Kategori : ENERJİ GÜNDEMİ, PETROL ve AKARYAKIT SEKTÖRÜ - Tarih : 22 Kasım 2013
Türkiye ve Kuzey Irak Kürdistan Yönetimi (IKY), yarı özerk bölgenin gelecek yılın başına kadar dünyaya petrol satmasının önünü açacak bir dizi anlaşma konusunda hızla ilerliyor. Ancak Bağdat’taki merkezi hükümet bu anlaşmaların önündeki en büyük engel olarak kalmaya devam ediyor. İstanbul’da yapılan Atlantik Konseyi Enerji ve Ekonomi Zirvesi’ne katılan yetkililer, Ankara hükümetinin Irak Kürdistan Yönetimi’nin enerji satışlarından elde ettiği gelirleri toplaması için Türkiye’deki bir kamu bankasında bloke hesap açmayı planladığını belirtti.
İlk somut detayları bu konferansta ortaya çıkan adım ile Irak Kürtlerinin bol enerji kaynaklarını paraya çevirme sorunu da ortadan kalkmış olacak: Ödeme yapacak şirketler arasında Exxon Mobil ve Chevron gibi enerji devleri ile Londra’da işlem gören ve bölgede petrol arayan Genel Energy de bulunuyor.
IKY Enerji Bakanı Aşti Havrami panelde yaptığı konuşmada, “Satışlardan gelen ödemeler dışında yüklenici şirketler tazminatlarda üzerlerine düşen payları da alacaklar. Net gelirlere dokunmayı planlamıyoruz” dedi.
Enerji satışlarının gelirlerini paylaşma meselesi Irak merkezi hükümeti ile ülkedeki Kürtler arasında sorunlu bir konu. Bağdat’taki parlamento Irak anayasasının neden olduğu bu tartışmaları ortadan kaldıracak bir petrol-gaz yasası ve gelir paylaşımı yasasını henüz geçirebilmiş değil.
Çabuk bir çözüm ise zor görünüyor. Merkezi hükümet yalnızca Bağdat’ın Irak’taki enerji anlaşmaları ve ihracatlarını düzenleyebilecek tek otorite olduğu görüşünde iken Kürtler milli gelirin yüzde 17′sini IKY’ye geri kalanını ise Bağdat’a bırakan anlaşmaya uydukları sürece ulusal anlaşmanın kendilerine arama, üretim ve satış hakkını tanıdığını savunuyor.
Irak hükümetinden bir yetkili Bağdat’ta Perşembe günü yaptığı açıklamada merkezi hükümetin Kürt ihracatını Irak Devleti Petrol Piyasası Organizasyonu üzerinden yapmasına imkan tanımsı için Türkiye’ye baskı yapmaya devam ettiğini belirtti.
Iraklı yetkili ayrıca Kürdistan bölgesinin enerji satışlarının gelirlerinin toplanacağı bloke hesabı da muhtemelen kabul etmeyeceğini söyledi. Türkiye Enerji Bakanı Taner Yıldız daha önce yaptığı bir açıklamada görüşmelerin devam etmekte olduğunu ancak henüz merkezi yönetim ile bir nihai bir anlaşmaya varılmadığını söylemişti.
Havrami ise Kürtlerin merkezi hükümet ile Irak’taki tüm petrollerin gelirlerinin bir arada toplandığı ve dağıtıldığı bir anlaşmaya varmadıkları sürece net gelirlerine dokunmayacaklarını da sözlerine ekledi.
Irak Parlamentosu Petrol ve Gaz Komisyonu Başkanı Adnan El-Cenabi yaptığı açıklamada, “Irak’ı bir arada tutacak iki şey olan petrol-gaz yasası ve gelir paylaşımı yasası konusunda bir uzlaşıya varacak kabiliyetimiz olduğunu düşünmüyorum” dedi.
Kürtlerin Bağdat’a verdiği teminatlara rağmen yatırımcıların Kuzey Irak kaynaklarına olan iştahlarının en önemli nedenlerinden biri IKY’nin inatla daha otonom bir yapı isteği ve enerjiye aç Türkiye ile ilişkilerini güçlendirmesi.
Ödeme mekanizması dışında IKY’nin uluslararası yatırımcıları petrol ve gaz sahalarında yatırım yapmaya teşvik etmesine ek olarak ham petrolü Türkiye’ye taşıyacak boru hattı da dahil oldu. Havrami projede son denemelerin yapıldığını ve sevkiyata 2014 yılının ilk üç ayı içerisinde başlanabileceğini söyledi.
Genel Enerji CEO’su Tony Hayward ise panelde yaptığı konuşmada, “Kürdistan dünyanın önde gelen bir petrol ve gaz ihracatçısı olma eşiğinde. Bence gelecek aydınlık” dedi.
Türkiye Enerji Bakanı Taner Yıldız Ekim ayında Güney Kore’deki bir zirvede Iraklı meslektaşı Hüseyin El-Şahristani ile bir görüşme yapmıştı. Yıldız Perşembe günkü konuşmasında bloke hesap konusunu ilk kez geçen ay Şahristani’ye açtığını söyledi.
Konferans süresince Türkiye, IKY ve ABD’li yetkililer varılacak herhangi bir anlaşmanın daha büyük bir Irak için iyi olacağına ve Bağdat’a ise tehlike yaratmayacağına vurgu yaptılar.
Zirve sırasında yaptığı basın toplantısında konuşan Yıldız, “Kuzey Irak ile yapılan anlaşmalar ve bunun sonucunda gelen gelirlerde Irak halkının tamamının payı vardır. Eğer biz bir kamu bankasında bunu bloke edeceksek, dekontunu mutlaka merkezi Irak hükümeti ile paylaşırız.” dedi.
Son zamanlara kadar ABD, Bağdat’ı gücendirmekten ve Şii Başbakanı İran’a yakınlaştırmaktan çekindiği için IKY-Türkiye anlaşmasına karşı çıkıyordu. Ancak Washington’ın da tutumu değişmiş görünüyor.
ABD Enerji Bakanı Ernest Moniz zirve sırasında soruları yanıtlarken “Anayasal yapı içerisindeki bu görüşmeleri destekliyoruz. Anladığım kadarıyla Bakan Yıldız’ın Iraklı Bakan Şahristani ile çok ama çok iyi bir toplantısı olmuş. Bu görüşmelerin hızla bir noktada buluşmasını umuyorum” dedi.
Kaynak: Enerji Enstitüsü
