Kategori : ENERJİ GÜNDEMİ - Tarih : 23 Kasım 2015
Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması başvurular 2016 yılı için rekor seviyede 560 santral olarak gerçekleşti. Bir önceki yıla göre teşvikten yararlanmak isteyen yatırımcı 3 kat artarak toplam 15.000 MW kapasite başvurdu. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından YEKDEM’den yararlanmak isteyen lisans sahibi tüzel kişilerin başvuru listesi Ön YEK Listesini yayınlandı.
Kurulu güce göre toplam yaklaşık 15.000 MW kapasite önümüzdeki yıl teşvikten yararlanacak. Tesis tipine göre gruplandığında, topla
m 9.982 MW kapasiteyle en çok başvuru hidroelektrik santrallerinden geldi. Kanal tipi HES 4.455 MW, Rezervuarlı HES 4.402 MW, Nehir tipi HES 1.125 MW oldu. Rüzgar yatırımcısından toplam 4.328 MW başvuru geldi. Jeotermal enerji santralleri toplam başvurusu 507 MW olurken, çöp gazı 120 MW ve biyogaz santralleri 59 MW oldu. Hayvansal ve tarımsal atık, bitkisel yağ atığı ile üretim yapan tesislerden toplam başvuru yaklaşık 25 MW oldu.
Geçtiğimiz sene toplam başvuru 5.423 MW olmuştu, bu sene destekten yararlanacak kapasite yaklaşık 3 katına çıktı. 2015 yılı için, en yüksek başvuru rüzgar enerjisinden gelmiş, toplam başvuru 2.732 MW olmuştu. Hidroelektrik santrallerinden ise toplam 2.116 MW başvuru vardı, bu sene su kaynakları ile üretim yapan santrallerden neredeyse 5 katı başvuru gelmiş oldu.
YEKDEM başvurularındaki rekor artışı yorumlayan bir enerji uzmanı, son 5 yılda hızla artan enerji yatırımlarının, Türkiye elektrik tüketiminin çok üzerinde olması ile oluşan enerji fazlası nedeniyle toptan elektrik piyasasında 2010-2014 arasında sürekli artış trendinde olan elektrik fiyatları 2015 yılı genelinde ilk 11 ayda %16 oranında geriledi. Bununla birlikte, YEK desteğinin dolar cent üzerinden ödenmesi ve Türk lirasında son 12 ayda yüzde 30’a yakın değer kaybının olması neticesinde yatırımcı açısından, toptan elektrik piyasası ve YEK destek mekanizması arasındaki gelir farkının açıldığını belirtti. TEİAŞ verilerine göre, Türkiye elektrik kurulu gücü son 4 yılda % 40 düzeyinde artış göstererek 72.544 MW’a ulaştı, aynı dönemde elektrik tüketimindeki artış ise % 22’de kaldı.
Değerlendirmelerde bulunanan bir başka uzman, geçtiğimiz senelerde biyokütle ve jeotermal santralleri açısından YEKDEM zaten daha avantajlıydı. Bu dönemde, özellikle su kaynaklarından elektrik üreten santraller açısından YEKDEM ve toptan elektrik piyasası arasındaki fiyat farkının kıyaslanamayacak boyutlara ulaştığını ifade etti. Elektrikte en ucuz kaynak hidroelektrik diyen uzman, bu tip santraller su varsa üretim yapabiliyor, su bol ise üreticinin elektriğini satabileceği fiyat arz fazlası nedeniyle düşük düzeyde kalıyor, getiri minimum oluyor. Uzman, YEKDEM’de ise durum tamemen farklı, üretilen elektriğin zamanına ve Türkiye genelindeki arz / talep durumuna bakılmaksızın sabit olarak üretilen birim elektrik başına 7,3 dolar cent (yaklaşık 20 kuruş) üzerinden ödeme yapılırken, su kaynaklardan en çok üretimin yapıldığı Nisan-Mayıs-Haziran döneminde ise elektrik satış fiyatının 13 kuruş olduğunu söyledi. Teşvik fiyatları 2,8 usd/try fx kuru üzerinden usd cent ve lira olarak yaklaşık şöyle; Hidroelektrik ve Rüzgar: 7.3 (20 kuruş), Jeotermal 10,3 (28 kuruş), Güneş ve Biyokütle 13,3 (37 kuruş).
