Kategori : ENERJİ GÜNDEMİ, PETROL ve AKARYAKIT SEKTÖRÜ - Tarih : 14 Ocak 2016
Suudi Arabistan’ın dev ve dünyanın en büyük şirketi olan, kamu şirketi Aramco eğer hisselerini tam olarak halka açarsa trilyonlarca dolar değerinde bir özel şirket haline gelir.
Karşılaştırma için bir örnek vermek gerekirse ve şu anda global çapta en değerli, özel mülkiyette
olan ve hisseleri de halka açık şirket, 756 milyar dolar hisse senedi değeri olan Apple Inc. olarak düşünülebilir.
Aramco ise bütünü göz önüne alınırsa, bu değerin kabaca 10 mislinden bile daha fazla, 10 trilyon dolar kadar bir piyasa değerine borsada ulaşabilir. Çünkü Aramco şirketi her gün Dünyanın petrol arzının yüzde 10 kadarını ürettiği gibi, bu arada büyük bir rafineri zincirini ve petrokimya tesisini de devrede tutarak, petrol arama ve petrol üretme operasyonlarını da çalıştırmakta. Petrol sektöründe Aramco sonrasında en büyük ikinci şirket olan Exonmobil Şirketi ise 320 milyar dolarlık bir borsa değerine sahip özel bir şirkettir, kamu payı da yoktur.
Tabii Suudi Arabistan, Aramco şirketinin tümünü borsaya dökmez. Zaten Prens Salman borsaya açılma fikrini ilk defa açıkladığında şirketin hisselerinin küçük bir miktarı veya Aramco’nun alt şirketlerinden bir miktarı halka açılabilir demişti.
261 milyar varil rezerv
Aramco şu anda ülkenin doğusundaki Jubail kentinde ülke içinde rafine etme operasyonlarını güçlü hale getirmek için Sadara Kimya Şirketi adlı kendi şirketini kurmakta. Bu şirket 2017 yılında çalışmaya başlayacak. Bu şirketin ortağı Dow Chemical adlı yabancı şirket ve eğer bu yeni şirket ABD’de hisselerini satışa arz etse idi derhal bir Fortune 500 şirketi haline gelirdi.
Bu arada Aramco’nun bir de halka açılmış şirketi, Rabigh Rafine ve Petrokimya şirketi de var. PetroRabigh kısa adıyla tanınan şirket hisselerinin yüzde 25 kadarını 2008 yılında halka açmış, özelleştirmişti. Jeddah’ın kuzeyinde olan bu tesis de yüzde 37.5 oranında paylarla Saudi Aramco ve Japonyanın Sumitomo Kimya şireketi tarafından sahip olunan bir şirket.
Aramco 2014 yıllık raporuna göre 261 milyar varil kadar bilinen ham petrol rezervine sahip. Exonmobil ise 14 milyar varil bilinen petrol rezervine sahip (her iki kurum için de doğal gaz, hesap dışı tutulmuş).
Ancak Aramco aslında ülkenin her şeyi. Aramco’nun bir üniversitesi var. Ayrıca 360 bin kişiyi tedavi edebilecek kapasitesi olan bir de hastane hizmeti kurumu var. Diğer taraftan Jeddah’ın sele kurban gitmemesi için bir sele karşı korunma kurumu da mevcut. Aramco ülkenin doğusunda da petrol dışı ihracat ürünleri üretmek ve önemli hale getirmek için bir kent de kurmakta.
Borcun altına imza attı
Yani Suudi Arabistan devleti ile Aramco’nun nerede ayrıldığını bilmek zor. Diğer taraftan Brezilya’nın petrol devi Petrobras’ın ise 20 milyar dolar hisse senedi borsası değeri var ama devletin 125 milyar dolarlık borcunun da altına imza atmış durumda. Rusya’nın dev şirketleri Gazprom ve Rosneft de ülkenin borç sorunu ve parasının değer kaybı ve de siyasi sorunlar nedeni ile Aramco ile yarışabilecek durumda değil. Çünkü Suudi Arabistan’ın kamu borcu oldukça düşük.
Fakat Aramco’nun halka açılırken, borsaya esas üretici Aramco hisselerini değil, ancak küçük ve yan faaliyet şirketlerini açması ötesine de gidilemez.
Suudi Arabistan zaten düşük petrol fiyatı döneminde kamu bütçe açığının Yunanistan’a benzer yapısını biraz önlemek için borsaya açılmayı ve biraz nakit elde etmeyi düşünüyor gibi.
Deniz Gökçe
Kaynak: Akşam
