkiye’nin enerji ticaret merkezi olması ve yerlileştirme öne çıkan hususlardır.

Ulaşılabilir, uygun maliyetli, güvenli, kesintisiz ve çevre dostu enerji arzı enerjide dışa bağımlılığın azaltılması ve yerli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının en etkin şekilde kullanılması ile mümkündür. Türkiye’nin fosil yakıt kaynaklarının kısıtlı olması göz önüne alındığında, yeni kömür rezervlerinin ortaya çıkarılmasının yanında mevcut potansiyelin güvenli ve temiz kömür teknolojileri ile değerlendirilmesi gerekmektedir. Petrol ve doğal gaz kaynaklarının deniz alanları öncelikli olmak üzere arama ve üretim faaliyetleri de hızlandırılmalıdır. Ayrıca, güneş ve rüzgar başta olmak üzere yenilenebilir enerji kaynaklarının mümkün olan en üst seviyede değerlendirilmesi de önemlidir. Yenilenebilir enerji kaynaklarının yanı sıra enerjide dışa bağımlılığı azaltmak için yapımı planlanan nükleer enerji santralleri de büyük önem taşımaktadır.

Enerji alanında ülkenin kendi kendine yeterliliğinin önemli bir boyutu da yerli teknolojik kapasitenin varlığıdır. Bu amaçla, modern enerji teknolojilerinin transferi, yerli üretimi ve Ar-Ge faaliyetlerinin artırılması gerekmektedir. Enerjide dışa bağımlılık sadece enerji kaynaklarına bağımlılık olarak değerlendirilmemeli; bu kaynakların üretiminden kullanıma sunulmasına kadarki süreçte gerekli olan teknolojide de dışa bağımlılık kontrol altına alınmalıdır. Enerji teknolojilerine ilişkin Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerinin ön plana çıkarılmasını ve teknoloji transferini mümkün kılacak uygulamalar önceliklendirilmelidir. Bu sayede, yüksek katma değerli enerji teknolojileri Türkiye’de üretilebilecektir.

Bulunduğu coğrafi konumun avantajlarını fırsata çevirmeyi amaçlayan Türkiye, enerji politikalarının temel eksenini “enerji ticaret merkezi” olma hedefi üzerinden inşa etmektedir. Bu bağlamda, kaynak ve tüketici ülkelerle işbirlikleri geliştirilmektedir. Çevre ülkelerden Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden Avrupa ülkelerine enerji aktarımı ve akışını sağlayacak olan boru hattı projelerinin yanı sıra, çeşitli kritik altyapı yatırımlarının Türkiye’nin enerji ticaret merkezi olmasına önemli katkılar sağlaması beklenmektedir. Ayrıca, yıllık enerji ithalatında ülke çeşitliliğini sağlayacak alternatif pazarlara yönelmesi de Türkiye’nin enerji arz güvenliğini güçlendirecektir.

Türkiye’nin enerji ticaret merkezi olma hedefi doğrultusunda sürdürülebilir, şeffaf, öngörülebilir, hesap verebilirliği güvence altına alınmış ve rekabetçi enerji piyasalarının varlığı önem arz etmektedir. Türkiye, enerjide fiyatlandırmanın yapıldığı, piyasa derinliğinin oluşturulduğu ve uluslararası piyasalara yön veren öncü bir ülke haline gelmelidir. Ayrıca, var olan enerji borsasının diğer finansal piyasa araçlarına eklenmesi ve fiyatlandırmada uluslararası bir referans noktası oluşturulmasının sağlanması gerekmektedir.

Bu çağrı kapsamında, Türkiye’nin enerji arz güvenliği, yerlileştirme, öngörülebilir piyasaların gelişimi, enerjide ticaret merkezi olma ve enerji verimliliğinin analizi ile sürdürülebilir büyüme odaklı politikaların geliştirilmesine yönelik bilimsel nitelikli projelerin desteklenmesi hedeflenmektedir. Çağrı programı kapsamında sunulan proje önerilerinde; Türkiye’nin enerjide dışa bağımlılığının azaltılması ve enerjide ticaret merkezi olma sürecinde etkili olan, alt başlıkları ve detayları “Amaç ve Hedefler” başlığı altında belirlenen konularda, yukarıda belirtilen ülke öncelikleri dikkate alınarak, özgün bilgiler üretilmesi ve bu bilgilere dayalı olarak politika önerileri geliştirilmesi gerekmektedir. Desteklenecek projelerde, Türkiye’nin benimsemiş olduğu 2023 hedefleri, güncel kalkınma plan, program ve stratejileri, Milli Enerji ve Maden Politikası ile uyumlu; merkezi ve yerel düzeydeki kamu kurumlarının politika geliştirme süreçlerine katkı sağlamaya yönelik çözüm ve öneri odaklı bir yaklaşımın izlenmesi de istenmektedir.

Kaynak: TÜBİTAK