En yüksek yerli aksam teşviki 2 dolar cent
Yerli aksam kullarak YEKDEM teşvik fiyatına ilave getiri sağlayacak santral sayısı 35’den 63’e çıktı. En yüksek teşviği 2 dolar cent ile 4 hidroelektrik santral yararlanacak. Yerli aksam teşvik fiyatı ortalaması 0,92 dolar cent oldu. 51 Rüzgar, 8 HES, 3 Jeotermal ve 1 Biyokütle santrali ek teşvikten yararlanacak.
YEKDEM Nedir?
Üretim lisansı sahibi tüzel kişilere, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri için Yenilenebilir Enerji Kaynak (YEK) Belgesi verilmesi ile YEK Destekleme Mekanizmasının (YEKDEM) kuruluşu ve işleyişine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin Yönetmeliği” 01.10.2013 tarihinde yayımlanmıştır.
Yönetmeliğe göre, YEK belgesi, lisansı kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynağından üretilebilir elektrik enerjisinin ulusal ve/veya uluslararası piyasalarda satışında kaynak türünün belirlenmesi ve takibi, lisansı kapsamındaki üretim tesisinde bu Yönetmelik kapsamındaki yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisi için YEKDEM kapsamındaki uygulamalardan yararlanılması, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisinde üretilen elektrik enerjisinin emisyon ticareti kapsamındaki piyasalarda satışında kaynak türünün belirlenmesi ve takibi için kullanılması amacıyla verilecek.
Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim lisansı sahibi tüzel kişiler, lisans bazında, bir sonraki takvim yılında YEKDEM`e kayıt olmak istemeleri halinde 31 Ekim`e kadar başvuru dilekçesiyle Kuruma başvuru yapacak. Başvurulardan tam ve eksiksiz olduğu tespit edilenler değerlendirmeye alınacak ve yönetmelikte öngörülen bilgileri içeren ön YEK listesi, kasım ayının ilk 10 günü içinde Kurum internet sayfasında ilan edilecek. İlan edilen ön YEK listesindeki başvurulara veya bilgilere, üçüncü şahıslar tarafından sadece kişisel hak ihlali nedeniyle, ilgili üretim lisansı sahipleri tarafından ilana konu bilgilerin düzeltilmesi ve eksikliklerin giderilmesi amacıyla, yazılı olarak 5 gün içinde gerekçeleriyle birlikte itirazda bulunulabilecek. İtirazlar, kasım ayının 25. günü itibariyle sonuçlandırılacak.
Başvurusu değerlendirmeye alınan tüzel kişilerden bir sonraki takvim yılında YEKDEM`den yararlanabilecek olanları içeren nihai YEK listesi, 30 Kasım`a kadar sonuçlandırılacak. Nihai YEK listesi, Kurul kararıyla belirlenecek örneğe uygun olarak düzenlenerek Kurum internet sayfasında duyurulacak ve Piyasa İşletmecisine bildirilecek. YEKDEM`e esas üretim dönemi, her takvim yılının birinci günü başlayacak ve son günü itibarıyla nihayet bulacak.
18 Mayıs 2005 tarihinden 31 Aralık 2015 tarihine kadar kısmen veya tamamen işletmeye giren veya girecek olan üretim tesislerine ilişkin üretim lisansı sahibi tüzel kişiler, lisansına dercedilen ilk kurulu gücün, tamamının işletmeye giriş tarihinden, tamamı işletmeye girmeden YEKDEM`e katılması halinde, YEKDEM`e ilk katıldığı tarihten itibaren 10 yıl süreyle YEKDEM`den yararlanabilecek. Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliği (LÜY) kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından ürettiği elektrik enerjisi muafiyetli üretim miktarı kapsamında olan gerçek veya tüzel kişiler, üretim tesislerinin tamamen veya kısmen işletmeye girdiği tarihten itibaren 10 yıl süreyle, bölgesinde bulundukları görevli tedarik şirketleri aracılığıyla YEKDEM`den yararlanacak.
Kurum, her yıl nisan ayında, lisansına konu üretim tesisi yenilenebilir enerji kaynağına dayalı olan lisans sahibi tüzel kişilerin, bir önceki yıl içinde, lisans bazında yenilenebilir enerji kaynağından üretilerek sisteme verdikleri elektrik enerjisi miktarını ve hibrit tesisler bakımından yenilenebilir enerji kaynağından yapılan üretim miktarını Kurum internet sayfasında duyuracak.
Uyarı: EPDK’nın yayınlandığı YEKDEM verileri özet olarak sunulmadığından, santral bazında veriler gruplandırılarak yukarıdaki bilgiler elde edilmiştir. Rakamlarda bazı ufak hatalar olabilir.
Kaynak: Enerji Enstitüsü
